Vững tin quảng bá nghệ thuật xiếc ra thế giới

Niềm vui vỡ òa

Liên hoan xiếc quốc tế diễn ra ở rạp xiếc quốc gia tại TP Yakutsk (Cộng hòa Sakha, Nga) chứng kiến màn trình diễn của gần 100 nghệ sĩ xiếc đến từ 12 nước như: Trung Quốc, Mông Cổ, Việt Nam, Nga, Belarus, Kazakhstan… Đến với cuộc thi, Thanh Hoa và Hiển Phước chỉ có 5 ngày để chạy tiết mục, chỉnh âm thanh, ánh sáng cho phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất tại đây.

Nghệ sĩ Thanh Hoa chia sẻ: “Tôi nhớ, khi tiết mục Khoảnh khắc tình yêu vừa hoàn thành, các thành viên ban giám khảo và đông đảo khán giả đã đứng dậy vỗ tay cổ vũ nồng nhiệt. Đến lúc trao giải, giải vàng đã được xướng tên mà không thấy tên mình, chúng tôi rất lo lắng. Khi chiếc cúp được đưa ra để trao cho tiết mục đặc biệt nhất, trên cả giải vàng, người dẫn chương trình đã xướng tên Việt Nam, chúng tôi như vỡ òa, thật sự rất xúc động”.

“Sau khi cuộc thi kết thúc, chúng tôi đã tiếp tục ở lại để tham gia biểu diễn phục vụ khán giả suốt 5 ngày tiếp theo. Các suất diễn đều hết vé. Nhận được những lời khen của khán giả, chúng tôi đều rất hạnh phúc”, Hiển Phước tiếp lời.

Đánh giá về tiết mục, các chuyên gia tại cuộc thi đều chung nhận định, Khoảnh khắc tình yêu là một tiết mục trình diễn xiếc rất tuyệt vời, đẹp, ấn tượng và nhiều xúc cảm... Đây cũng là một tiết mục khá nguy hiểm, khi cả hai nghệ sĩ xiếc đều không được trang bị đeo dây an toàn. Điều này đòi hỏi người nghệ sĩ cần có kỹ thuật cao và rất chỉn chu, nghiêm túc trong biểu diễn.

Vượt khó, vươn tới đỉnh cao

Để nhận được những lời nhận xét như trên, cả hai nghệ sĩ đã phải trải qua hơn 10 năm khổ luyện, căng mình tập nhiều kỹ thuật khó khiến liên tục bị đa chấn thương, chủ yếu ở các khớp vai, khớp chân, lưng, cổ...

Nghệ sĩ Hiển Phước kể: “Chúng tôi khi đó đều còn trẻ, ai cũng có cá tính, nhiều lúc không thống nhất được về kỹ thuật và động tác biểu diễn, thế là cãi nhau, giận nhau. Có khi còn không thèm nói chuyện với nhau cả tháng trời. Sau đó, chúng tôi phải tìm cách buông bỏ cái tôi cá nhân và ngồi lại với nhau, cùng lắng nghe, phân tích, đánh giá lại về tiết mục biểu diễn, cố gắng cùng tìm ra tiếng nói chung. Tiết mục xiếc đòi hỏi sự thống nhất tuyệt đối, bởi một chút chệch choạc, hiểu sai nhau sẽ rất nguy hiểm”.

Khoảnh khắc tình yêu là một tiết mục xiếc có độ khó cao, riêng động tác cắn ngập hàm răng vào đạo cụ, chịu lực toàn cơ thể để xoay người trên không, cả hai đã phải tập ròng rã mỗi ngày trong suốt hơn một năm mới tạm hoàn thành, ổn định kỹ thuật. Còn để xử lý các kỹ thuật đu dây, bay lượn, xoay người nhiều vòng, nhào lộn trên không trung, kết nối hài hòa với âm nhạc, tạo cảm xúc... tổng cộng phải mất đến 8 năm để có thể hoàn thiện tiết mục, cuốn hút người xem. Dù vậy, khi tham gia các cuộc thi xiếc quốc tế, với không gian và chiều cao khác với trong nước, thường là gấp đôi (khoảng 20m), các nghệ sĩ phải luyện tập, rèn giũa lại để đảm bảo an toàn.

