Hơn 3000m² đất công thành tư
Năm 1998, UBND TPHCM có Quyết định số 4924/QĐ cho Doanh nghiệp tư nhân thương mại chế biến nông sản Phượng Hoàng (DN Phượng Hoàng) thuê 3.041m² đất thương mại dịch vụ tại số 341 khu phố 5, phường Hiệp Bình Phước, TP Thủ Đức để làm văn phòng, trạm thu mua nông sản, trưng bày sản phẩm và nhà lưu trú cho công nhân. Hợp đồng thuê đất có thời hạn 50 năm, trả tiền hàng năm.
Theo một văn bản của UBND quận Thủ Đức (cũ) phân tích vụ việc, DN Phượng Hoàng không thực hiện đúng hợp đồng đã thuê khi cho 3 đơn vị gồm Chi nhánh Công ty Ô tô và thiết bị chuyên dùng Sao Bắc, Công ty TNHH Sản xuất thương mại Thái Xuân Phát, Công ty CP Cơ giới miền Nam sử dụng. Năm 2016, UBND quận Thủ Đức đã có văn bản đề nghị DN Phượng Hoàng chấm dứt cho thuê lại và sử dụng đúng mục đích hợp đồng đã ký kết. Đến năm 2017, UBND TPHCM có Quyết định số 570 điều chỉnh Quyết định số 4924. Theo đó, thay vì trả tiền thuê đất hàng năm, bên thuê trả tiền một lần đối với diện tích 2.874m², còn 528m² trong lộ giới quốc lộ 13 vẫn giữ nguyên hình thức thuê như cũ. Trên cơ sở đó, Giám đốc Sở TN-MT cấp giấy chứng nhận mới cho DN Phượng Hoàng, thay thế Giấy chứng nhận số 4011/UBND đã cấp ngày 25-12-1998 về việc thuê sử dụng khu đất tại số 341 khu phố 5, phường Hiệp Bình Phước.
Thế nhưng, năm 2018, DN Phượng Hoàng sang nhượng toàn bộ khu đất nói trên cho ông Đặng Thượng Hiền (địa chỉ 63/5 A Dương Đình Hội, phường Phước Long B, TP Thủ Đức). Ngày 6-4-2018, Sở TNMT có Văn bản số 3241 với nội dung thông báo DN Phượng Hoàng đã chuyển nhượng quyền sử dụng khu đất cho ông Đặng Thượng Hiền, đã thanh lý hợp đồng thuê với DN Phượng Hoàng và đề nghị UBND quận Thủ Đức ký hợp đồng cho ông Đặng Thượng Hiền thuê khu đất.
Thực hiện đề nghị của Sở TNMT, ngày 23-4-2018, UBND quận Thủ Đức ban hành Quyết định số 2374 và Hợp đồng thuê đất số 01/UBND với ông Đặng Thượng Hiền.
Cùng ngày 23-4-2018, ông Đặng Thượng Hiền nộp hồ sơ đề nghị chuyển mục đích sử dụng đất từ đất thương mại dịch vụ thành đất ở đô thị. Ngày 3-5-2018, UBND quận Thủ Đức ban hành Quyết định số 2613/UBND cho phép ông Đặng Thượng Hiền chuyển 2.874m² đất thương mại dịch vụ thành đất ở đô thị.
Ngày 7-8-2018, UBND quận Thủ Đức tiếp tục có Văn bản số 3702 chấp thuận cho ông Đặng Thượng Hiền đầu tư hệ thống đường giao thông nội bộ, hệ thống thoát nước trên khu đất 2.874m². Sau đó không lâu, ngày 22-11-2018, UBND quận Thủ Đức có Văn bản số 5368 về việc tiếp nhận, quản lý và đưa vào sử dụng hệ thống đường giao thông, thoát nước do ông Đặng Thượng Hiền đầu tư xây dựng.
Với những văn bản, quyết định nói trên của Sở TNMT, UBND quận Thủ Đức đã tạo điều kiện cho đối tượng thuê Đặng Thượng Hiền chuyển mục đích sử dụng đất từ đất thương mại dịch vụ thành đất ở đô thị, hoàn thiện cơ sở hạ tầng và hiện đã hoàn thành phân lô bán nền khu đất 2.874m² tại số 341 khu phố 5, phường Hiệp Bình Phước.
Nhà nước và người dân bị thiệt
Theo các chuyên gia pháp lý, từ khu đất công có diện tích 3.041m² được UBND TPHCM ký hợp đồng cho doanh nghiệp thuê sử dụng vào mục đích thương mại dịch vụ, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đã bị “phù phép” thành đất ở đô thị để phân lô bán nền là hành vi trái quy định pháp luật, gây thiệt hại cho Nhà nước và ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người dân, những khách hàng mua nền đất.
Luật gia Nguyễn Văn Khôi (Hội Luật gia Việt Nam) cho biết, theo quy định tại Điều 118, Luật Đất đai 2013, Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất, cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất trong các trường hợp: Đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc cho thuê hoặc cho thuê mua; đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng để chuyển nhượng hoặc cho thuê; sử dụng quỹ đất để tạo vốn cho đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng; sử dụng đất thương mại, dịch vụ, đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp…
“Trong trường hợp này, chính quyền cho phép người thuê đất chuyển mục đích sử dụng đất từ đất thương mại dịch vụ sang đất ở đô thị và cho phép phân lô bán nền mà không đấu giá quyền sử dụng đất là trái quy định pháp luật, gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước”, luật gia Nguyễn Văn Khôi nhấn mạnh.
Luật sư Đoàn Quang Xuân (Đoàn Luật sư TPHCM), phân tích, khu đất công được Nhà nước cho thuê để sử dụng vào mục đích thương mại dịch vụ nên giấy chứng nhận sử dụng đất có thời hạn theo Điều 126, Luật Đất đai 2013 (đất được giao, cho thuê cho tổ chức để sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản, làm muối; tổ chức, hộ gia đình, cá nhân để sử dụng vào mục đích thương mại, dịch vụ, làm cơ sở sản xuất phi nông nghiệp). Vì thế, mặc dù đất chuyển mục đích sang đất ở, phân lô bán nền cũng không làm thay đổi nguồn gốc và thời hạn sử dụng đất. Những khách hàng mua đất nền hợp pháp sẽ chịu nhiều thiệt thòi, khó khăn về sau khi làm thủ tục pháp lý.
