Hoàng Thạch Vân từng xung phong tham gia Lực lượng Thanh niên xung phong TPHCM trong khoảng 3 năm, ở chính giai đoạn gian khổ nhất. Có lẽ những năm tháng khốc liệt phục vụ trong lực lượng Thanh niên xung phong và quân đội đã rèn luyện, tôi đúc anh thành một người nghị lực, có sức lao động bền bỉ, niềm lạc quan trong cuộc sống và tính cách dễ mến, hòa đồng. Chính những điều đó đã theo anh cả cuộc đời, giúp anh làm nên thành công sau này trong sự nghiệp.
Đầu những năm 1990, được người bạn tặng chiếc máy ảnh Practica, anh mày mò bước vào nghề chụp ảnh dịch vụ. Cũng từ đó nhiếp ảnh đã trở thành nghề duy nhất của anh. Có lẽ do bản tính hiền hòa cộng với tính chất công việc cả đời là sáng tạo nghệ thuật nên cuộc sống gia đình của anh dù khó khăn nhưng thật êm ả, hạnh phúc. Rồi anh bắt đầu sáng tác ảnh nghệ thuật. Con đường nghệ thuật đầy chông gai, tốn kém thời gian và tiền bạc, đặc biệt sau này khi anh vừa kiếm sống nuôi gia đình, vừa nuôi ước mơ nghệ thuật.
Con đường nghệ thuật của anh thực sự rộng mở từ giữa những năm 1990 khi anh tham gia CLB Nhiếp ảnh Gia Định thuộc Trung tâm Văn hóa quận Bình Thạnh do cố nghệ sĩ nhiếp ảnh Mười Hiến làm chủ nhiệm. Đây là một trong những CLB “sáng giá” nhất TPHCM vào thời điểm đó và nhận được sự tín nhiệm của hội viên. Anh được bầu làm Chủ nhiệm CLB vào cuối những năm 1990.
Là nghệ sĩ sáng tác ảnh nghệ thuật, ai cũng có những đề tài sở trường. Với Hoàng Thạch Vân, đề tài ruột của anh là “đời thường”. Có lẽ thời gian tham gia lực lượng Thanh niên xung phong và quân đội, anh đã sống gần gũi với thiên nhiên, gắn bó với người dân nơi thôn quê bình dị. Chính vì vậy, những tấm huy chương vàng trong nước và quốc tế sau này của anh cũng mang dáng dấp, hình bóng đó. Trong những tác phẩm của anh, nổi bật lên có thể là cô gái thôn quê với nụ cười hiền dịu, hay đám cưới thôn quê với cô dâu xúng xính trong bộ váy soirée trắng muốt cùng chú rể và quan viên hai họ dò dẫm từng bước qua cầu khỉ, có khi là đàn trâu mạnh mẽ rẽ lác băng đồng… Đó chính là chủ đề chính ở những tác phẩm thành danh của anh, như: Hoa đồng nội, Ngày mùa, Băng đồng, Sức sống, Đám cưới nhà quê, Cất vó… Không chỉ giành huy chương cho mình mà anh luôn sẵn lòng chia sẻ, hướng dẫn trực tiếp anh chị em khác cầm máy sáng tác ở những nơi anh đã thành công, đoạt giải.
Tất cả những trại sáng tác, những chuyến đi sáng tác hay những cuộc triển lãm ảnh nghệ thuật do anh được phân công tổ chức đều được thực hiện an toàn, hiệu quả.
Anh mất đi để lại niềm thương tiếc cho những người thân trong gia đình, niềm đau buồn cho bạn bè, đồng nghiệp và sự mất mát không dễ bù đắp bởi những gì mà người nghệ sĩ suốt đời tận tụy với nhiếp ảnh mang lại.
