Xây dựng Luật Thương mại điện tử làm động lực phát triển kinh tế số

Thứ trưởng Bộ Công thương Phan Thị Thắng (ảnh) đã trao đổi với PV Báo SGGP về nội dung này.

- PHÓNG VIÊN: Dù đóng góp lên tới 45% tổng thu ngân sách nhà nước, nhưng nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (ước tính chiếm 98% doanh nghiệp đang hoạt động cả nước) vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm. Theo bà, đâu là vướng mắc chính?

- Thứ trưởng PHAN THỊ THẮNG: Một trong những vướng mắc thường gặp của các doanh nghiệp hiện nay, nhất là khối nhỏ và vừa, là khó tiếp cận thị trường và xây dựng kênh phân phối sản phẩm so với các doanh nghiệp lớn. Kế đến, thiếu nguồn nhân lực chất lượng, hạn chế về quy mô và năng lực sản xuất. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp khó khăn trong việc vay vốn do không có tài sản đảm bảo hoặc lịch sử tín dụng không tốt. Trong bối cảnh phát triển mạnh như hiện nay, các doanh nghiệp nhóm này còn thiếu hiểu biết về các ứng dụng và lợi ích của công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo...

- Cạnh tranh về giá, đẩy mạnh quảng bá…, đang là chiến lược kinh doanh của một số doanh nghiệp, nhưng cách làm này sẽ dẫn đến mất uy tín nếu không kiểm soát được chất lượng. Theo bà, làm thế nào để doanh nghiệp có hướng đi bền vững?

- Để thu hút khách hàng, chiến lược giá, thậm chí khuyến mãi liên tục, trải dài, được nhiều đơn vị thực hiện nhằm tăng độ phủ rộng thương hiệu. Làn sóng quảng bá sản phẩm thông qua mạng xã hội, sàn TMĐT, người nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng (KOL, KOC) cũng được một số đơn vị triển khai rầm rộ từ Bắc vào Nam. Báo cáo nhanh từ một số công ty nghiên cứu cho thấy, người tiêu dùng quan tâm, tăng mức độ mua sắm thông qua quảng cáo, nhưng tổng mức tiêu xài cho mỗi đơn hàng có rút lại. Người mua đôi khi mua hàng hóa vì tò mò, quan tâm giá rẻ để thử trải nghiệm, nhưng về lâu dài sẽ ảnh hưởng đến lợi nhuận và tính bền vững của các doanh nghiệp, có nguy cơ kéo giảm chất lượng hàng hóa.

Vì vậy, cần có sự cân bằng hợp lý giữa cạnh tranh về giá và cạnh tranh về chất lượng, dịch vụ. Các doanh nghiệp nên xây dựng chiến lược kinh doanh bền vững, không chỉ dựa vào việc giảm giá. Thực tế thời gian qua, có nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, chi cho quảng bá rất eo hẹp, kiểu “liệu cơm gắp mắm”, nhưng vẫn chinh phục tốt thị trường trong nước và xuất khẩu sang Mỹ, Anh, Pháp, Nhật Bản… Điển hình như Duy Anh Foods (bánh tráng, bún), bột rau sấy lạnh Quảng Thanh (rau má, tía tô, cần tây, trà xanh…), cà phê Meet More, đều trên địa bàn TPHCM; yến sào, bột sâm ở khu vực ĐBSCL, khu vực Tây Nguyên...

- Chính sách hỗ trợ của các địa phương trong việc nuôi dưỡng “hạt giống” doanh nghiệp như thế nào, thưa bà?

- Hôm nay có thể chỉ là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhưng tương lai doanh nghiệp có thể vươn tầm thành những công ty, tập đoàn lớn, đóng góp lớn cho sự phát triển đất nước, bởi đó đều là những “hạt giống” tiềm năng. Thời gian qua, nhiều địa phương đã tiên phong làm tốt công tác hỗ trợ, đồng hành bà con kinh doanh, kết nối thị trường. Tại TPHCM, một số doanh nghiệp đã tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi từ gói 200.000 tỷ đồng với lãi suất cạnh tranh nhằm phục vụ sản xuất, kinh doanh.

Thêm nữa, chương trình bình ổn thị trường của TPHCM, trong đó có sự tham gia của nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ, hoạt động ổn định, tạo cơ hội mua sắm giá tốt cho người tiêu dùng. Các siêu thị cũng chủ động kết nối, sẵn sàng “cầm tay chỉ việc” như chương trình “Giá tốt” do MM Mega Market triển khai, giúp một số tiệm tạp hóa lên đời thành các cửa hàng tiện lợi. Nhiều doanh nghiệp đã tăng liên kết, kích cầu tiêu dùng cả trực tiếp lẫn gián tiếp thông qua các phiên bán hàng, chương trình kết nối, đưa đặc sản vào siêu thị trên cả nước (Saigon Co.op, Satra, MM Mega Market, GO!, Aeon Mall…).

Bên cạnh những chương trình hiệu quả, theo tôi, các địa phương cần định hướng cho bà con kinh doanh bền vững, với các sản phẩm chất lượng, dịch vụ tốt; có chiến lược cụ thể liên kết các vùng trồng, kết hợp vừa khai thác, quảng bá sản phẩm vừa đón khách du lịch, gia tăng giá trị nông sản. Ngoài sự lăn xả và cố gắng của doanh nghiệp, mỗi địa phương cần có chính sách hỗ trợ, “hà hơi tiếp sức”, nuôi dưỡng doanh nghiệp lớn mạnh.

- Bộ Công thương đã và sẽ có những cơ chế, chính sách gì nhằm hỗ trợ tiểu thương, doanh nghiệp nhỏ và vừa?

- Nhằm hỗ trợ người bán, đa phần là cá nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa kinh doanh TMĐT, ngành công thương đã triển khai một số chính sách như: hỗ trợ về đào tạo, tư vấn; tổ chức các khóa hướng dẫn về kinh doanh TMĐT, quản trị website, marketing online... Cung cấp dịch vụ tư vấn miễn phí về pháp lý, kế toán, công nghệ cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tạo điều kiện để các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận, kết nối với các sàn TMĐT lớn; tổ chức các chương trình xúc tiến thương mại, giới thiệu sản phẩm trên các kênh truyền thông; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, nâng cao năng lực tiếp cận khách hàng…

Thời gian tới, Bộ Công thương tiếp tục đề nghị xây dựng Luật TMĐT nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về TMĐT; tạo điều kiện cho TMĐT phát triển bền vững, có trật tự, làm động lực cho sự phát triển của nền kinh tế số. Trong bối cảnh hiện tại, người bán nên chủ động nâng cao năng lực số hóa và kỹ năng kinh doanh trực tuyến; học hỏi, tiếp cận và ứng dụng các công nghệ số, nền tảng TMĐT vào hoạt động kinh doanh; xây dựng kênh bán hàng trực tuyến riêng, tận dụng các nền tảng đã có như Facebook, Lazada, Shopee, Sendo, Tiki…; cải thiện kỹ năng quản trị website, marketing online, giao dịch và dịch vụ khách hàng.

Tiếp đến, tái cấu trúc mô hình kinh doanh; nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, không quá phụ thuộc vào một số kênh bán hàng cụ thể. Tối ưu hóa chuỗi cung ứng để giảm chi phí vận hành; tập trung vào các phân khúc khách hàng trung thành, có khả năng chi trả cao.