Ngày 12-1, phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra tại Ngân hàng TMCP Xây dựng Việt Nam (viết tắt VNCB, nay là Ngân hàng Thương mại TNHH MTV Xây dựng Việt Nam - viết tắt CBBank), Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank), Ngân hàng TMCP Tiên Phong (TPBank), Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) tiếp tục thẩm vấn về hành vi bị cáo Phạm Công Danh chỉ đạo cấp dưới sử dụng pháp nhân 12 công ty “con” của Tập đoàn Thiên Thanh tạo dựng hồ sơ giả mạo để vay 4.700 tỷ đồng của BIDV.
Điều tra tại phiên tòa các khoản tiền phải thu hồi
Vào đầu phiên xử buổi sáng, trước khi thẩm vấn hành vi phạm tội của các bị cáo, đại diện Viện KSND TPHCM mời điều tra viên của Bộ Công an để hỏi về việc thu hồi tài sản trong vụ án.
Kết luận giám định của Ngân hàng Nhà nước xác định thiệt hại trong vụ án thuộc về VNCB nên trong quá trình điều tra, Viện KSND Tối cao đã có yêu cầu về việc thu hồi số tiền 6.126,8 tỷ đồng cho VNCB để khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, Cơ quan Cảnh sát Điều tra - Bộ Công an chưa thực hiện việc này. Do vậy, Viện KSND Tối cao đề nghị tiếp tục điều tra công khai tại phiên tòa để xác định các khoản tiền phải thu hồi do hành vi làm trái của các bị cáo và người có liên quan gây ra, cùng trách nhiệm bồi thường theo quy định của pháp luật.
Để làm rõ một số vấn đề liên quan đến số tiền 6.126,8 tỷ đồng, điều tra viên Tăng Thị Nga (Cơ quan Cảnh sát Điều tra - Bộ Công an, người trực tiếp tham gia điều tra vụ án) đã được mời đến tòa xác định cơ quan điều tra có nhận được công văn của Viện KSND Tối cao, và trong quá trình điều tra có xác định số tiền 6.126,8 tỷ đồng mà VNCB bị thiệt hại thông qua các khoản vay các từ Sacombank, BIDV, TPBank.
Theo bà Nga, Viện KSND Tối cao xác định số tiền này là tang vật vụ án nên phải thu hồi nhưng không nêu rõ cơ chế thu hồi nên đến nay cơ quan điều tra chưa thu hồi được.
Vay tiền bằng hồ sơ vay vốn khống
Tại phiên tòa, lời khai của các bị cáo cho thấy: khi thực hiện Đề án tái cơ cấu Ngân hàng TMCP Đại Tín (TrustBank, tiền thân của VNCB), do không có tiền để tăng vốn điều lệ nên tháng 9-2013, bị cáo Phạm Công Danh (nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị VNCB, Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Tổng Giám đốc Công ty TNHH Tập đoàn Thiên Thanh) đến BIDV tại Hà Nội, gặp lãnh đạo BIDV Hội sở chính đặt vấn đề: Danh giới thiệu sang BIDV khách hàng doanh nghiệp vay vốn kinh doanh vật liệu xây dựng. Trường hợp khách hàng do VNCB giới thiệu không có đủ tài sản đảm bảo thì VNCB sẽ hỗ trợ dùng tài sản của mình để cầm cố, thế chấp, đảm bảo khoản vay.
Sau đó, Phạm Công Danh chỉ đạo cấp dưới lập khống hồ sơ vay vốn, để 12 công ty “con” của Tập đoàn Thiên Thanh (do Phạm Công Danh thành lập bằng cách nhờ nhân viên, bảo vệ, tài xế hoặc người nhà của họ đứng tên giám đốc; gồm Công ty TNHH MTV TMDV Phong Hiệp, Công ty TNHH MTV TMDVXD Phước Đại, Công ty TNHH MTV TMDVXD Quang Đại, Công ty TMHH MTV TMDVXD Phú Nguyễn, Công ty TNHH MTV TMDVXD Cường Tín, Công ty TNHH MTV TMDVXD Tuấn Văn, Công ty TNHH MTV TMDVXD Thanh Quang, Công ty TNHH DV &TM JSC An Phát, Công ty TNHH MTV TMDVXD Nhất Nhất Vinh, Công ty TNHH MTV TMDVXD Hương Việt, Công ty TNHH MTV TMDVXD Thành Trí, Công ty TNHH MTV TMDVXD Phúc Phạm) đứng tên vay tiền với mục đích bổ sung vốn kinh doanh thu mua nguyên vật liệu xây dựng phục vụ các dự án theo mô hình 4 nhà.
BIDV chấp thuận cho 12 công ty này vay 4.700 tỷ đồng; giao cho 4 chi nhánh Bến Thành, Gia Định, Sở giao dịch 2, Nam Sài Gòn cho vay và thu nợ đầy đủ.
