Diễn đàn có sự tham dự của đông đảo các diễn giả là lãnh đạo cấp cao của ASEAN và các nước ASEAN: Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone, nước Chủ tịch ASEAN năm 2024; Bộ trưởng Ngoại giao các nước Indonesia, Brunei; Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn; và đông đảo quan chức Chính phủ, các đại sứ, cơ quan ngoại giao, doanh nghiệp, các học giả hàng đầu khu vực ASEAN, các nước đối tác và quốc tế.
3 xu hướng lớn của thế giới tác động đến ASEAN
Phát biểu chào mừng gần 500 đại biểu tới dự Diễn đàn và dẫn đề cho Diễn đàn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, bàn về tương lai và hoạch định cho tương lai đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Thế giới ngày nay đang đứng trước những bước ngoặt lớn, trong đó nổi lên 3 xu hướng chiến lược.
Một là, xu hướng cạnh tranh, phân tách ngày càng gay gắt giữa các nước lớn đang đặt ra những thách thức lớn đối với đoàn kết và hợp tác ở cả cấp độ khu vực và toàn cầu.
Hai là, xu hướng phát triển bùng nổ của các công nghệ mới, số hóa vừa mở ra các cơ hội phát triển đột phá, vừa tiềm ẩn nguy cơ tụt hậu, nhất là các nước đang phát triển và kém phát triển.
Ba là, xu hướng phát triển bền vững, bao trùm và tăng trưởng xanh vừa là thời cơ, vừa là sức ép lớn, đòi hỏi chúng ta phải có tư duy, cách tiếp cận mới, mang tính toàn cầu, toàn dân, toàn diện, vì lợi ích lâu dài.
Theo Thủ tướng, trong bối cảnh đó, sau gần 6 thập kỷ hình thành và phát triển, có thể khẳng định chưa bao giờ ASEAN ở vị thế tốt như hiện nay và cũng chưa bao giờ phải đối mặt với nhiều thách thức như hiện nay. ASEAN là hạt nhân thúc đẩy đối thoại, hợp tác và phát triển, là tâm điểm của hàng loạt sáng kiến liên kết ở khu vực, nhưng cũng là trọng điểm của cạnh tranh chiến lược gay gắt. Vai trò trung tâm của ASEAN được thừa nhận rộng rãi, nhưng có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả.
ASEAN cũng là khối kinh tế lớn thứ 5 thế giới, nhưng chênh lệch trình độ phát triển còn đáng kể, mức độ hợp tác, liên kết nội khối còn chưa thật sự bền chặt. Thực tế đó đòi hỏi ASEAN càng cần phải có tầm nhìn chiến lược, toàn diện, nâng cao sự chủ động và khả năng thích ứng để nắm bắt cơ hội, hóa giải thách thức, phát triển ổn định, bền vững.
Người đứng đầu Chính phủ Việt Nam cho biết, gần 3 thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là một trong những ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, an ninh, kinh tế, quốc phòng; luôn nỗ lực hết mình vì Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh, có vai trò, vị thế ngày càng cao trong khu vực và trên thế giới. Con đường phát triển của Việt Nam trong tiến trình đổi mới, hội nhập luôn gắn liền với ASEAN và đã gặt hái được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực trong mối quan hệ chặt chẽ này.
ASEAN cần tăng cường gắn kết để xây dựng tương lai chung
Thủ tướng kêu gọi ASEAN cùng kiên trì theo đuổi cách tiếp cận toàn cầu, toàn dân, toàn diện để ngôi nhà chung ASEAN vững vàng trong mọi hoàn cảnh. ASEAN đang hướng đến các mục tiêu đến năm 2045 với khát vọng về một Cộng đồng phát triển năng động, gắn kết và tự cường, để hiện thực hóa Tầm nhìn ASEAN 2045, Thủ tướng đề nghị cần thực hiện 5 tăng cường.
Thứ nhất, ASEAN cần tăng cường đoàn kết, hợp tác, thống nhất trong đa dạng, nêu cao tinh thần độc lập, tự cường, tự chủ chiến lược của ASEAN. Phát huy vai trò trung tâm ASEAN; đồng thời tôn trọng sự khác biệt, bảo đảm hài hòa lợi ích; kiên định lập trường nguyên tắc của ASEAN về các vấn đề an ninh - phát triển của khu vực và thế giới.
Thứ hai, tăng cường tin cậy chiến lược trong ASEAN và trong quan hệ với các đối tác; góp phần ngăn ngừa xung đột, duy trì hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở khu vực và thế giới.
Thứ ba, tăng cường chuyển đổi số, phát triển xanh; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp, làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống, tạo ra các động lực tăng trưởng mới, bền vững cho ASEAN trong thời gian tới.
Thứ tư, tăng cường phát triển hài hòa, bền vững, bao trùm, lấy người dân là trung tâm, chủ thể, động lực, nguồn lực và là mục tiêu của sự phát triển. Không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội và môi trường để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần.
Thứ năm, tăng cường huy động mọi nguồn lực xã hội, nhất là hợp tác công tư; tạo đột phá chiến lược về thể chế, nhân lực, hạ tầng và quản trị quốc gia, giúp ASEAN phát triển nhanh và bền vững.
Với vai trò là nước Chủ tịch luân phiên của ASEAN, Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone hoan nghênh và đánh giá cao ý tưởng tổ chức Diễn đàn trong năm 2024 của Thủ tướng Phạm Minh Chính khi Lào đang đảm nhiệm cương vị Chủ tịch ASEAN.
Thủ tướng Lào cho rằng, Diễn đàn là sự kiện rất có ý nghĩa với sự tham gia, đóng góp ý kiến của đại diện các chính phủ, học giả, nhà nghiên cứu ở khu vực và thế giới, đồng thời thể hiện đóng góp chủ động, thiết thực của Việt Nam cho Cộng đồng ASEAN trong bối cảnh mới, giúp nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam tại khu vực và trên thế giới.
Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hy vọng Diễn đàn Tương lai ASEAN có thể đóng vai trò là kênh cung cấp các ý tưởng và sáng kiến cho quá trình hoàn thiện và thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2045, đồng thời góp phần nâng cao tiếng nói của khu vực tại Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên hợp quốc vào tháng 9-2024 tới đây.
Đồng thời, sáng kiến của ASEAN sẽ là minh chứng cho sự tương hỗ giữa các nỗ lực chung khu vực và chương trình nghị sự toàn cầu, sự đóng góp tích cực của ASEAN trong nền quản trị toàn cầu và tái khẳng định cam kết của Hiệp hội là thành viên có trách nhiệm và chủ động của cộng đồng quốc tế.
