Vụ VN Pharma – Hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra lại

Theo bản án sơ thẩm, Công ty cổ phần VN Pharma chuyên kinh doanh mặt hàng thuốc chữa bệnh. Bị cáo Nguyễn Minh Hùng (nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty cổ phần VN Pharma) đã bàn bạc với bị cáo Võ Mạnh Cường (Giám đốc Công ty Thương mại và hàng hải quốc tế H&C) nhập thuốc H-Capita 500mg Caplet chữa ung thư về Việt Nam. Do thiếu một số giấy tờ về tiêu chuẩn thuốc mà phía công ty ở Canada không cung cấp được nên bị cáo Hùng đã chỉ đạo nhân viên làm giả các giấy tờ nêu trên. Bị cáo Hùng cũng chỉ đạo nâng giá thuốc trên thực tế 27 USD/hộp lên 75 USD/hộp trên hợp đồng.

Bị cáo Cường đóng vai trò tích cực trong việc cung cấp giấy tờ giả, từ đó bị cáo Hùng làm hồ sơ xin phép nhập khẩu thuốc. Với hồ sơ giả này, bị cáo Hùng chỉ đạo nhân viên cấp dưới sử dụng để hợp thức hóa hồ sơ nhập khẩu, chứng từ thanh toán tiền nhập khẩu trái phép 9.300 hộp thuốc chữa bệnh ung thư không rõ nguồn gốc vào Việt Nam để tiêu thụ.

Thực tế, lô thuốc chữa bệnh ung thư này chứa 97% hoạt chất capecitabine, là thuốc không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không được sử dụng làm thuốc chữa bệnh cho người.

Kết thúc phiên xử sơ thẩm, TAND TPHCM tuyên phạt bị cáo Hùng và bị cáo Cường cùng mức án 12 năm tù về tội “Buôn lậu”. 7 bị cáo đồng phạm khác bị tuyên từ 2 năm tù nhưng cho hưởng án treo đến 5 năm tù giam về tội “Buôn lậu” hoặc “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức”.

Đây là vụ án được dư luận đặc biệt quan tâm, vì sau khi bản án sơ thẩm được tuyên, nhiều ý kiến không đồng tình với tội danh và mức án đã tuyên đối với các bị cáo, cũng như cho rằng cần phải làm rõ và xử lý trách nhiệm của một số cán bộ Cục Quản lý Dược - Bộ Y tế có liên quan.    

Sau khi phiên xử sơ thẩm kết thúc, ngày 8-9 bị cáo có đơn kháng cáo kêu oan hoặc xin giảm nhẹ hình phạt. Viện trưởng Viện KSND Cấp cao tại TPHCM có văn bản kháng nghị đối với bản án sơ thẩm.

Theo đó, Viện trưởng Viện KSND Cấp cao tại TPHCM đề nghị TAND Cấp cao tại TPHCM xét xử phúc thẩm theo hướng tuyên hủy bản án sơ thẩm của TAND TPHCM vì cho rằng vụ án chưa được các cơ quan chức năng điều tra một cách toàn diện; bên cạnh đó, diễn biến phiên tòa sơ thẩm cho thấy có dấu hiệu vụ án để lọt người, lọt tội.

Viện kiểm sát cũng cho rằng kết quả giám định lô hàng trong hồ sơ chưa khách quan, cần trưng cầu giám định lại bằng Hội đồng khác. Đồng thời, điều tra làm rõ hành vi thiếu trách nhiệm của tổ thẩm định và lãnh đạo Cục quản lý Dược - Bộ Y tế trong việc cấp phép nhập khẩu lô hàng cho Công ty cổ phần VN Pharma.

Ngoài làm khống hồ sơ nhập lô thuốc H-Capita 500mg Caplet, bị cáo Hùng và các đồng phạm còn được cho là thực hiện hành vi tương tự đối với hồ sơ của 7 loại thuốc khác lấy tên là Helix Canada. Do đó, viện kiểm sát kiến nghị cần điều tra để xử lý chung trong một vụ án để đảm bảo tính toàn diện, đánh giá đúng quy mô, tính chất.

Ngoài ra, cấp sơ thẩm cũng chưa làm rõ 7,5 tỷ đồng Công ty VN Pharma chi cho các bác sĩ, bệnh viện để tiêu thụ thuốc. Số tiền này lớn hơn giá trị lô thuốc 9.300 hộp thuốc H-Capita 500mg Caplet nên cần làm rõ Công ty VN Pharma đã chi cho lô thuốc nào, những người có liên quan và cần xử lý vật chứng xung công quỹ do đây là tiền phạm pháp.

Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm

Tại phiên xử phúc thẩm, HĐXX đã dành nhiều thời gian thẩm vấn các bị cáo và đại diện của Bộ Y tế về những vấn đề chưa được làm rõ. HĐXX cũng đọc lệnh bắt tạm giam 2 bị cáo Nguyễn Minh Hùng và Võ Mạnh Cường ngay tại tòa để phục vụ cho việc điều tra, xét xử.

Theo nhận định của HĐXX, đây là vụ án phức tạp, gây bức xúc lớn trong dư luận, xã hội. Cấp sơ thẩm xét xử các bị cáo về hai tội “Buôn lậu”, “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức” là chưa đầy đủ, toàn diện, chưa phản ánh đúng bản chất vụ án; có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm; chưa phản ánh hết tính chất, mức độ; chưa đáp ứng được yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm hiện nay. Từ đó dẫn đến hình phạt đã tuyên đối với các bị cáo là quá nhẹ, không tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội đã thực hiện, gây dư luận bất bình trong nhân dân.

HĐXX nhận định: để nhập khẩu được lô thuốc về Việt Nam, các bị cáo đã làm và sử dụng một loạt con dấu, giấy tờ giả như Giấy chứng nhận bán hàng tự do (FSC) và Giấy chứng nhận thực hành tốt sản xuất thuốc (GMP) của Bộ Y tế Canada được hợp pháp hóa Lãnh sự của Đại sứ quán Việt Nam tại Canada. Kết quả điều tra của Bộ Công an các giấy tờ này đều là giả. Ý thức của các bị cáo từ khi thỏa thuận mua bán, làm đơn đặt hàng, thiết lập hồ sơ xin phép nhập khẩu lô thuốc, chuẩn bị bán hàng thông qua đấu thầu, chỉ định trước tiền hoa hồng cho các bác sĩ… đến khi làm thủ tục thông quan là để bán hàng giả nhằm thu lợi bất chính bất chấp hậu quả xảy ra.

Do đó hành vi của các bị cáo phải được xem xét đánh giá toàn diện trong mối quan hệ với các chứng cứ khác, đặc biệt là kết luận giám định lại để đảm bảo xác định đúng bản chất vụ án, tội danh, trên cơ sở đó có đường lối xử lý vụ án theo đúng pháp luật.

Có cơ sở xác định lô thuốc H-Capita 500mg Capet là thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ, kiểm nghiệm. Bản thân bị cáo Cường cũng thừa nhận không biết loại thuốc này sản xuất ở đâu. Ý chí của các bị cáo đã phạm tội buôn bán hàng giả bởi vì đã buôn bán tân dược không rõ nguồn gốc, thuốc không được dùng để chữa bệnh cho người, làm giả bao bì, nhãn hiệu thuốc.

Hai bị cáo Hùng và Cường bàn bạc với nhau để xây dựng hồ sơ bán hàng, sử dụng con dấu giả để hoàn thiện hồ sơ nhập thuốc. Bị cáo Hùng còn chỉ đạo nhân viên ở Công ty cổ phần VN Pharma sử dụng giấy tờ giả mạo để nhập 9.300 hộp thuốc điều trị ung thư không rõ nguồn gốc; chỉ đạo nhân viên ghi lùi ngày trên hồ sơ nhập khẩu; thỏa thuận với bị cáo Cường nâng khống giá thuốc.

Các bị cáo đều biết việc sử dụng giấy tờ giả, con dấu giả để làm hồ sơ nộp Cục Quản lý Dược nhập khẩu thuốc là đã có dấu hiệu tội “Làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan tổ chức”. Cấp sơ thẩm không xử phạt hai bị cáo Cường, Hùng và những người khác về tội danh trên là bỏ lọt tội phạm.

Bị cáo Nguyễn Minh Hùng (trái) và Võ Mạnh Cường

Ông Phan Xuân Thiện (Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần VN Pharma) là người giới thiệu cho Hoàng Trúc Vy (nhân viên Công ty cổ phần VN Pharma) thuê dược sĩ viết hồ sơ kỹ thuật thuốc; dù biết rõ xuất xứ lô thuốc và con dấu của Công ty Helix Canada là con dấu giả đã có ở Công ty cổ phần VN Pharma từ trước nhưng vẫn để mặc cho bị cáo Hùng và cấp dưới thực hiện hành vi hợp thức hóa để tiêu thụ lô thuốc là hành vi có dấu hiệu che giấu, không tố giác tội phạm.

