Đạo diễn - NSND Xuân Huyền tên đầy đủ là Ngô Xuân Huyền, sinh ngày 1-6-1942 tại Thanh Nam, Thanh Chương, Nghệ An. Ông từng theo học khóa đầu tiên Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (1959- 1963), gắn bó với nghệ thuật Tuồng và được đi học đạo diễn ở Liên Xô cũ. Trở về nước, ông tiếp tục dành trọn tâm huyết cho nghệ thuật sân khấu.
Xuất thân là diễn viên của Đoàn tuồng Liên khu V nên Xuân Huyền đã dành nhiều tâm huyết để giúp người diễn viên thổi lửa cho các hình tượng nhân vật của mình. Những năm 60 của thế kỷ trước, ông thường sắm vai những nhân vật phản diện, nhất là hay đóng tây, thực dân bởi vóc dáng cao lớn, da trắng và chất giọng vang khỏe.
Cho đến khi đi học đạo diễn ở Liên Xô, 6 năm học trở về với vai trò là một đạo diễn ông mới phát huy được tài năng thực sự của mình. Với số lượng hơn 300 vở diễn với đủ các loại hình sân khấu: Kịch nói, tuồng, chèo, cải lương, kịch dân ca...
Là giảng viên của trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội, ông đã góp phần đào tạo nên nhiều thế hệ học trò xuất sắc, trong đó có nhiều người đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT- hiện đang là các gương mặt sáng giá trong nghệ thuật biểu diễn, cũng như trong công tác quản lý các đơn vị sân khấu cả nước…
"Xuân Huyền đã tạo niềm khát khao sáng tạo cho người diễn viên và thổi bùng lên ngọn lựa nhiệt tình, đam mê của họ" - NSND Lê Tiến Thọ chia sẻ.
Sự ra đi của NSND Xuân Huyền để lại niềm thương tiếc đối với gia đình, đồng nghiệp và đông đảo học trò thuộc nhiều thế hệ. Trong mắt đồng nghiệp, cố đạo diễn là người nghiêm khắc, kỷ luật trong công việc. Học trò quý mến NSND Xuân Huyền bởi sự tâm huyết, cần mẫn.
Trở về với cát bụi, NSND Xuân Huyền có quyền tự hào khi nhìn lại chặng đường lao động sáng tạo nghệ thuật của mình. Những vở diễn đầy tính triết lý xã hội sâu sắc của đạo diễn Xuân Huyền đã thấm đẫm vào tâm trí của khán giả: Đi đến một mùa xuân, Othello, Tôi tìm tôi, Bến bờ xa lắc, Lời thề thứ 9, Ám ảnh xanh, Nhà có ba chị em gái, Vòng đời, Cát bụi...
Lễ viếng đạo diễn, NSND Ngô Xuân Huyền tổ chức từ 8 giờ đến 10 giờ ngày 30-11-2020, tại Nhà tang lễ Cầu Giấy (Hà Nội).
