Không đủ điều kiện để giảm chấp hành án phạt tù
Tại Bản án hình sự phúc thẩm số 110/2019/HSPT ngày 12-3-2019, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã xử phạt Phan Sào Nam 2 năm tù về tội “Tổ chức đánh bạc", 3 năm tù về tội “Rửa tiền”; tổng hợp hình phạt buộc Phan Sào Nam phải chấp hành hình phạt chung là 5 năm tù, thời hạn tính từ ngày bị bắt tạm giam 27-10-2017. Buộc Phan Sào Nam nộp lại số tiền hơn 926 tỷ đồng; tịch thu, sung quỹ Nhà nước hơn 548 tỷ đồng. Tổng các khoản tiền Phan Sào Nam phải thi hành là hơn 1.400 tỷ đồng. Phan Sào Nam sau đó thi hành án phạt tù tại Trại giam Quảng Ninh.
Ngày 29-4-2020, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh chấp nhận đề nghị của Trại giam Quảng Ninh về việc giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 19 tháng cho phạm nhân Phan Sào Nam.
Ngày 4-2-2021, tại Quyết định số 80, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chấp nhận đề nghị của Trại giam Quảng Ninh về việc giảm hết thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại (3 tháng 7 ngày) cho phạm nhân Phan Sào Nam, ra trại ngày 6-2-2021.
Ngày 12-4-2021, Vụ kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam và thi hành án hình sự (Vụ 8) Viện kiểm sát nhân dân tối cao có Công văn số 1391/VKSTC-V8 đề nghị kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm đối với Quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù số 587 và Quyết định số 80 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh.
Theo Viện Kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội, 2 quyết định giảm án trên của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đối với phạm nhân Phan Sào Nam là không đủ điều kiện và không có căn cứ theo quy định pháp luật.
Theo kháng nghị, đối với Quyết định giảm án số 587, căn cứ Điều 63, 64 Bộ luật hình sự; Điều 38 Luật thi hành án hình sự, khoản 1, 2 Điều 6 Thông tư liên tịch số 02/2013 của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Tòa án nhân dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành các quy định về giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đối với phạm nhân có mức án 5 năm, ngoài điều kiện đã chấp hành được một phần ba thời hạn phạt tù và phải có ít nhất 6 tháng hoặc 2 quý liền kề thời điểm xét giảm được xếp loại từ khá trở lên.
Nhưng thực tế, Phan Sào Nam mới chỉ được xếp loại khá Quý III-2019, còn quý IV-2019, Nam bị xếp loại trung bình. Như vậy, ngoài việc xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù, Nam đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù trong trường hợp đặc biệt là “Lập công”.
Lập công “khống”?
Tại Văn bản số 851 của Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Phú Thọ có nội dung: Cơ quan điều tra đã tiếp xúc, vận động Phan Sào Nam viết thư gửi gia đình Lê Văn Kiên để vận động đối tương đầu thú. Kết quả, sau khi được gia đình thông báo về việc Phan Sào Nam viết thư vận động Kiên về nước, cùng với sự tác động của Cơ quan An minh Điều tra đến ngày 20-10-2019 Lê Văn Kiên đã về nước đầu thú.
Tuy nhiên, kết quả xác minh của Vụ 8, Viện kiểm sát nhân dân tối cao tại Trại tạm giam và Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Phú Thọ thể hiện: Tại Biên bản làm việc với cán bộ điều tra vụ án Phan Sào Nam, Lê Văn Kiên và Phan Anh Tuấn thuộc Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Phú Thọ và Trại tạm giam Công an tỉnh Phú Thọ, xác định: Trong quá trình giam giữ không có việc Phan Sào Nam viết thư động viên đối tượng truy nã quốc tế Lê Văn Kiên về nước đầu thú; Điều tra viên cũng như cán bộ điều tra không biết Phan Sào Nam tác động đến gia đình Lê Văn Kiên và Phan Anh Tuấn như thế nào; không có tài liệu xác định quá trình giam giữ Phan Sào Nam gửi thư ra ngoài để vận động đầu thú.
