Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý thuế

Góp phần phòng chống gian lận thuế

Tháng 11-2024, Tổng cục Thuế ra mắt Chatbot AI - “Trợ lý ảo hỗ trợ người nộp thuế”. Đến nay, hệ thống đã tiếp nhận và xử lý 30.000 câu hỏi với 4.500 người đăng ký sử dụng. Hệ thống này được tích hợp hơn 100 bộ luật, luật chuyên ngành, các văn bản hướng dẫn và tích hợp bộ thủ tục hành chính, từ đó xây dựng hơn 15.000 bộ nội dung song ngữ để cung cấp thông tin cho người hỏi một cách tự động, chính xác, nhanh chóng.

Các câu trả lời được người nộp thuế đánh giá là dễ hiểu, chi tiết, tích hợp sẵn các mẫu biểu thủ tục hành chính hiện hành, hỗ trợ công cụ tính thuế, hỗ trợ xác định mức lệ phí môn bài. Người nộp thuế có thể dễ dàng sử dụng, tương tác với trợ lý ảo mọi lúc mọi nơi thông qua điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính có kết nối mạng.

Ông Vũ Mạnh Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế kiêm Cục trưởng Cục Thuế Hà Nội, cho biết, Cục Thuế TP Hà Nội hiện quản lý trên 236.000 doanh nghiệp, 235.000 hộ kinh doanh và trên 10 triệu mã số thuế cá nhân. Thời gian qua, ngành thuế Hà Nội đã ứng dụng AI để xây dựng mô hình quản lý, khai thác thông tin, phân tích rủi ro hóa đơn của hệ sinh thái doanh nghiệp, chuỗi doanh nghiệp trung gian liên quan đến doanh nghiệp hoàn thuế, từ đó phát hiện các giao dịch mua bán lòng vòng, phục vụ kiểm soát rủi ro trong công tác hoàn thuế GTGT.

Tại TPHCM, Cục Thuế TPHCM cũng đã có những bước đi nghiên cứu, ứng dụng AI toàn diện vào công tác quản lý thuế. Theo một cán bộ lãnh đạo ngành thuế TPHCM, hiện nay hoạt động mua bán hóa đơn bất hợp pháp diễn ra vô cùng tinh vi, nếu không có công nghệ AI hỗ trợ thì rất khó kiểm soát.

Ông Phạm Quang Toản, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, Tổng cục Thuế cho biết, thời gian qua ngành thuế đã tích cực ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thuế, phòng chống gian lận. Cụ thể, trong công tác quản lý rủi ro, ngành thuế đã triển khai hệ thống phân tích dữ liệu lớn trong phân loại hoàn thuế tự động, giúp phát hiện các hành vi bất thường và đưa ra các chuỗi cảnh báo rủi ro trong quản lý thuế. Trong công tác hoàn thuế, việc triển khai hóa đơn điện tử giúp tăng cường khả năng giám sát, phát hiện gian lận, đối chiếu hóa đơn và tờ khai thuế giá trị gia tăng, từ đó kiểm soát chặt chẽ công tác xét hoàn thuế.

Xây dựng kho dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”

Để phát huy hiệu quả của công nghệ AI, yếu tố đầu tiên và quan trọng nhất chính là nguồn dữ liệu phải thực sự chất lượng. Bà Lê Thị Duyên Hải, Vụ trưởng Vụ Kê khai và kế toán thuế, Tổng cục Thuế, cho biết, hiện cơ sở dữ liệu thống kê thuế của ngành thuế quản lý rất lớn với hơn 1 triệu doanh nghiệp, tổ chức đang hoạt động.

Bên cạnh đó là các dữ liệu phản ánh tình hình sản xuất, kinh doanh phát sinh hàng năm của doanh nghiệp, bao gồm khoảng 4 triệu tờ khai thuế GTGT, gần 1 triệu tờ khai quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp, hơn 4 tỷ hóa đơn điện tử, cùng dữ liệu của hơn 14 triệu tờ khai xuất nhập khẩu phát sinh hàng năm; chưa kể đến hàng triệu tờ khai thuế của cá nhân, hộ kinh doanh. Điều này đặt ra thách thức rất lớn về việc khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn dữ liệu to lớn này khi hạ tầng công nghệ thông tin còn có sự hạn chế.

Thời gian qua, thực hiện Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (Đề án 06) và Chỉ thị số 18/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về đẩy mạnh kết nối, chia sẻ dữ liệu phục vụ phát triển thương mại điện tử, chống thất thu thuế, bảo đảm an ninh tiền tệ, ngành thuế đã nỗ lực xây dựng kho dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”.

Một số cục thuế địa phương đã tích cực đồng bộ, khớp nối mã số thuế với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, làm tiền đề để triển khai các giải pháp quản lý thuế trên địa bàn. Tại Hà Nội, nhờ làm tốt việc này mà Cục Thuế TP Hà Nội định danh được gần 627.000 gian hàng kinh doanh thương mại điện tử, thu thuế 38.800 tỷ đồng từ hoạt động này, cao gấp 2,8 lần năm trước đó khi chưa triển khai việc khớp nối dữ liệu.

Ở quy mô cả nước, ông Phạm Quang Toản cho biết, trong tháng 1-2025, Tổng cục Thuế sẽ triển khai thí điểm ứng dụng Trợ lý ảo cho công chức thuế trong công tác quản lý nợ, kỳ vọng mang lại hiệu quả cho ngành thuế cũng như thuận tiện cho người nộp thuế.