Việc đốt tiền vàng mã có vi phạm pháp luật?

Tập tục đốt tiền vàng mã trong các lễ hội truyền thống, ngày rằm, mùng một, ngày tết, ngày cúng giỗ… có vi phạm pháp luật hiện hành?

Đốt tiền vàng mã không thuộc về văn hóa Phật giáo, mà do quan niệm mê tín “trần sao, âm vậy” để người đã mất có tiền sử dụng ở cõi âm. Ngày 12-2-2018, Thường trực Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã có Công văn số 031/CV-HĐTS đề nghị chư tôn đức tăng ni hướng dẫn đồng bào phật tử loại bỏ tập tục mê tín dị đoan đốt vàng mã tại các cơ sở thờ tự Phật giáo. 

Việc đốt tiền vàng mã không chỉ là hành vi gây lãng phí, gây ô nhiễm môi trường mà còn có thể gây hỏa hoạn. Pháp luật hiện hành không quy định về việc cấm đốt tiền vàng mã tại nơi ở riêng, tuy nhiên lại có quy định về xử phạt hành chính đối với hành vi đốt tiền vàng mã không đúng nơi quy định. 

Cụ thể, khoản 1 Điều 15 Nghị định 158/2013/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 19 Điều 2 Nghị định 28/2017/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo quy định: “Phạt cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 - 500.000 đồng đối với hành vi thắp hương hoặc đốt vàng mã không đúng nơi quy định của ban tổ chức lễ hội, ban quản lý di tích; ném, thả tiền xuống giếng, ao hồ; nói tục, xúc phạm tâm linh gây ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm; xả rác bừa bãi làm mất vệ sinh môi trường trong khu vực lễ hội, di tích”. Như vậy, hành vi đốt vàng mã không đúng nơi quy định của ban tổ chức lễ hội, ban quản lý di tích sẽ bị xử phạt lên đến 500.000 đồng.

Trường hợp đốt vàng mã gây hậu quả nghiêm trọng như cháy nhà, cháy rừng hay tài sản khác có thể bị xử lý hình sự về tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản với mức phạt tù lên đến 2 năm và phải bồi thường đối với những thiệt hại do hành vi đó gây ra. Điều 180 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định: “Người nào vô ý gây thiệt hại cho tài sản của người khác trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng, thì bị phạt cảnh cáo hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm. Phạm tội gây thiệt hại cho tài sản của người khác trị giá 500 triệu đồng trở lên, thì bị phạt cải tạo không giam giữ từ 2 - 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm”.

Khi đi lễ, cúng bái, có nhiều người không chỉ đốt tiền vàng mã mà còn dùng tiền Việt Nam (đồng tiền đang được dùng để lưu thông trong quan hệ mua bán hàng hóa) mệnh giá nhỏ để rải. Đây là hành vi vi phạm pháp luật và bị nghiêm cấm. Khoản 2 Điều 23 Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam năm 2010 quy định hành vi hủy hoại đồng tiền trái pháp luật là hành vi bị cấm đối với đồng tiền Việt Nam. Bên cạnh đó, khoản 2 Điều 3 Quyết định 130/2003/QĐ-TTg về việc bảo vệ tiền Việt Nam có quy định: “Hủy hoại tiền Việt Nam bằng bất kỳ hình thức nào” là hành vi bị nghiêm cấm. Theo quy định của pháp luật hiện hành, hành vi hủy hoại tiền Việt Nam bằng bất kỳ hình thức nào cũng là trái pháp luật, và có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại khoản 3 Điều 31 Nghị định 96/2014/NĐ-CP với mức phạt tiền từ 10 - 15 triệu đồng; ngoài ra có thể bị xử phạt bổ sung là tịch thu toàn bộ tang vật, phương tiện thực hiện hành vi vi phạm.