Vẻ đẹp cây nêu trong văn hóa người Cor Quảng Ngãi

Ngày 17-3, tại huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi, UBND huyện tổ chức hoạt động trưng bày trang trí cây nêu của các dân tộc Cor trên địa bàn huyện Trà Bồng.

Giới thiệu về nét độc đáo nghệ thuật trang trí cây nêu của người Cor, huyện Trà Bồng, Quảng Ngãi. Thực hiện: NGUYỄN TRANG

Nghệ thuật trang trí cây nêu của người Cor, huyện Trà Bồng, tỉnh Quảng Ngãi, được Bộ VH-TT-DL công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng huyện Trà Bồng (18-3-1975 – 18-3-2025), các nghệ nhân các xã miền núi của huyện đã mang xuống Quảng trường 28-8 những cây nêu biểu trưng văn hóa người Cor.

cây nêu 1 (1 of 1).jpg
Các nghệ nhân từ khắp nơi của huyện Trà Bồng đã mang những cây nêu xuống núi. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 4 (1 of 1).jpg
Mỗi đơn vị tự trang trí những cây nêu khác nhau tùy theo đặc trưng vùng miền, với người Cor là theo đường rừng và đường nước. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Nghệ nhân nhân dân Hồ Văn Đường (69 tuổi, xã Sơn Trà, huyện Trà Bồng) chia sẻ: “Rất lâu rồi, người Cor mới có cơ hội giao lưu cùng các địa phương trong huyện về nghệ thuật trang trí cây nêu. Người dân rất vui mừng khi đón nhận tin công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia”.

cây nêu 7 (1 of 1).jpg
Nghệ nhân nhân dân Hồ Văn Đường tự hào khi giới thiệu cây nêu của đơn vị xã Sơn Trà. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 5 (1 of 1).jpg
Các nghệ nhân tề tựu về trung tâm huyện Trà Bồng. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Nghệ nhân Đường cho biết, cây nêu, bộ gu và trang trí cây nêu là biểu tượng tâm linh, nét văn hóa đặc sắc, độc đáo của người Cor bởi nó có một vị trí đặc biệt quan trọng và xuyên suốt không thể thiếu trong đời sống tinh thần và hoạt động lễ hội như lễ hội ăn trâu, múa cà đáo, múa cồng chiêng,…

cây nêu 12 (1 of 1).jpg
Vẻ đẹp phần thân cây nêu được các nghệ nhân làm trong suốt 1 tháng. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 16 (1 of 1).jpg
Người Cor tự hào khi làm ra những cây nêu thể hiện giá trị văn hóa dân tộc. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Tùy theo nơi diễn ra lễ hội ở vùng đường rừng, đường nước mà cây nêu trang trí khác nhau. Cây nêu của người Cor thường được làm từ thân gỗ, vỏ, hoa và cây tre rừng cao khoảng 4 – 8m, được trang trí bằng nhiều vật phẩm truyền thống như lá cây, hoa, các tua vải màu sắc rực rỡ.

cây nêu 3 (1 of 1).jpg
Họa tiết trang trí trên cây nêu rất độc đáo và riêng biệt. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu
Những hình vẽ biểu tượng của người Cor. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Một cây nêu thông thường có 3 bộ phận là gốc nêu để buộc trâu, thân nêu và ngọn nêu. Đáng chú ý là phần thân cây nêu được trang trí hoa văn 2 màu đen, đỏ tượng trưng cho trời và đất. Thân cây nêu còn treo những bộ gu được điêu khắc những hình ảnh hay họa tiết mang yếu tố tâm linh của người Cor. Có thể coi đây là những tác phẩm nghệ thuật điêu khắc tạo hình và hội họa dân gian đặc sắc.

Trên cây nêu còn được treo những con chim chèo bẻo gỗ. Đây là hình tượng một loài chim luôn bắt sâu, châu chấu, cào cào để bảo vệ cây lúa. Người Cor coi chim chèo bẻo là chim trời do thần linh phái xuống giúp dân làng. Chính vì thế, người Cor không bao giờ săn bắt hay ăn chim chèo bẻo.

cây nêu 13 (1 of 1).jpg
Phần thân cây nêu. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 11 (1 of 1).jpg
Cô gái Cor trong trang phục truyền thống giới thiệu về cây nêu của xã Trà Tân. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Cuối cùng, lá phướn được đan bằng nan nứa, dài bằng ngọn cây nêu, đầu có các vạch đen, đỏ, trắng tựa hình con rắn và có đuôi thon dài để mắc vào các đỉnh cây nêu. Hai bên mặt của thân lá phướn, người ta vẽ các họa tiết hình tam giác cân, nối liền nhau tô màu đen kết hợp đỏ trên nền trắng và trang trí các tua bằng que tre, nứa.

cây nêu 10 (1 of 1).jpg
Một cây nêu nhìn từ dưới lên có rất nhiều tầng và màu sắc chủ đạo vẫn là đen, trắng, đỏ. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 9 (1 of 1).jpg
Cờ đỏ sao vàng thể hiện trong cây nêu. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Các nghệ nhân cho biết, cây nêu là cây thiêng, tượng trưng cho sự kết nối giữa con người với thần linh nên vị trí đặt cây nêu rất quan trọng. Người Cor thường dựng cây nêu giữa làng hoặc trước nhà để làm cột lễ trong các nghi thức quan trọng. Vì người Cor tin rằng, dựng cây nêu sẽ giúp xua đuổi tà ma, cầu mong sự bình an và mùa màng bội thu.

cây nêu 17 (1 of 1).jpg
Ngọn cây nêu được trang trí với đủ màu sắc, họa tiết kèm lá phướn. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 6 (1 of 1).jpg
Cây nêu có lá phướn rất dài và đẹp. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Ông Hồ Văn Thịnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Trà Bồng, cho biết: “Sau khi được Bộ VH-TT-DL công nhận nghệ thuật trang trí cây nêu của người Cor là Di sản văn hóa phi vật thể, địa phương lên công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản này. Hoạt động trang trí cây nêu giữa các xã trong huyện là cơ hội để các nghệ nhân giao lưu kinh nghiệm và cơ hội để thế hệ trẻ biết cách làm cây nêu, giữ gìn nét đặc trưng văn hóa bản sắc dân tộc”.

cây nêu 14 (1 of 1).jpg
Cây nêu được trưng bày để người dân, du khách tham quan. Ảnh: NGUYỄN TRANG
cây nêu 15 (1 of 1).jpg
Cây nêu mang đậm dấu ấn của cộng đồng dân tộc Cor, được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Ảnh: NGUYỄN TRANG

Tin cùng chuyên mục