Tham dự hội nghị có lãnh đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, các hiệp hội doanh nghiệp và ngành nghề, đại diện 150 doanh nghiệp vừa và nhỏ, 20 ngân hàng thương mại.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng trong thành tựu chung của đất nước, có đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Năm 2025, với mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8%, tạo đà, tạo lực, tạo thế cho mục tiêu tăng trưởng 2 con số trong những năm tới, đòi hỏi cả hệ thống chính trị, toàn dân và cộng đồng doanh nghiệp phải nỗ lực, vào cuộc. Thủ tướng cho biết Chính phủ đang xây dựng nghị quyết mới trình Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương về phát triển doanh nghiệp tư nhân.
Trình bày báo cáo tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Đức Tâm cho biết, thời gian vừa qua, đội ngũ doanh nhân và cộng đồng doanh nghiệp luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, đánh giá cao, trong đó có các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Có thể nói, đây là lực lượng sản xuất chủ yếu của nền kinh tế, đóng vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Qua gần 40 năm đổi mới, doanh nghiệp nhỏ và vừa đã phát triển lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng, đến nay, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam chiếm gần 98% trong tổng số hơn 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò quan trọng trong tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo, cải thiện thu nhập cho người lao động, đóng góp vào ngân sách nhà nước và tăng trưởng kinh tế; là lực lượng chủ yếu khai thác các thị trường ngách, huy động tối đa nguồn lực trong dân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội
Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp nói chung, đặc biệt các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn gặp nhiều khó khăn thách thức. Quá trình phát triển của đội ngũ doanh nghiệp nhỏ và vừa nước ta còn non trẻ so với các nước trong khu vực và trên thế giới, chưa có tích lũy nhiều về vốn, tri thức, công nghệ và kinh nghiệm kinh doanh. Quy mô doanh nghiệp nhỏ, số vốn ít (trên 90% có quy mô dưới 10 tỷ đồng), công nghệ còn lạc hậu, trình độ quản lý chưa cao, chưa chuyên nghiệp, năng lực huy động và hấp thụ vốn thấp.
Năm 2024 dư nợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa chỉ đạt gần 17,6%; phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động manh mún, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực thương mại dịch vụ; tỷ trọng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất rất hạn chế. Phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa tham gia được vào hoạt động xuất khẩu và chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.
Mặc dù chiếm trên 90% về số lượng doanh nghiệp nhưng chỉ đóng góp khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm. Số lượng doanh nghiệp trong nước tham gia sản xuất và xuất khẩu gián tiếp hoặc trực tiếp chỉ chiếm 8,2%. Liên kết giữa các các doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI rất hạn chế, điều này cản trở quá trình chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước…
Bộ KH-ĐT cho rằng, để đạt được mức tăng trưởng hai con số thì khu vực kinh tế ngoài nhà nước, trong đó có vai trò quan trọng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần tăng khoảng 11%/năm.
Tại hội nghị, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân cho rằng, khu vực kinh tế tư nhân đang vươn lên mạnh mẽ, đóng góp khoảng 50% GDP, 56% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, và đặc biệt là tạo ra hơn 82% việc làm. Với khả năng đóng góp của kinh tế tư nhân chiếm tới 50% GDP, nếu khu vực này tăng trưởng bền vững ở mức 2 con số thì mục tiêu tăng trưởng trên 8% vào năm 2025 và 2 con số vào năm 2026-2030 chắc chắn thành công.
Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam kiến nghị Chính phủ sớm quy định cụ thể đối với các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước khi tham gia các dự án trọng điểm quốc gia như dự án đường sắt cao tốc, đường bộ cao tốc và cảng hàng không…; có chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp FDI theo tỷ lệ nội địa hóa ít nhất là 30% và các mức ưu đãi sẽ tăng dần tương ứng theo mức tăng tỷ lệ nội địa hóa (theo thông lệ quốc tế).
Hiệp hội cũng đề nghị Chính phủ sớm trình Quốc hội sửa đổi Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, quy định giảm thuế cho toàn bộ khối doanh nghiệp nhỏ và vừa để nuôi dưỡng nguồn thu, hỗ trợ tái đầu tư vào sản xuất - kinh doanh.
Song song đó, cần khuyến khích hệ thống các tổ chức tín dụng đẩy mạnh hình thức cho vay thế chấp dựa trên tài sản hình thành trong tương lai. Hiện nay chỉ có khoảng 30-35% doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng với tài sản thế chấp hiện có, trong khi đó, "lác đác" một số ngân hàng thực hiện cho vay dựa trên tài sản hình thành trong tương lai nhưng cũng "rất nhỏ giọt".
Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cũng kiến nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính; ít nhất 30% chi phí kinh doanh, đặc biệt là hải quan, chi phí tuân thủ quy định, chi phí không chính thức, và bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết.
Ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cũng kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các ngân hàng thương mại, tùy quy mô, dành khoảng từ 5.000 - 20.000 tỷ đồng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay với lãi suất ưu đãi với các điều kiện cấp tín dụng rõ ràng, cụ thể; gia hạn thời gian nộp thuế thu nhập doanh nghiệp ít nhất 6-12 tháng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa.
