Thông nhưng chưa thoáng
Theo ông Hoàng Cương, Trưởng Phòng Chính sách, Cục Quản lý đấu thầu (Bộ KH-ĐT), trước khi Chính phủ ban hành Nghị định 24/2024/NĐ-CP, ban soạn thảo đã có nhiều cuộc làm việc với các bên liên quan, nhất là các bệnh viện, để trực tiếp lắng nghe các đề xuất, kiến nghị. Từ đó, nhiều nội dung được đưa vào nghị định để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh viện về đấu thầu thuốc, vật tư y tế, đảm bảo công tác khám chữa bệnh cho người dân. Sau khi có Nghị định 24/2024/NĐ-CP được ban hành, công tác đấu thầu thuốc, vật tư y tế được đơn giản, thuận tiện, phù hợp thực tế.
“Bệnh viện có thể áp dụng tùy chọn mua thêm thuốc, vật tư y tế (tối đa bằng 30% số lượng mua trước đó) mà không phải tổ chức đấu thầu; một số trường hợp được chỉ định thầu; một số hình thức mua sắm tiên tiến (mua sắm trực tuyến, chào giá trực tuyến…) để trong thời gian ngắn có thể mua ngay được vật tư, linh kiện thay thế những máy móc bị hỏng mà không phải tổ chức đấu thầu như trước đây”, ông Hoàng Cương thông tin.
Dù “nút thắt” về mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế được tháo gỡ bằng Nghị định 24/2024/NĐ-CP, nhưng do đây là những mặt hàng thiết yếu, đặc thù nên không ít bệnh viện vẫn gặp khó khăn khi đấu thầu, mua sắm với số lượng lớn, giá trị cao vì vẫn còn thiếu các thông tư hướng dẫn của các bộ, ngành chức năng. Đại diện một bệnh viện trên địa bàn TPHCM cho biết, nhiều loại vật tư y tế nhỏ, lẻ (như găng tay, bông băng, vật tư phẫu thuật...) vẫn phải mua theo gói dưới 50 triệu đồng vì giám đốc bệnh viện được tự quyết định. Nhưng nếu mua những loại thuốc, vật tư, thiết bị y tế có giá trị lớn hơn thì không thể mua theo hình thức này, nên có những thời điểm vẫn xảy ra thiếu.
Theo bác sĩ Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc Bệnh viện Chợ Rẫy, công tác đấu thầu, mua sắm trang thiết bị y tế tại bệnh viện dù không vướng mắc về văn bản pháp luật nhưng lại gặp khó khăn trong mời thầu do không có đơn vị tham gia bỏ thầu vì hàng hóa, nguyên liệu sản xuất đứt gãy chuỗi cung ứng sau dịch Covid-19.
“Hiện nay, cơ chế đấu thầu đã được tháo gỡ rất nhiều, nhưng gọi thầu mà người ta không nhận thì mình cũng không làm được gì. Khó khăn này không phải do cơ chế”, bác sĩ Phạm Thanh Việt thông tin.
Chờ thông tư hướng dẫn
Theo TS Nguyễn Văn Thường, Giám đốc Bệnh viện đa khoa Đức Giang (Hà Nội), thuốc và vật tư y tế là hàng hóa đặc biệt, không thể đấu thầu giống như các mặt hàng thông thường khác nên nếu chưa có thông tư hướng dẫn cụ thể, bệnh viện chưa thể đấu thầu được. Ngay cả việc áp giá gói thầu của các bệnh viện khác làm căn cứ mua sắm thì đặc thù bệnh viện cũng không thể mua đủ mặt hàng như nhu cầu sử dụng thực tế, có thể chỉ dùng một vài tháng và chỉ được thực hiện một lần trong năm. Trong khi đó, lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hưng Yên cho biết, đơn vị đang thiếu một số vật tư phục vụ phẫu thuật thay thế khớp gối và khớp háng nhân tạo vì không có nhà cung cấp tham dự, do giá quá thấp.
Cùng với đó, một số bệnh viện cũng bày tỏ lo lắng về tính trung thực và chính xác của báo giá trang thiết bị, vật tư y tế mà các doanh nghiệp đưa ra vì lo ngại có thể mua với giá cao, sau này khi thanh tra sẽ trở thành thất thoát tài sản. PGS-TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cho rằng, dù Luật Đấu thầu và Nghị định 24/2024/NĐ-CP đã tháo gỡ nhiều vướng mắc trong đấu thầu thuốc và vật tư, nhưng kể cả khi doanh nghiệp báo giá, kê khai trên hệ thống cũng chưa chắc đã an toàn vì có thể doanh nghiệp nâng khống giá.
“Câu chuyện này phổ biến khi không ít doanh nghiệp thành lập nhiều công ty để tham gia đấu thầu. Chủ đầu tư vẫn rơi vào tình cảnh mua phải giá đắt, và khi kiểm toán lại sai phạm”, PGS-TS Đào Xuân Cơ bày tỏ.
Trước các vướng mắc trên, đại diện Cục Quản lý đấu thầu, Bộ KH-ĐT, nêu ý kiến, doanh nghiệp có quyền báo giá và phải chịu trách nhiệm với việc báo giá. Còn chủ đầu tư là các bệnh viện nếu thấy báo giá không bảo đảm chính xác thì có thể lấy báo giá được công khai rộng rãi tại Cổng thông tin điện tử Bộ Y tế để đối chiếu, trong trường hợp thấy không phù hợp thì chọn doanh nghiệp khác. Về lý do nhiều bệnh viện vẫn thiếu thuốc, vật tư phục vụ khám chữa bệnh, đại diện Cục Quản lý đấu thầu cho rằng là do trách nhiệm của các chủ đầu tư, còn với các quy định hiện hành thì đã đủ căn cứ pháp lý để mua sắm, đấu thầu.
Theo ông Lê Việt Dũng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược (Bộ Y tế), Bộ Y tế và Bộ KH-ĐT đang khẩn trương hoàn thiện các thông tư hướng dẫn về đấu thầu trong lĩnh vực y tế; hướng dẫn về danh mục thuốc, vật tư xét nghiệm, thiết bị y tế được áp dụng hình thức đàm phán giá; danh mục thuốc phục vụ công tác đấu thầu… nhằm bảo đảm tính thống nhất cho các bệnh viện đấu thầu. Việc ban hành các thông tư hướng dẫn này sẽ được thực hiện trong thời gian sớm nhất, theo đúng trình tự ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
