Đủ kiểu vi phạm
Toàn địa bàn TPHCM có tổng cộng 4.869 tuyến đường, bề rộng từ 5m trở lên với tổng chiều dài 4.044km. Trong số 4.869 tuyến đường này có 3.631 tuyến đường bề rộng lòng đường nhỏ hơn 7,5m với chiều dài 2.328km, tương đương 57,59% và 1.238 tuyến có lòng đường rộng từ 7,5m trở lên với chiều dài 1.716km. Ngoài ra, trong số 2.271 tuyến đường có vỉa hè rộng dưới 5m thì chỉ 772 tuyến đường với chiều dài 451km có vỉa hè rộng từ 3m trở lên và 1.499 tuyến đường với chiều dài 1.428,3km vỉa hè rộng dưới 3m.
Buôn bán lấn chiếm vỉa hè, lòng đường Trần Quý, quận 11, TPHCM. Ảnh: CAO THĂNG Nhìn chung, các hành vi vi phạm trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn thành phố trong thời gian qua có đủ loại. Đó là tình trạng các hộ mặt tiền kinh doanh, buôn bán lấn chiếm vỉa hè làm nơi để xe, hàng hóa, bảng hiệu; buôn bán hàng rong trên vỉa hè; đưa rác thải ra vỉa hè hoặc tập kết rác bên lề đường trong khi chờ xe thu gom; họp chợ tự phát... Bên cạnh đó, việc sử dụng vỉa hè, lòng đường ngoài mục đích giao thông như tiệc cưới, tang lễ… vẫn còn khá phổ biến, từ đó cũng ít nhiều góp phần ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông (ATGT). Nhiều vỉa hè có tình trạng người dân xây, đặt bục, bệ trái phép, làm ảnh hưởng đến ATGT và mỹ quan đô thị.
Theo Ban ATGT TPHCM, trong số 178 tuyến đường trọng điểm được tổ chức kiểm tra, ghi nhận 68 tuyến đường có chuyển biến tốt, vỉa hè thông thoáng, tiêu biểu như các đường Hàm Nghi, Calmette, Nguyễn Trãi, Phùng Khắc Khoan, Châu Văn Liêm, Hoàng Diệu, Hùng Vương… 95/178 tuyến đường chỉ mới chuyển biến, đó là các tuyến đường được kinh doanh theo giới hạn vạch sơn trên vỉa hè, còn lối đi cho khách bộ hành như Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Huệ, Đồng Khởi, Lê Lợi, Nguyễn Thái Học, Lương Định Của, Nguyễn Thị Minh Khai… và 15/178 tuyến đường được đánh giá ít chuyển biến vì còn tình trạng buôn bán phức tạp như Võ Văn Tần, Nguyễn Chí Thanh, Thuận Kiều, Nguyễn Tri Phương, Lê Quang Sung, Minh Phụng, Ông Ích Khiêm, Kinh Dương Vương…
Tăng cường quản lý
Nhìn chung công tác quản lý, lập lại trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn TPHCM thời gian qua có những mặt làm được và những tồn tại. Hầu hết các quận huyện đều nỗ lực trong việc thực hiện giải quyết tình trạng lấn chiếm lòng lề đường, thường xuyên ra quân kiểm tra, rà soát nên tạo được chuyển biến bước đầu như các địa phương: 1, 3, 4, 6, Thủ Đức, Củ Chi.
Một số quận huyện có giải pháp, mô hình hay, như quận 1 mỗi tuần ít nhất 2 lần, các lực lượng chức năng địa phương phối hợp ra quân lập lại trật tự lòng lề đường. Hay như Đội quản lý trật tự đô thị quận Bình Tân dùng điện thoại nhắn tin SMS cho cá nhân, tổ chức kinh doanh buôn bán lấn chiếm lòng đường, vỉa hè trên địa bàn quận…
Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế tại một số quận huyện khi việc thực thi chưa đồng bộ, thiếu quyết liệt; sau khi kiểm tra, xử lý thì để tái phát nạn lấn chiếm, buôn bán tràn lan. Loại hình buôn bán hàng rong bằng xe đẩy dưới lòng đường vẫn còn phổ biến, gây cản trở giao thông. Chợ tự phát tuy có giảm nhưng chưa dứt điểm, tập trung nhiều quanh các khu công nghiệp, vùng ven.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Đó là nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, thường tái vi phạm khi không có lực lượng chức năng kiểm tra; nhiều tuyến đường không có vỉa hè hoặc vỉa hè rất hẹp, xuống cấp; chợ truyền thống chưa đáp ứng nhu cầu mua sắm của người dân, dẫn tới xuất hiện chợ tự phát; kinh doanh vỉa hè tại thành phố từ lâu đã trở thành như một loại hình văn hóa trong kinh doanh, tức còn rất khó thay đổi; công tác tuyên truyền của cơ quan chức năng chưa thường xuyên, sâu sát, dẫn tới chưa tạo được tính thuyết phục, đồng thuận của người dân; công tác kiểm tra xử lý các hành vi vi phạm chưa thường xuyên, liên tục, thiếu kiên quyết, nhất là ở cấp phường xã, từ đó dẫn tới dư luận cho rằng có tình trạng bao che, bảo kê…
Ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó Trưởng ban chuyên trách Ban ATGT TPHCM, cho rằng mấu chốt để giải quyết vấn nạn này là cần phải xác định vai trò nòng cốt, quan trọng của chính quyền cơ sở. Theo đó, chủ tịch UBND các quận huyện sẽ phải chịu trách nhiệm trước UBND TP trong việc đảm bảo trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn do mình quản lý. Thành phố cần xem xét xử lý trách nhiệm đối với các chủ tịch quận huyện không hoàn thành nhiệm vụ, để trật tự lòng đường, vỉa hè diễn biến phức tạp.
Thành phố cũng cần xem xét quy hoạch xây dựng chợ mới hoặc bố trí chợ tạm thời tại những vị trí phù hợp (như các khu đất trống) để dời chợ tự phát. Trong khi đó, UB MTTQ Việt Nam TPHCM có thể hỗ trợ hiệu quả công tác lập lại trật tự lòng lề đường bằng cách tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị trong khâu tuyên truyền, giám sát đối với việc thực hiện quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè. Không xem xét công nhận khu phố văn hóa còn tình trạng lòng lề đường phức tạp, mất trật tự.
