Ngày 10-1, phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam (viết tắt VNCB, nay là Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Xây dựng Việt Nam - viết tắt CBBank), Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (SacomBank), Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) bước sang phần thẩm vấn các bị cáo.
Sử dụng số liệu trong bản án có hiệu lực pháp luật
Đầu phiên xử buổi sáng, thẩm phán Phạm Lương Toản, chủ tọa phiên tòa thông báo đến các luật sư rằng luật sư được phép sử dụng các số liệu của giai đoạn 1 của vụ án Phạm Công Danh và đồng phạm (vụ án trong quá trình bào chữa, nhưng phải là những số liệu được xác nhận trong bản án hình sự sơ thẩm của TAND TPHCM và bản án phúc thẩm của TAND Cấp cao tại TPHCM.
Chẳng hạn như trong số thiệt hại 9.133 tỷ đồng của vụ án, có 2.095 tỷ đồng là do hành vi “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng” của các bị cáo, phần còn lại là do hành vi “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Những số liệu ngoài hai bản án trên sẽ không được chấp nhận.
Phạm Công Danh (giữa) Bị cáo Phan Thành Mai (nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng VNCB) được gọi lên thẩm vấn đầu tiên.
Theo cáo trạng của Viện KSND Tối cao, bị cáo Phan Thành Mai tiếp nhận chủ trương và sự chỉ đạo của Phạm Công Danh; trực tiếp chỉ đạo các nhân viên Ngân hàng VNCB tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp để có được tiền cho Phạm Công Danh sử dụng. Bị cáo trực tiếp tham gia họp bàn, thống nhất ký biên bản họp HĐQT đề ra chủ trương cấp tín dụng cho Phạm Công Danh thông qua các công ty của Danh vay tiền bằng các hồ sơ trái quy định của pháp luật.
Thực hiện sự chỉ đạo của Phạm Công Danh, bị cáo Mai đã chuẩn bị nguồn tiền, làm chủ tài khoản để ký hợp đồng tiền gửi, ký lệnh điều chuyển tiền, ký bảo lãnh cho các công ty vay tiền; đề xuất với Phạm Công Danh phát hành trái phiếu Tập đoàn Thiên Thanh, Công ty Trung Dung trái pháp luật, thông qua Quỹ Lộc Việt bán, thế chấp trái phiếu đó lấy tiền cho Phạm Công Danh sử dụng; ký các văn bản giới thiệu khách hàng; ký các hợp đồng cầm cố tài sản đảm bảo bên thứ ba (là các hợp đồng tiền gửi của Ngân hàng VNCB tại Ngân hàng BIDV), ký biên bản họp, Nghị quyết HĐQT và văn bản của VNCB về việc đồng ý tất toán các hợp đồng tiền gửi để trả nợ thay các công ty vay vốn tại các ngân hàng, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng cho VNCB với tổng số tiền gần 6.127 tỷ đồng.
Phan Thành Mai là người thực hành tích cực, giúp sức cho Phạm Công Danh gây ra các thiệt hại cho Ngân hàng VNCB.
Bị cáo Phan Thành Mai thừa nhận các hành vi phạm tội của mình, xin được trình bày về bối cảnh, động cơ đưa đến hành vi phạm tội.
Theo đó, nguyên nhân là do phương án tái cơ cấu Ngân hàng VNCB, chuyển nhượng cổ phần giữa bị cáo Phạm Công Danh và bà Hứa Thị Phấn (nguyên cố vấn cấp cao của Ngân hàng Đại Tín, viết tắt TrusBank, sau này là VNCB), do chi lãi suất ngoài từ các khoản vay của cha con ông Trần Quý Thanh (Chủ tịch Tập đoàn Tân Hiệp Phát) và bà Trần Ngọc Bích.
Đề xuất phương án khắc phục hậu quả, bị cáo Phan Thành Mai xin hội đồng xét xử xem xét lại con số 6.127 tỷ đồng thiệt hại trong vụ án, vì có nhiều tài sản có cơ sở dùng để khắc phục hậu quả nhưng chưa được xem xét.
Theo đó, những khoản tiền bị cáo đã nêu đang nằm tại các ngân hàng, cần cấn trừ thiệt hại hoặc hội đồng xét xử tuyên các khoản tiền này là vật chứng của vụ án để thu hồi.
Bị cáo cũng “kêu” giùm cho cựu sếp của mình: “Bị cáo Phạm Công Danh chưa được tạo điều kiện để khắc phục hậu quả trước khi cơ quan điều tra xác định con số thiệt hại của vụ án”.
Trầm Bê: Nói bị cáo “Cố ý làm trái…” là không phục
Trong buổi sáng, chủ tọa phiên tòa cũng thẩm vấn bị cáo Trầm Bê (nguyên Phó Chủ tịch Thường trực HĐQT, Chủ tịch HĐTD Ngân hàng SacomBank). Cáo trạng của Viện KSND Tối cao nêu: Bị cáo biết Phạm Công Danh cần tiền sử dụng nhưng Danh không thể vay tiền trực tiếp tại Ngân hàng VNCB nên đã bàn bạc thống nhất cho Phạm Công Danh vay tiền.
