AI trong tầm ngắm
Trong bối cảnh nền kinh tế thế giới đang bị xáo trộn, những trở ngại đối với hydro làm dấy lên nghi ngờ về tính khả thi của giải pháp này. Hiện, trí tuệ nhân tạo (AI) đang nằm trong tầm ngắm của các nhà đầu tư. Theo tổ chức nghiên cứu, tư vấn toàn cầu về lĩnh vực năng lượng sạch BloombergNEF, việc huy động vốn cổ phần công nghệ khí hậu đã giảm mạnh, từ hơn 127 tỷ USD năm 2022 xuống còn 43 tỷ USD vào năm 2024. Tuy nhiên, Công ty nghiên cứu thị trường Sightline Climate ước tính các nhà đầu tư có khoảng 86 tỷ USD tiền mặt chưa chi, cho phép họ có thể đặt cược lớn nếu muốn.
Theo giới phân tích, các nhà đầu tư du lịch đổ tiền vào công nghệ xanh, năm ngoái đã dồn tiền sang AI, và các nhà đầu tư công nghệ khí hậu cũng không hề kém cạnh. Phổ biến nhất là sử dụng AI để giảm ô nhiễm carbon. Thực tế cho thấy, nhu cầu năng lượng khổng lồ của AI đang phá vỡ mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của các công ty công nghệ, buộc họ phải tìm kiếm các giải pháp không phát thải carbon thay thế. Theo bà Monica Varman, nhà đầu tư và chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ bền vững, các nhà điều hành trung tâm dữ liệu lớn đang tạo ra các cơ hội thương mại mang tính chuyển đổi cho các công nghệ khí hậu tiên tiến, như phản ứng tổng hợp hạt nhân.
Nghiên cứu của BloombergNEF cho thấy, các công ty khởi nghiệp về tổng hợp hạt nhân là điểm sáng hiếm hoi, với nguồn tài trợ vào năm 2024 vượt qua năm 2023. Hiện có hơn 50 công ty khởi nghiệp về phản ứng tổng hợp hạt nhân trên thế giới, hầu hết ở các quốc gia có truyền thống nghiên cứu phản ứng tổng hợp. Mặc dù, nhiều công ty khởi nghiệp tổng hợp hạt nhân tuyên bố đạt cột mốc với lò phản ứng phi truyền thống, nhưng công nghệ này vẫn đang được phát triển, trong khi nhiệt hạch vẫn còn nhiều năm nữa mới có thể đạt được. Hiện tại, đã có những lựa chọn để cắt giảm khí thải với chi phí thấp. Trong đó, các công ty khởi nghiệp đã sử dụng AI để tập trung vào quá trình chuyển đổi năng lượng. AI cũng có thể giúp quản lý lưới điện hỗn loạn đang gây quá nhiều áp lực, đặc biệt là giúp ứng phó với thời tiết khắc nghiệt hơn.
Bán hydro xanh, thu không khí trực tiếp
Sự sụt giảm về hydro xanh thực sự bắt đầu vào năm ngoái. Các nhà đầu tư nhận thấy tình hình này sẽ tiếp tục trong năm 2025. Nhiều quốc gia đã thu hẹp tham vọng sản xuất và sử dụng khí đốt hydro xanh, loại khí có thể không thải ra carbon nếu được sản xuất bằng nước và năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, BloombergNEF gần đây đã điều chỉnh dự báo rằng, hydro xanh sẽ vẫn đắt đỏ trong những thập niên tới, có thể lên tới 5,09USD/kg. Nguyên nhân là do chi phí điện phân cao và năng lượng tái tạo vẫn chưa đủ rẻ; mạng lưới lưu trữ, vận chuyển, và sử dụng hydro chưa phổ biến, làm tăng chi phí vận hành. Còn Eversource Capital - liên danh giữa Everstone Capital và Lightsource BP có trụ sở tại Ấn Độ chuyên đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo và cơ sở hạ tầng bền vững, nhận định năm nay, bong bóng hydro có thể xẹp xuống do nhu cầu về hydro “không theo kịp sự cường điệu” trong năm 2024. Theo dự báo của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), giá hydro xanh có thể giảm tới 60% vào năm 2030.
Các công ty khởi nghiệp sử dụng máy móc để thu carbon dioxide từ không khí đã hoạt động rầm rộ trong những năm gần đây, bao gồm các khoản gây quỹ lên đến 9 con số; các khoản mua lại quy mô lớn; hàng tỷ USD hỗ trợ của chính phủ Mỹ. Một cuộc đua xây dựng nhà máy “hút carbon” trực tiếp từ không khí (DAC) bùng nổ ở Mỹ và lan ra nhiều nơi trên thế giới. Tuy nhiên, phải tốn hàng trăm USD để khai thác mỗi tấn carbon và nhu cầu năng lượng là rất lớn. Vì vậy, giới đầu tư mạo hiểm đánh giá đây là giải pháp tốn kém, không phù hợp với nhu cầu cấp thiết trong những thập niên tới.
Các tòa nhà chịu trách nhiệm cho gần 40% lượng khí thải nhà kính toàn cầu - có nghĩa đây là một lĩnh vực thông minh để đặt cược đầu tư xanh. Tương tự, nông nghiệp cũng là thị trường khổng lồ cho các giải pháp cắt giảm carbon thông qua công nghệ bền vững. Rất nhiều công ty khởi nghiệp đang phát triển các giải pháp sáng tạo để giảm lượng carbon trong nông nghiệp, cung cấp mọi thứ, từ máy bay không người lái chăm sóc cây trồng đến vi khuẩn sản xuất nitơ tự nhiên giúp giảm phụ thuộc vào phân bón tổng hợp… Các nền kinh tế mới nổi cũng là một thị trường chưa được khai thác đúng tầm mức. Các công ty sẽ cần những cách tiếp cận sáng tạo hơn để thúc đẩy thị trường này.
