Vấn nạn tái lấn chiếm lòng đường, vỉa hè

Bài toán khó?

Theo số liệu thống kê của Sở Giao thông Vận tải TPHCM, toàn địa bàn thành phố hiện có tổng cộng 4.869 tuyến đường có bề rộng từ 5m trở lên, với tổng chiều dài 4.044km. Trong số này, 3.631 tuyến đường có bề rộng lòng đường nhỏ hơn 7,5m với chiều dài 2.328km, tương đương 57,59% và 1.238 tuyến đường có bề rộng lòng đường từ 7,5m trở lên với chiều dài 1.716km. Như vậy theo tinh thần Quyết định số 74/2008/QĐ-UBND ngày 23-10-2008 của UBND TPHCM, tính ra 42,41% chiều dài các tuyến đường có thể xem xét cho phép đậu xe dưới lòng đường.

Trong khi đó, với 4.869 tuyến đường nêu trên, đáng tiếc khi có tới 2.598 tuyến đường, với chiều dài 2.074km không có vỉa hè. Trong số 2.271 tuyến đường có vỉa hè, thì chỉ 772 tuyến đường với chiều dài 451km có vỉa hè rộng từ 3m trở lên và 1.499 tuyến đường với chiều dài 1.428,3km có vỉa hè rộng dưới 3m.

Với đặc điểm hơn một nửa số tuyến đường không có vỉa hè, dẫn đến tình trạng dừng đậu xe dưới lòng đường, trong khi với các tuyến đường có vỉa hè thì cũng chỉ khoảng hơn 27% chiều dài phần vỉa hè có thể xem xét sử dụng tạm thời cho mục đích ngoài giao thông.

Không chỉ thế, lấn chiếm lòng đường, vỉa hè trên địa bàn thành phố còn biểu hiện dưới nhiều dáng vẻ khác. Đó là tình trạng các hộ mặt tiền kinh doanh, buôn bán lấn chiếm vỉa hè làm nơi để xe, hàng hóa, bảng hiệu; tình trạng buôn bán hàng rong trên vỉa hè; tình trạng đưa rác thải ra lề đường hoặc tập kết rác dưới lòng đường trong khi chờ xe thu gom. Công tác xử lý xe 3-4 bánh thô sơ, xe tự chế chưa thực hiện triệt để, đặc biệt tại khu vực quận ven và ngoại thành. 

Thêm nữa là tình trạng ô tô dừng đậu tràn lan tại các tuyến đường có biển báo cấm dừng đỗ xe, nhất là tại trước các siêu thị, trung tâm tiệc cưới, nhà hàng, trường học, bệnh viện… Tình trạng đậu xe nhiều giờ trên một số tuyến đường, ngay cả những đường có biển báo cấm dừng, cấm đỗ. Vẫn còn tình trạng họp chợ tự phát kinh doanh, mua bán lấn chiếm lòng lề đường. Bên cạnh đó, việc sử dụng vỉa hè, lòng đường ngoài mục đích giao thông như tiệc cưới, tang lễ… vẫn còn khá phổ biến, từ đó cũng ít nhiều ảnh hưởng đến trật tự an toàn giao thông (ATGT). Nhiều vỉa hè có tình trạng người dân xây, đặt bục, bệ trái phép làm ảnh hưởng đến ATGT và mỹ quan đô thị.

Cần cách làm mới

Ông Nguyễn Ngọc Tường, Phó trưởng ban chuyên trách, Ban ATGT TPHCM, nhận xét, công tác quản lý, lập lại trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn thành phố thời gian qua, tuy có những mặt làm được nhưng cũng còn nhiều tồn tại cần giải quyết.

Về mặt tích cực, hầu hết các quận huyện đều nỗ lực trong việc thực hiện giải quyết tình trạng lấn chiếm lòng lề đường; thường xuyên ra quân kiểm tra, rà soát nên tạo được chuyển biến bước đầu như các quận huyện: 1, 3, 4, 6, Thủ Đức, Củ Chi. Một số địa phương có giải pháp, mô hình hay như quận 1 tổ chức các lực lượng chức năng phối hợp ra quân lập lại trật tự lòng lề đường, hay như Đội quản lý trật tự đô thị quận Bình Tân dùng điện thoại nhắn tin SMS cho cá nhân, tổ chức kinh doanh vi phạm buôn bán lấn chiếm lòng đường, lề đường, vỉa hè trên địa bàn…

Ở chiều ngược lại, một số quận huyện giải quyết trật tự lòng lề đường chưa đồng bộ, thiếu quyết liệt; sau khi kiểm tra xử lý lại tái phát nạn lấn chiếm, buôn bán tràn lan. Loại hình buôn bán hàng rong bằng xe đẩy dưới lòng đường vẫn còn khá phổ biến, gây cản trở giao thông. Chợ tự phát tuy có giảm nhưng chưa dứt điểm, tập trung nhiều quanh các khu công nghiệp, vùng ven.

Ông Nguyễn Ngọc Tường cho rằng, một trong những mấu chốt để giải quyết vấn nạn trên là phải xác định vai trò nòng cốt, quan trong của chính quyền cơ sở. Theo đó, chủ tịch UBND các quận huyện sẽ phải chịu trách nhiệm trước UBND TPHCM trong việc đảm bảo trật tự lòng đường, vỉa hè trên địa bàn do mình quản lý. UBND TPHCM cần xem xét xử lý trách nhiệm đối với các chủ tịch quận huyện không hoàn thành nhiệm vụ, để trật tự lòng đường, vỉa hè diễn biến phức tạp. UBND TPHCM cũng cần xem xét quy hoạch xây dựng chợ mới hoặc bố trí chợ tạm tại những vị trí phù hợp như các khu đất trống để dời chợ tự phát. Chính quyền TPHCM cần chỉ đạo UBND các quận huyện và đơn vị liên quan thực hiện nghiêm việc quản lý phương tiện thô sơ 3-4 bánh theo tinh thần Nghị quyết số 05/2008/NQ-CP của Chính phủ tại phiên họp thường kỳ tháng 1-2008, không để tình trạng sản xuất, sử dụng tràn lan xe 3-4 bánh thô sơ, xe  tự chế. Trong khi đó, UBMTTQ Việt Nam TPHCM có thể hỗ trợ hiệu quả cho công tác lập lại trật tự lòng lề đường, bằng cách tiếp tục phát huy vai trò của các tổ chức đoàn thể chính trị trong công tác tuyên truyền, giám sát đối với việc thực hiện quản lý, sử dụng lòng đường, vỉa hè. Không xem xét công nhận khu phố văn hóa còn tình trạng lòng lề đường phức tạp, mất trật tự.