Thông báo kết luận mới đây của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về việc Tổng công ty Viễn thông MobiFone (MobiFone) mua 95% cổ phần của Công ty cổ phần nghe nhìn Toàn Cầu AVG (AVG) đã chỉ rõ những vi phạm nghiêm trọng, rất nghiêm trọng của Ban cán sự Đảng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT), ông Nguyễn Bắc Son (nguyên Bộ trưởng Bộ TT-TT), Trương Minh Tuấn (Bộ trưởng Bộ TT-TT), Phạm Hồng Hải (Thứ trưởng Bộ TT-TT) và ông Phạm Đình Trọng (Vụ trưởng Vụ Quản lý doanh nghiệp, Bộ TT-TT). Những vi phạm được xác định là gây ảnh hưởng xấu đến hoạt động và quá trình cổ phần hóa của MobiFone, uy tín của tổ chức Đảng và Bộ TT-TT, gây bức xúc trong xã hội, đến mức phải xem xét xử lý kỷ luật. Vậy những vi phạm cụ thể là gì?
Cố ý làm trái pháp luật
Trước khi có kết luận của Ủy ban Kiểm tra Trung ương về dự án MobiFone mua 95% cổ phần AVG, Thanh tra Chính phủ cũng đã công bố kết luận thanh tra và chuyển toàn bộ kết luận về dự án đầy “tai tiếng” này cho Ủy ban Kiểm tra Trung ương để cơ quan này xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra.
Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, Bộ TT-TT đã thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định dự án, phê duyệt dự án đầu tư không đảm bảo căn cứ pháp lý, vi phạm các quy định của pháp luật, gây thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước.
Hơn nữa, việc MobiFone nhận chuyển nhượng 95% cổ phần AVG không thuộc lĩnh vực bí mật nhà nước nhưng lãnh đạo Bộ TT-TT đã có văn bản đề nghị Bộ Công an cho ý kiến và đưa giao dịch này thuộc danh mục mật là không đúng quy định.
Ủy ban Kiểm tra Trung ương kết luận vụ MobiFone mua 95% cổ phần của AVG đã có nhiều sai phạm nghiêm trọng Cùng với đó, Bộ TT-TT đề nghị Bộ Công an có ý kiến về nhiều nội dung không thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của Bộ Công an để xin ý kiến là không đúng quy định của pháp luật.
Thanh tra Chính phủ khẳng định dự án trên chưa được Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, nhưng Bộ TT-TT đã ban hành quyết định phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone.
Quyết định phê duyệt này của lãnh đạo Bộ TT-TT là vi phạm Luật Đầu tư. Phê duyệt dự án đầu tư khi chưa phê duyệt chiến lược, kế hoạch đầu tư phát triển 5 năm, vi phạm các quy định của Chính phủ.
Cụ thể, vào thời điểm năm 2015, ông Nguyễn Bắc Son khi đó là Bộ trưởng Bộ TT-TT đã chỉ đạo ông Trương Minh Tuấn, khi đó là Thứ trưởng Bộ TT-TT ký Quyết định số 236/QĐ-BTTTT ngày 21-12-2015 phê duyệt dự án đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone.
Quyết định này vi phạm quy định tại các điều: 31, 33 và 34 của Luật Đầu tư; vi phạm điều 28 Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp. “Bộ TT-TT đã thiếu trách nhiệm, có biểu hiện cố ý làm trái các quy định của pháp luật trong việc quyết định phê duyệt đầu tư...”- kết luận thanh tra chỉ rõ.
Trước đó, vào tháng 10-2014, khi AVG có văn bản gửi ông Nguyễn Bắc Son (Bộ trưởng Bộ TT-TT thời điểm đó) về việc doanh nghiệp này chuyển nhượng cổ phần cho đối tác nước ngoài thì chưa đầy 2 tháng sau đó, ngày 27-1-2015, ông Lê Nam Trà (quyền Chủ tịch Hội đồng quản trị MobiFone) đã có văn bản trình Bộ TT-TT xin phê duyệt đầu tư dịch vụ truyền hình theo phương thức mua lại một hãng truyền hình kỹ thuật số.
