Theo quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, TPHCM có 5 tuyến đường sắt gồm đường sắt tốc độ cao TPHCM - Nha Trang, Lộc Ninh, Tây Ninh, Cần Thơ và Thủ Thiêm - Long Thành với tổng chiều dài 750km. Hiện các tỉnh, thành phố liên quan đang tổ chức rà soát các đồ án quy hoạch được duyệt, thực hiện công tác lập, điều chỉnh để đảm báo phù hợp theo quy định của Luật Quy hoạch.
Kinh nghiệm của các thành phố lớn trên thế giới cho thấy, phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (mô hình TOD) là một chiến lược phát triển tích hợp đô thị với hệ thống giao thông công cộng rất hiệu quả. Theo Sở GTVT, mô hình này góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư và khai thác hệ thống vận tải hành khách công cộng có sức chở lớn, phát triển đô thị với dân cư tập trung mật độ cao; nâng cao giá trị sử dụng đất hỗn hợp trong khu vực bán kính 500m từ các nhà ga; cải thiện lớn khả năng tiếp cận giao thông công cộng, góp phần tăng lượng hành khách; nâng cao bền vững về mặt kinh tế và tài chính của các dự án đầu tư đường sắt.
Đặc biệt, mô hình phát triển đô thị TOD còn tạo ra giá trị nội tại căn bản cho gắn kết và phát triển các cộng đồng dân cư ở các vị trí quan trọng là các nhà ga đầu mối giao thông. Từ nhiều năm nay, TOD đã trở thành hướng đi mới trong tư duy thiết kế kiến trúc, quy hoạch đô thị ở các nước phát triển.
Để đảm bảo tính đồng bộ với quy hoạch phát triển đô thị theo mô hình TOD, Sở GTVT kiến nghị UBND TPHCM có văn bản đề nghị Bộ GTVT làm việc với TPHCM, các địa phương, bộ ngành có liên quan trong quá trình lập các quy hoạch mang tính kỹ thuật, chuyên ngành đường sắt. Trong đó, chú trọng xác định hướng tuyến, các vị trí nhà ga gắn với phát triển đô thị trong tương lai theo mô hình TOD để phát huy hiệu quả đầu tư hệ thống đường sắt phát triển đô thị bền vững; ưu tiên đầu tư đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành, đường sắt TPHCM - Cần Thơ trong quá trình xây dựng kế hoạch đầu tư, phát triển mạng lưới đường sắt liên kết vùng TPHCM.