Thanh Hoa bộc bạch: Với nghệ thuật xiếc, khi mình cứ mãi giữ sự “an toàn” trong tiết mục trình diễn, không dám phá cách, mạo hiểm, tiết mục sẽ thiếu sức hấp dẫn. Đó cũng là lý do khi chúng tôi tập luyện các kỹ thuật, luôn chú ý và định lượng sao cho chính xác nhất trong từng động tác, tính được xác suất sai lệch tối thiểu, để làm sao khi ra sân khấu trình diễn chúng tôi có thể vững niềm tin về thể lực, động tác và kỹ thuật vốn đã được rèn luyện hàng ngày. Nhất là khi không dùng dây đai an toàn, bắt buộc phải đạt được độ chính xác và hoàn thiện về thể lực, kỹ thuật tốt nhất.

Trước câu hỏi của nhiều khán giả là vì sao cả hai khi thi đấu ở các cuộc thi cũng chỉ có duy nhất tiết mục đu dây Khoảnh khắc tình yêu, các giải thưởng cũng là giải thưởng cho tiết mục này, dù hai nghệ sĩ vẫn có nhiều tiết mục diễn đôi khác như: patin, hình tượng, đu lưới… Nghệ sĩ Thanh Hoa cho biết: “Vấn đề là ở ban tổ chức các cuộc thi, festival. Họ mới là người quyết định chọn tiết mục và mời đúng nghệ sĩ mà họ từng được xem để tham gia vào cuộc thi. Cũng vì vậy mà thường các nghệ sĩ xiếc sẽ phải biểu diễn những tiết mục nổi tiếng nhất của họ”.

Mong muốn trao truyền nghệ thuật xiếc

Nghệ sĩ Thanh Hoa có 16 năm theo nghề, còn Hiển Phước có đến hơn 20 năm gắn bó với xiếc. Nghệ sĩ Hiển Phước tâm tư: “Sau những lần đi biểu diễn ở các nước, tôi có thêm nhiều bạn bè quốc tế, nhiều người biết đến chúng tôi, biết đến Khoảnh khắc tình yêu. Theo tôi, chúng ta còn nhiều nghệ sĩ xiếc rất giỏi, nếu được hỗ trợ, tạo điều kiện để tham gia các đấu trường quốc tế sẽ góp phần không nhỏ để nghệ sĩ xiếc học hỏi, tiến bộ, đồng thời quảng bá xiếc Việt ra thế giới”.

Nghệ sĩ Thanh Hoa lại trăn trở: “Về tuổi đời, chúng tôi có thể xem là trẻ nhưng với nghề xiếc, đã quá tuổi trưởng thành, nên hiện chúng tôi rất mong muốn có thể mang kinh nghiệm, kiến thức của mình để đóng góp cho công tác đào tạo các bạn trẻ kế thừa. Hy vọng, năm 2025, khi Rạp xiếc và biểu diễn đa năng Phú Thọ (quận 11, TPHCM) đi vào hoạt động, có cơ sở vật chất hiện đại, đa năng, chúng tôi sẽ có thể góp phần đào tạo những bạn trẻ có tố chất, năng khiếu, niềm say mê, yêu thích, để các em có thể phát huy tài năng, tương lai có thể thi đấu trong các cuộc thi nghệ thuật xiếc trong nước và quốc tế. Tất nhiên, để thu hút các em còn cần có chế độ ưu đãi nhân tài, bên cạnh là giải pháp về đầu ra, đẩy mạnh sự phát triển cho diễn viên xiếc, một ngành học và làm nghề vô cùng khó, đòi hỏi rất lớn về sự hy sinh, quá trình rèn luyện lâu dài trong học tập, rèn luyện, sáng tạo”.

Hai nghệ sĩ xiếc tài năng của Nhà hát Nghệ thuật Phương Nam cũng muốn từ kinh nghiệm bản thân và kiến thức học hỏi được về công tác đào tạo của các nước, sẽ tập trung phát huy giáo trình đào tạo thiếu nhi theo xu hướng biểu diễn nghệ thuật đa năng, chú trọng đào tạo nền tảng vững chắc các môn cơ bản về kỹ thuật trình diễn xiếc, học múa, diễn xuất...

Với các diễn viên xiếc trẻ, Hiển Phước và Thanh Hoa mong có thể trao truyền lại những kiến thức về kỹ thuật biểu diễn cùng với những kinh nghiệm đã chinh chiến ở nhiều cuộc thi xiếc quốc tế, để các bạn dễ dàng nắm bắt được cách thức và những vấn đề cần chú ý, quan tâm, giúp thuận lợi tham gia các cuộc thi nghệ thuật xiếc cùng các nước bạn.