Chiều 21-5, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga báo cáo tóm tắt giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp và sau đó đã thảo luận về nội dung này.
Đây là nội dung được nhiều vị ĐBQH tranh luận thẳng thắn với các ý kiến trái chiều.
Các ĐB Lý Tiết Hạnh (Bình Định), Trần Hồng Hà (Vĩnh Phúc) hay Phan Thái Bình (Quảng Nam) bày tỏ ủng hộ phương án mà UBTVQH đề xuất và cho rằng, việc bổ sung quy định này sẽ góp phần đáp ứng kịp thời nhu cầu giám định về âm thanh, hình ảnh thu thập trong quá trình điều tra, truy tố và xét xử.
Theo loại ý kiến này, từ ngày 1-1-2020, các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng đã thực hiện ghi âm, ghi hình có âm thanh việc hỏi cung bị can trên toàn quốc, nên yêu cầu giám định loại việc trên ngày càng tăng. Từ trước tới nay mới chỉ có một số đơn vị giám định kỹ thuật hình sự thuộc Bộ Công an đảm nhiệm việc giám định loại việc nói trên, dẫn đến quá tải. Trung bình thời gian mỗi vụ giám định về âm thanh, hình ảnh từ các dữ liệu điện tử từ 2 - 3 tháng, có vụ kéo dài tới 5 tháng mới có kết luận, trong khi thời hạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, điều tra vụ án và tạm giam được quy định ngắn và chặt chẽ, nên đã ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết các vụ án. Quy định này cũng phù hợp với cơ cấu tổ chức hệ thống các cơ quan điều tra hiện nay (cơ quan điều tra thuộc Bộ Công an và Bộ Quốc phòng) đều có tổ chức GĐTP kỹ thuật hình sự hỗ trợ.
ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk) phát biểu tại hội trường Tuy nhiên, ĐB Nguyễn Thị Xuân (Đắk Lắk), Uỷ viên thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh có quan điểm khác. ĐB Xuân cho biết, bà còn rất băn khoăn, vì giám định tư pháp là lĩnh vực kỹ thuật chuyên biệt, đòi hỏi chuyên môn cao, quá trình đào tạo kỹ thuật viên giám định đòi hỏi khá nghiêm ngặt.
“Hiện nay, Bộ Công an đã có Viện Kỹ thuật hình sự, Phòng Kỹ thuật hình sự các tỉnh, đang đáp ứng nhu cầu về giám định, đảm bảo kịp thời, nhanh chóng. Bên cạnh đó, Viện Kiểm sát nhân dân là cơ quan chức năng thực hành quyền công tố, không có chức năng nhiệm vụ về giám định tư pháp”, ĐB nhận xét và đặt câu hỏi, liệu quy định như dự thảo Luật có xung đột với Luật Viện KSND hay không? Hơn nữa, vừa thực hiện quyền công tố vừa thực hiện giám định thì có đảm bảo tính khách quan, công minh hay không?… Đó là chưa kể thành lập tổ chức này thì sẽ phát sinh thêm biên chế, phải đầu tư trang thiết bị, kinh phí đào tạo...
ĐB Nguyễn Mai Bộ (An Giang) phát biểu tại cuộc họp Sử dụng quyền tranh luận, ĐB Nguyễn Mai Bộ (An Giang), Ủy viên thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh nói rõ: “Bản chất vấn đề ở đây không phải là quá tải, mà việc bổ sung cơ quan giám định VKSNDTC là xuất phát từ yêu cầu phòng tránh oan sai trong hoạt động điều tra, xét xử”.
Cho rằng quy định như dự thảo không trái luật, ĐB Nguyễn Mai Bộ thẳng thắn: “Tôi đặt giả định những âm thanh, hình ảnh đã được cơ quan Công an giám định, nay mới phát hiện ra có vấn đề. Trong trường hợp đó, nếu lại giao cho cơ quan công an giám định lại thì sẽ ra kết quả như thế nào”? ĐB dẫn chứng vụ việc gây án trên Cầu Chương Dương đã có sai sót trong giám định tư pháp, sau đó, giao lại cho cơ quan giám định của quân đội sự thật mới sáng tỏ…
Tiếp tục tranh luận, ĐBQH Nguyễn Hữu Cầu (Nghệ An), Giám đốc Công an Nghệ An nói, thực tế không có tình trạng quá tải trong giám định tư pháp: “Viện Kiểm sát đã có bao nhiêu yêu cầu mà cơ quan giám định của Bộ Công an chưa đáp ứng yêu cầu? Không có. Theo báo cáo tôi có, 8 năm chỉ có 60 vụ việc”.
Ông Nguyễn Hữu Cầu cho rằng cần thống nhất thực hiện nghiêm chỉ đạo của Đảng về tinh gọn bộ máy, không thành lập cơ quan mới nếu không xuất phát từ yêu cầu cấp thiết của thực tiễn
“Liệu Viện Kiểm sát các tỉnh rồi có thành lập các phòng kỹ thuật hình sự không? Nếu cứ nói để cho khách quan thì Viện Kiểm sát có nên thành lập trại tạm giam để phục vụ điều tra không”? Có chăng, theo ĐB, thì nên thành lập cơ quan giám định thuộc Toà án Nhân dân tối cao.
ĐB Nguyễn Quang Dũng (Quảng Nam) phát biểu tại cuộc họp Dẫn ra một số ví dụ cụ thể về việc công tác giám định của Bộ Công an chưa đáp ứng yêu cầu, ĐB Nguyễn Quang Dũng (Quảng Nam) phản biện: “Tôi cho rằng không nên suy luận theo kiểu có Phòng kỹ thuật hình sự thuộc Viện kiểm sát nhân dân tối cao thì sẽ phình thêm các phòng kỹ thuật hình sự cấp tỉnh”.
ĐB Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) đề nghị xem xét vấn đề trên cơ sở đối chiếu với Luật Tố tụng hình sự và Luật VKSNDTC. ĐB phân tích: “Theo các luật đó thì cơ quan kiểm sát có quyền trực tiếp điều tra trong một số trường hợp. Mà để thực hiện công tác điều tra đó thì VKSNDTC cần phải có Phòng Kỹ thuật hình sự như một công cụ để thực hiện chức năng, nhiệm vụ luật định”. ĐB cũng nói thêm rằng, yêu cầu tinh giản không có nghĩa là tuyệt đối không lập ra tổ chức mới khi thực sự cần thiết.