Ít ngày sau đó, lãnh đạo Bộ TT-TT có công văn thống nhất chủ trương theo đề xuất của MobiFone. Đến ngày 20-3-2015, MobiFone và AVG bắt tay nhau ghi nhớ việc mua bán cổ phần.
Qua đó cho thấy, ông Nguyễn Bắc Son đã ký quyết định bổ sung thêm ngành nghề kinh doanh cho MobiFone sau khi AVG chào bán cổ phần mà bỏ qua nhiều quy định pháp lý, cũng như các quy trình thẩm định quan trọng.
Giá trị “ảo” nhưng trả tiền thật
Trong “thương vụ” MobiFone mua cổ phần AVG, một số lãnh đạo Bộ TT-TT và vụ, cục chức năng của bộ này cũng đã bỏ qua nhiều quy định về pháp lý, phớt lờ những cảnh báo để phê duyệt các quyết định liên quan tới mua bán cổ phần của AVG.
Qua thanh tra cho thấy, thực trạng tài chính, hoạt động kinh doanh của AVG từ khi thành lập đến thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp để mua bán cổ phần là rất khó khăn.
Tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp 31-3-2015 là rất xấu: tổng tài sản là hơn 3.260 tỷ đồng, nợ phải trả là hơn 1.266 tỷ đồng, giá trị còn lại của tài sản cố định là khoảng 208 tỷ đồng.
Đặc biệt từ khi thành lập đến thời điểm thẩm định giá liên tục lỗ, số lỗ lũy kế đến 31-3-2015 là hơn 1.632 tỷ đồng (bằng 45% vốn điều lệ).
Mặc dù hoạt động của AVG rất bê bết nhưng AVG lại được thẩm định giá trị rất cao, hoàn toàn là giả định mơ hồ, thiếu thực tế.
Tuy nhiên khi đàm phán giá mua cổ phần, MobiFone đã sử dụng kết quả thẩm định giá do AMAX (Công ty TNHH Tư vấn đầu tư và thẩm định giá AMAX) xác định giá trị AVG tới hơn 16.565 tỷ đồng để đàm phán giá mua cổ phần mà không trừ các khoản nợ phải trả và riêng việc làm này đã gây thiệt hại 1.134 tỷ đồng.
AMAX đã sử dụng số liệu đầu vào không có cơ sở để xác định giá trị tài sản vô hình của AVG là 13.448 tỷ đồng. Sau khi loại trừ giá trị tài sản vô hình 13.448 tỷ đồng và trừ nợ phải trả 1.134 tỷ đồng thì giá trị vốn chủ sở hữu của AVG tại thời điểm 31-3-2015 chỉ là 1.983 tỷ đồng, so với giá mua 95% cổ phần AVG là hơn 8.889 tỷ đồng cho thấy, nguy cơ hiện hữu thiệt hại nghiêm trọng vốn của Nhà nước tại Mobifone khoảng 7.006 tỷ đồng.
Cùng những vi phạm của ông Nguyễn Bắc Son và ông Trương Minh Tuấn thì ông Phạm Đình Trọng và tổ thẩm định đã thiếu trách nhiệm trong việc thẩm định dự án đầu tư.
Ông Phạm Đình Trọng và tổ thẩm định giá đã sử dụng thông tin do AVG báo cáo với Bộ TT-TT về mức giá định bán cho đối tác nước ngoài là 700 triệu USD (tuy nhiên, Bộ TT-TT không có tài liệu chứng minh tính chính xác, trung thực) nhưng vẫn dùng để so sánh, nhận xét về giá mua 95% cổ phần AVG là hơn 8.898 tỷ đồng.
Hiệu quả đầu tư chưa được làm rõ, chưa chắc chắn nhưng đã đánh giá, nhận xét dự án đầu tư đảm bảo hiệu quả kinh tế; không tổng hợp đầy đủ các ý kiến phản biện của một số thành viên.
Ông Phạm Đình Trọng cũng là tổ trưởng tổ thẩm định đã tham mưu để lãnh đạo Bộ TT-TT ra quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư dự án, đầu tư dịch vụ truyền hình của MobiFone. Còn ông Nguyễn Bắc Son là người ký quyết định thành lập tổ thẩm định gồm 6 người do ông Phạm Đình Trọng phụ trách.
