Ngày 17-11, Bộ Y tế phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức hội thảo tham vấn cộng đồng về dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính.
Theo TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế, qua một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ người chuyển giới chiếm khoảng 0,3-0,5% dân số. Tại Việt Nam có khoảng 300.000 người mong muốn chuyển giới nhưng hầu hết thường phải ra nước ngoài phẫu thuật.
Theo thống kê của Bộ Y tế cho thấy có 26,9% người đã từng ra nước ngoài để được sử dụng dịch vụ chuyển giới, chủ yếu là tới các bệnh viện tại Thái Lan, 22,4% tìm kiếm dịch vụ tư vấn và khám trước sử dụng hormone tại cơ sở y tế tư nhân trong nước và chỉ có 13,4% đến các bệnh viện công.
Trong khi đó, hiện nay việc thực hiện phẫu thuật chuyển đổi giới tính có thể gây ra những nguy hiểm lớn về sức khỏe, tâm lý và khó khăn khi đối diện với sự thay đổi, kỳ thị từ phía gia đình và xã hội, đặc biệt là những khó khăn trong các thủ tục pháp lý.
Việc chuyển đổi giới tính là nhu cầu của không ít người. Ảnh minh họa Tại Việt Nam, từ tháng 11- 2015, Bộ luật Dân sự (sửa đổi) đã được thông qua, trong đó Điều 37 chính thức hợp pháp hóa việc chuyển đổi giới tính.
Tuy nhiên, Việt Nam cần có thêm các quy định pháp luật khác để cụ thể hóa quyền chuyển đổi giới tính. Do đó, Bộ Y tế được giao chủ trì phối hợp với các bộ, ngành liên quan, xây dựng, soạn thảo dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính.
Dự thảo Luật gồm 7 chương 29 điều quy định cụ thể về điều kiện đối với cá nhân yêu cầu chuyển đổi giới tính; điều kiện đối với cá nhân, tổ chức thực hiện xác định tâm lý, can thiệp y học để chuyển đổi giới tính; công nhận đã can thiệp y học để chuyển đổi giới tính; quy định chuyên môn về thực hiện xác định tâm lý và can thiệp y học để chuyển đổi giới tính; hồ sơ, thủ tục liên quan để can thiệp y học để chuyển đổi giới tính.
TS Nguyễn Huy Quang cũng cho biết, chuyển đổi giới tính là quá trình thực hiện các can thiệp y học thay đổi giới tính của một người đã có giới tính sinh học hoàn thiện phù hợp với bản dạng giới của họ. Giới tính sinh học hoàn thiện là giới tính của một người được xác định là nam hay nữ dựa trên sự hoàn chỉnh về cả bộ phận sinh dục và nhiễm sắc thể. Bản dạng giới là cảm nhận bên trong của một người về việc họ là nam hay là nữ. Bản dạng giới của một người có thể phù hợp hoặc không phù hợp với giới tính khi sinh ra của họ. Vì vậy, dự thảo Luật cũng quy định các hành vi bị nghiêm cấm như: phân biệt, kỳ thị, xúc phạm danh dự, nhân phẩm đối với cá nhân yêu cầu chuyển đổi giới tính, người chuyển đổi giới tính; cản trở, gây khó khăn đối với việc can thiệp y tế để chuyển đổi giới tính hợp pháp; bắt buộc người chuyển đổi giới tính nghỉ học, thôi việc vì lý do người đó chuyển đổi giới tính.
Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Y tế cũng cho biết, trong dự thảo Luật Chuyển đổi giới tính cũng đưa ra ba phương án để công nhận người chuyển đổi giới tính. Cụ thể: Cho phép cá nhân sau khi kiểm tra tâm lý được xác định là có mong muốn chuyển đổi giới tính, đã sử dụng hormone trong thời gian liên tục khoảng hai năm trở lên; thì được công nhận là người chuyển đổi giới tính; Cho phép cá nhân sau khi kiểm tra tâm lý được xác định là có mong muốn chuyển đổi giới tính, đã sử dụng hormone trong một thời gian liên tục (khoảng một năm) hoặc đã trải qua phẫu thuật một phần (thay đổi ngực hay bộ phận sinh dục), toàn bộ (phẫu thuật cả ngực và bộ phận sinh dục), thì được công nhận là người chuyển đổi giới tính; Không có can thiệp về y tế (sử dụng hormone hoặc phẫu thuật ngực, bộ phận sinh dục) mà chỉ cần có bản xác nhận là đã kiểm tra tâm lý (theo bảng chuẩn) và được xác định là có mong muốn chuyển đổi giới tính, thì được công nhận là người chuyển đổi giới tính.
Dưới góc độ y học, TS Nguyễn Hồng Hà, Bệnh viện hữu nghị Việt - Đức, cho biết cùng với quá trình xây dựng Luật và chờ pháp luật cho phép, ngành y tế nói chung và các phẫu thuật viên tạo hình thẩm mỹ nói riêng đã có những bước chuẩn bị để có thể đáp ứng được nhu cầu phẫu thuật chuyển giới tính tại Việt Nam khi luật cho phép. Phẫu thuật chuyển đổi giới tính luôn tiềm ẩn những nguy cơ, rủi ro và không thể đảo ngược, vì vậy cá nhân yêu cầu chuyển đổi giới tính cần phải tuân theo một quy trình chuẩn bị đầy đủ, lâu dài về tâm lý, thể chất, nội tiết tố... trước khi quyết định thay đổi giới tính của mình.