Bị cáo Trầm Bê Khi cho vay, SacomBank đã tính trước khoản lãi vay của 12 tháng để yêu cầu Ngân hàng VNCB dùng tiền gửi bảo lãnh; và khi hết hạn cho vay đã tự thu hồi tiền vay thông qua tiền gửi, gây thiệt hại cho Ngân hàng VNCB hơn 1.835 tỷ đồng.
Trả lời thẩm vấn của hội đồng xét xử, bị cáo Trầm Bê thừa nhận hành vi như trong cáo trạng đã quy kết. Tuy nhiên, bị cáo trình bày rằng: Phạm Công Danh là khách hàng lâu năm, vay tiền 4-5 năm của Ngân hàng Phương Nam, khi đó bị cáo là Phó Chủ tịch HĐQT, Chủ tịch HĐTD của Ngân hàng Phương Nam.
Chủ tọa phiên tòa hỏi: - Bị cáo nghĩ gì khi Phạm Công Danh là Chủ tịch HĐQT của Ngân hàng VNCB lại đi vay tiền của Ngân hàng SacomBank?
Bị cáo Trầm Bê trả lời: - Tôi không cần suy nghĩ gì, chỉ cần có tài sản bảo đảm thì cho vay thôi. Chủ tịch HĐQT của ngân hàng này có thể vay tiền của ngân hàng khác, chỉ là không được vay chính ngân hàng của mình thôi. Ộng Danh chỉ là một khách hàng bình thường của SacomBank, pháp luật không cấm điều này.
- Với một hợp đồng tín dụng, điều kiện tiên quyết để cho vay là gì?
- Phải có tài sản đảm bảo, phải thu hồi được vốn và lãi, phải có lợi nhuận và phải kiểm tra phương án kinh doanh. Tôi nghĩ mình thu hồi được nợ thì sẽ không bị xử lý hình sự
- Bị cáo nói không đúng. Theo quy định là phải xem xét phương án vay vốn, phương án kinh doanh có hiệu quả hay không chứ không phải là phải có tài sản đảm bảo.
- Điều này là do nhận thức của mỗi người khác nhau…
- Bị cáo phải chấp hành quy định của Nhà nước về hoạt động của các tổ chức tín dụng. Bị cáo không quan tâm đến phương án vay vốn, phương án kinh doanh mà chỉ chú ý đến việc thu được tiền nợ, phải không?
- Không phải như vậy, khi làm việc với ông Danh tôi đã giao cho Tổng giám đốc SacomBank Phan Huy Khang làm theo quy trình. Tôi cũng yêu cầu khi anh Danh chuyển tiền sang để bảo lãnh cho các khoản vay thì phải có nghị quyết của Hội đồng quản trị Ngân hàng Đại Tín (viết tắt TrustBank, sau này là Ngân hàng VNCB).
Bị cáo Trầm Bê cũng cho biết không phục trước Kết luận giám định của Ngân hàng Nhà nước về sai phạm đã xảy ra.
Theo bị cáo, ngân hàng được làm những gì pháp luật không cấm. Tiền do bị cáo Phạm Công Danh chuyển sang Ngân hàng SacomBank là tiền bảo lãnh cho các khoản vay chứ không phải tiền đem đi phát hành ở thị trường 2.
Theo bị cáo Trầm Bê, hành vi của bị cáo xuất phát từ việc Luật các Tổ chức tín dụng quy định chưa rõ ràng. “Nếu chỉ có Ngân hàng SacomBank để xảy ra sai phạm thì còn nói đây là do nhận thức sai. Đằng này cả Ngân hàng TPBank, BIDV cũng tham gia cho vay tương tự, chẳng lẽ 3, 4 ngân hàng cùng có nhận thức giống nhau?”, bị cáo Trầm Bê lý giải.
Trước câu hỏi của chủ tọa phiên tòa rằng bị cáo có thấy được trách nhiệm của mình hay không, bị cáo Trầm Bê thừa nhận: “Đứng trước tòa, bị cáo thấy được trách nhiệm của mình”.
Trả lời thẩm vấn của hội đồng xét xử, bị cáo Phan Huy Khang (nguyên Tổng Giám đốc Ngân hàng SacomBank) cũng cho rằng tiền của TrustBank chuyển sang Ngân hàng SacomBank là tiền bảo lãnh cho các khoản vay chứ không phải tiền đem đi phát hành ở thị trường 2. Quy định pháp luật không cấm, bị cáo thấy có lợi cho SacomBank nên triển khai cho cấp dưới thực hiện.
Trả lời câu hỏi: “Việc cho vay mà chỉ dựa vào tài sản đảm bảo mà không quan tâm phương án kinh doanh là đúng hay không?”, bị cáo thừa nhận tài sản cho vay chỉ là 1 trong 5 điều kiện để cho vay, tuy nhiên đây là việc đã được lãnh đạo Ngân hàng VNCB và Ngân hàng SacomBank đồng ý chủ trương nên bị cáo chỉ chấp hành.
Chiều nay, phiên tòa tiếp tục với phần thẩm vấn.