"Tăng vốn cũng chết, mà không tăng cũng phá sản"
Sau khi được BIDV giải ngân cho vay 4.700 tỷ đồng, bị cáo Phạm Công Danh chỉ đạo chuyển tiền vào tài khoản 4 công ty cung cấp vật liệu xây dựng đầu vào (cũng do Phạm Công Danh thành lập, là Công ty TNHH MTV XD và Kinh doanh nhà Quốc Thắng, Công ty TNHH MTV TMDVXD Thịnh Quốc, Công ty TNHH MTV TM DV Hương Việt, Công ty TNHH MTV Thiên Trang Phạm) cho 12 công ty vay vốn; sau đó chuyển tiếp vào tài khoản của một số cá nhân, doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Thiên Thanh, và đích đến là chuyển vào tài khoản của VNCB tại Agribank chi nhánh Tân Phú.
Số tiền này được dùng để tăng vốn điều lệ VNCB từ 3.000 tỷ đồng lên 7.500 tỷ đồng, trả nợ cũ, chăm sóc khách hàng, trả lãi BIDV.
Bị cáo Phạm Công Danh thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng quy kết, nhưng xin được khai rõ về bối cảnh phạm tội, “Ngân hàng Nhà nước yêu cầu tăng vốn điều lệ từ 3.000 tỷ đồng lên 7.500 tỷ đồng. Trong một cuộc họp tại trụ sở Ngân hàng Nhà nước phía Nam, bị cáo xin giãn tiến độ, mỗi lần tăng 500 đến 1.000 tỷ đồng, vì thời điểm đó giữ được ngân hàng đã khó. Nhưng lãnh đạo cơ quan thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước không đồng ý. Buộc lòng bị cáo phải thực hiện hành vi này”.
Trả lời thẩm vấn của chủ tọa phiên tòa, bị cáo Phan Thành Mai (nguyên Tổng Giám đốc VNCB) thừa nhận việc tăng vốn điều lệ nằm trong phương án tái cơ cấu ngân hàng do Ngân hàng Đại Tín (TrustBank, tiền thân của VNCB) soạn. Dựa vào đó, cơ quan thanh tra, giám sát của Ngân hàng Nhà nước yêu cầu VNCB tăng vốn điều lệ lên 7.500 tỷ đồng.
Nói về việc bị thúc ép tăng vốn điều lệ, bị cáo Phan Thành Mai nói: "Anh Danh xin chia làm nhiều lần tăng vốn để phù hợp năng lực thực tế của VNCB nhưng không được chấp nhận. Anh Danh lâm vào tình trạng khó xử, tăng cũng chết, mà không tăng thì VNCB cũng phá sản vì không có lợi nhuận”.
Nguyên cán bộ BIDV giải thích gói cho vay 4.700 tỷ đồng
Liên quan việc tham gia giải quyết hồ sơ vay vốn cho các công ty “con” của Tập đoàn Thiên Thanh, Hội đồng xét xử thẩm vấn các bị cáo Hoàng Long Hà (nguyên Phó Giám đốc BIDV chi nhánh Gia Định), Nguyễn Ngọc Sơn (nguyên Trưởng Phòng Khách hàng 1, BIDV chi nhánh Gia Định), Nguyễn Vũ Bảo (nguyên chuyên viên Phòng Khách hàng 1, BIDV chi nhánh Gia Định).
Các bị cáo này xin hội đồng xét xử xem xét, cho rằng mình không phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” với vai trò đồng phạm mà chỉ phạm lỗi tác nghiệp trong quá trình xem xét, thẩm định hồ sơ và do chủ quan nên không tiến hành thẩm định khách hàng.
Về gói cho vay 4.700 tỷ đồng đối với VNCB, ông Đoàn Ánh Sáng (Phó Tổng Giám đốc BIDV) cho rằng việc cấp tín dụng này là phù hợp.
Chủ tọa phiên tòa đặt câu hỏi: “Trách nhiệm của ông nói riêng, của lãnh đạo BIDV Hội sở nói chung liên quan đến vụ việc này như thế nào?”.
Ông Đoàn Ánh Sáng thừa nhận: “Cá nhân tôi chưa kiểm soát các chi nhánh trong quá trình giải ngân và kiểm tra các chi nhánh sau khi giải ngân”.
Chiều nay, phiên tòa tiếp tục làm việc.
Sai sót trong thay đổi giấy phép kinh doanh
Sau khi vay 4.700 tỷ đồng của BIDV, Phạm Công Danh yêu cầu chuyển tiền vào tài khoản của VNCB tại Agribank chi nhánh Tân Phú để tăng vốn điều lệ. Tuy nhiên, việc tăng vốn này không được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận.
Dù VNCB không được tăng vốn điều lệ, Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Long An vẫn thay đổi giấy phép hoạt động của VNCB, theo đó tăng vốn điều lệ lên 7.000 tỷ đồng.
Tại phiên tòa, đại diện Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Long An cho rằng việc cấp phép kinh doanh mới cho VNCB đã theo các quy định của pháp luật, nhưng cũng thừa nhận do ngân hàng là hoạt động đặc thù chuyên ngành nên sở có sơ sót.
Đại diện Sở Kế hoạch - Đầu tư tỉnh Long An cung cấp cho Hội đồng xét xử tài liệu thể hiện đã thu hồi việc thay đổi giấy phép kinh doanh cho VNCB.