Bà Hoàng Trúc Vy đã biết việc làm giả hồ sơ để nhập thuốc nhưng vẫn tiếp sức cho Hùng để thực hiện hành vi nên là đồng phạm tích cực, cần điều tra làm rõ.

Nhiều sai phạm của Cục Quản lý Dược

Trong vụ án này, một trong những nội dung được dư luận đặt ra là trách nhiệm của Cục Quản lý Dược – Bộ Y tế đến đâu trong quá trình cấp giấp phép cho Công ty cổ phần VN Pharma nhập khẩu lô thuốc H-Capital 500mg Caplet.

Theo nhận định của HĐXX, các bị cáo nhập thuốc bằng hồ sơ giả xuất phát từ nhiều thiếu sót của một số lãnh đạo, cán bộ của Cục Quản lý Dược. Cụ thể:

- Thứ nhất, trong quá trình xét hỏi, người đại diện của Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế trả lời bắt buộc phải truy xuất nguồn gốc thuốc của Công ty Helix Canada khi cấp giấy phép. Tuy nhiên, Cục Quản lý Dược đã không thực hiện điều này. Đây là sai phạm nghiêm trọng. 

Các bị cáo nghe tuyên án

Tại phiên phúc thẩm, bị cáo Võ Mạnh Cường đưa ra chứng cứ mới, cho rằng Công ty Helix Canada là công ty có thật và bị cáo Cường là đại diện ủy quyền tại Việt Nam. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao đã có công văn trả lời công ty này không có thật. Để làm rõ tính khách quan, cần phải làm rõ tính hợp pháp của Công ty Helix Canada, từ đó có biện pháp xử lý trách nhiệm của Cục Quản lý Dược trong việc cấp phép cho Helix Canada hoạt động tại Việt Nam.

Theo HĐXX, việc làm tắc trách của một số lãnh đạo, cán bộ Cục Quản lý Dược đã tạo điều kiện cho các bị cáo thực hiện việc làm phi pháp, trái đạo đức, y đức và chuẩn mực xã hội khi các bị cáo kinh doanh các sản phẩm liên quan đến tính mạng, sức khỏe của người bệnh (mà đặc biệt là người bệnh ung thư đang từng ngày, từng giờ giành lấy sự sống từ tay tử thần).

Về vật chứng, các bị cáo khai nhận số tiền 7,5 tỷ đồng được sử dụng vào việc phạm pháp nên theo hội đồng xét xử, cần điều tra, xử lý những người có liên quan. 

Tại phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Hùng phủ nhận lời khai về việc chi 7,5 tỷ đồng tiền hoa hồng cho các bác sĩ tại bệnh viện được Công ty cổ phần VN Pharma phân phối thuốc; cho rằng số tiền này chi cho công tác bán hàng, phát triển khách hàng, maketing… Tuy nhiên, HĐXX đã công bố lời khai của nhân viên Công ty cổ phần VN Pharma, theo đó lãnh đạo công ty đã duyệt chi tiền hoa hồng cho bác sĩ.

Trước những chứng cứ không thể chối cãi, bị cáo Hùng đã phải thừa nhận có duyệt chi tiền cho trình dược viên, còn trình dược viên có chi cho bác sĩ hay không thì không biết.

HĐXX yêu cầu làm rõ việc khoản tiền 7,5 tỷ đồng chi cho những lô thuốc nào, vì lô thuốc H-Capital 500mg Caplet giá trị chỉ hơn 5 tỷ đồng, nếu chi hoa hồng 7,5 tỷ đồng là không phù hợp; làm rõ những người có liên quan trong việc chi khoản tiền này. Đồng thời, đây là tang vật vụ án nhưng tòa án cấp sơ thẩm không tuyên tịch thu sung quỹ nhà nước là thiếu sót nghiêm trọng.

HĐXX cũng yêu cầu làm rõ khoản tiền 157 tỷ đồng có phải là tiền thu lợi bất chính hay không. Nếu là tiền thu lợi bất chính thì cần tịch thu sung quỹ nhà nước.

Từ các nhận định trên, HĐXX đã tuyên hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để điều tra, xét xử lại từ đầu nhằm đảm bảo tính khách quan của vụ án.