Quyết định kháng nghị khẳng định, Cơ quan an ninh điều tra Công an tỉnh Phú Thọ xác nhận Phan Sào Nam “Lập công” là không có căn cứ. Dẫn đến, văn bản số 01 ngày 25-3-2020 của Trại giam Quảng Ninh đề nghị Hội đồng xét duyệt giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho Phan Sào Nam với tình tiết đặc biệt “Lập công” là không đúng quy định của pháp luật.
Cần hủy bỏ các quyết định tha tù trước thời hạn
Căn cứ quy định tại Thông tư 06 của Bộ Công an, quy định tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù và xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù cho phạm nhân, để được xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù quý I/2020 đạt loại “Khá” Phan Sào Nam phải “tích cục khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra”.
Tuy nhiên, theo tài liệu điều tra, xác minh thể hiện Phan Sào Nam đã không tích cực khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra. Hiện nay, Phan Sào Nam đã thi hành hơn 1.300 tỷ đồng; vẫn còn hơn 160 tỷ đồng chưa thi hành. Trong thời gian Phan Sào Nam chấp hành án tại Trại giam Quảng Ninh, Cục thi hành án dân sự tỉnh Phú Thọ đã bán tài sản là 5 ôtô bị kê biên thu được hơn 5,3 tỷ đồng.
Trong khi đó, tháng 8-2018 tài khoản của Phan Sào Nam và vợ tại Ngân hàng DBS Singapore có số dư hơn 5 triệu USD.
Phan Sào Nam đã nhận bản thông báo của Công an Singapore (do Công an tỉnh Phú Thọ giao) trong đó ghi rõ tại tài khoản của Phan Sào Nam và vợ ở Ngân hàng DBS Singapore có số tiền là hơn 5 triệu USD và hơn 253.000 SGD. Làm việc với Cơ quan An ninh điều tra về việc gia hạn phong tỏa tài khoản của Phan Sào Nam và vợ tại ngân hàng DBS Singapore, Phan Sào Nam đều không hợp tác.
Ngoài các tài sản cơ quan chức năng phát hiện và yêu cầu Nam truy nộp, hiện nay Nam còn 253.000 SGD tại ngân hàng DBS Singapore nhưng Nam không khai báo, không tự nguyện, chủ động khẩu trừ số tiền này.
“Với các căn cứ nêu trên, đủ căn cứ xác định phạm nhân Phan Sào Nam không đủ điều kiện để được hưởng tình tiết “Lập công” và xếp loại thi đua chấp hành án phạt tù đạt loại “Khá” vào các quý I, II, III, IV năm 2020. Việc Trại giam Quảng Ninh đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành án phạt tù đợt 30-4-2020 đối với phạm nhân Phan Sào Nam là vi phạm về điều kiện, dẫn đến Quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù số 587 của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh chấp nhận đề nghị của Trại giam Quảng Ninh, Quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù 19 tháng cho phạm nhân Phan Sào Nam là không có căn cứ cần phải được hủy bỏ”, kháng nghị nêu.
Liên quan tới vụ án, kháng nghị của cơ quan tố tụng đề nghị Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội xét xử theo thủ tục giảm đốc thẩm: Hủy 2 quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đối với Phan Sào Nam.
Liên quan tới các quyết định tha tù trước thời hạn và quyết định kháng nghị, Thiếu tướng Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược Bộ Công an cho biết, vấn đề này rất khó xử lý trách nhiệm Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh, bởi mỗi cấp nhìn theo quan điểm khác nhau.
“Có một “hầm trú ẩn” đó là trình độ nhận thức của mỗi cấp, việc vận dụng luật. Mặc dù, phía sau đó có rất nhiều dấu hỏi nhưng không tìm ra được. Luật của ta không chặt, ngay khung hình phạt cũng lỏng lẻo. Cách hiểu của Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh thì họ vận dụng như thế, còn cách hiểu của Tòa án nhân dân cấp cao vận dụng kiểu khác… nên khó truy trách nhiệm”, ông Cương chia sẻ.
