Đây là phiên tòa được dư luận xã hội và người dân địa phương rất quan tâm vì các bị cáo đều từng có thời gian giữ các chức vụ lãnh đạo, cán bộ tại xã Đồng Tâm và huyện Mỹ Đức. Trong số 14 bị cáo bị đưa ra xét xử, có 10 bị cáo nguyên là lãnh đạo và cán bộ xã Đồng Tâm bao gồm: Nguyễn Văn Sơn (nguyên Chủ tịch xã Đồng Tâm), Lê Đình Thuần (nguyên Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm), Nguyễn Xuân Trường (nguyên cán bộ địa chính xã Đồng Tâm), Nguyễn Tiến Triển (nguyên Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm), Nguyễn Văn Bột (nguyên Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm), Nguyễn Văn Đức (nguyên Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm), Bùi Văn Dũng (nguyên Trưởng ban tài chính xã Đồng Tâm), Bùi Văn Hồng (nguyên xã đội trưởng xã Đồng Tâm), Nguyễn Văn Minh (nguyên Trưởng Công an xã Đồng Tâm) và Nguyễn Văn Khang (nguyên kế toán ngân sách xã Đồng Tâm).
4 bị cáo còn lại là nguyên là cán bộ huyện Mỹ Đức là: Phạm Hữu Sách (nguyên Trưởng Phòng TN&MT huyện Mỹ Đức), Đinh Văn Dũng (nguyên Giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức), Bạch Văn Đông (nguyên Phó giám đốc văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức) và Trần Trung Tấn (cán bộ văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức)
Các bị cáo nguyên là lãnh đạo và cán bộ xã Đồng Tâm và huyện Mỹ Đức ra trước vành móng ngựa
Chủ tọa phiên tòa là Thẩm phán Bùi Đức Hiệp, Phó Chánh án TAND huyện Mỹ Đức. Có 6 luật sư tham gia bào chữa cho các bị cáo. Đáng chú ý, trong số 19 người có liên quan được triệu tập đến tòa thì vắng tới 15 người. Tuy nhiên sau khi hội ý, Hội đồng xét xử quyết định phiên tòa vẫn xét xử bình thường, sự vắng mặt của những người có quyền và nghĩa vụ liên quan không ảnh hưởng đến phiên tòa, trong quá trình xét xử nếu thấy cần thiết sẽ tiến hành triệu tập.
Theo cáo trạng, từ năm 2002 đến năm 2013, do buông lỏng công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực đất đai tại địa bàn xã Đồng Tâm, các bị cáo nguyên là lãnh đạo xã Đồng Tâm như: Nguyễn Văn Bột, Nguyễn Văn Sơn, Lê Đình Thuần, Nguyễn Tiến Triển và một số cán bộ nguyên là chủ chốt của xã đã thực hiện việc cấp, giao đất trái thẩm quyền, hợp thức đất lấn chiếm cho một số hộ dân trái quy định nhằm vụ lợi cá nhân. Trong số này, Nguyễn Văn Bột và Nguyễn Xuân Trường (cán bộ địa chính xã) đã trực tiếp thực hiện việc giao đất cho 39/49 hộ với tổng diện tích gần 4.100 m2. Năm 2002, Nguyễn Văn Bột chuyển công tác, Nguyễn Văn Sơn được bổ nhiệm làm Chủ tịch UBND xã Đồng Tâm, lúc này, Trường báo cáo về hơn 1.300 m2 chưa được giao. Do chuẩn bị có việc đo đạc lại đất thổ cư, Nguyễn Văn Sơn, Nguyễn Tiến Triển và Nguyễn Xuân Trường hội ý đồng thời thống nhất chuyển hơn 1.300m2 đất cho 10 cán bộ chủ chốt của xã. Mỗi suất đất có mức thu phí 100.000 đồng/m2.
Ngoài các hành vi trên, nhiều cực cán bộ xã Đồng Tâm còn sai phạm trong việc cấp bán đất trái thẩm quyền cho 9 hộ dân với diện tích hơn 1.600 m2; hợp thức hóa đất lấn chiếm cho hai hộ dân với tổng diện tích hơn 550m2; hợp thức hóa trái quy định hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho 12 hộ với diện tích hơn 1.800m2. Cáo trạng cũng làm rõ các bị cáo Sơn, Trường, Triển do cấp giao đất trái thẩm quyền cho nhiều hộ dân và cấp giao đất không đúng đối tượng đã thu số tiền vụ lợi hơn 1,5 tỷ đồng, trong đó để ngoài ngân sách xã 50 triệu đồng. Hơn nữa, trong tất cả các cựu cán bộ kể trên thì mỗi người đều được hưởng lợi 2 suất đất với tổng diện tích từ hơn 260 - 334m2 mà không phải nộp tiền sử dụng đất theo quy định.
Đối với các bị cáo nguyên cán bộ văn phòng đăng ký đất đai huyện Mỹ Đức và Phòng tài nguyên và môi trường huyện đã không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định, thẩm tra nguồn gốc đất, dẫn đến việc ký xác nhận không có căn cứ. Trong đó, các bị cáo: Đinh Văn Dũng gây thiệt hại số tiền gần 660 triệu đồng, Trần Trung Tấn gây thiệt hại hơn 1 tỷ đồng, Bạch Văn Đông gây thiệt hại hơn 584 triệu đồng và Phạm Hữu Sách gây thiệt hại hơn 1,2 tỷ đồng.
Dự kiến, phiên tòa xét xử diễn ra trong hai ngày 8 và 9- 8.
