Nước mắt của già làng
Đứng trên đầu nguồn sông La, nhìn 39 ngôi nhà sàn Bh’nong với mái tôn đỏ, tường vôi xanh, xếp ngay ngắn theo hình ô bàn cờ, cùng hệ thống điện thắp sáng hoàn chỉnh…, khó ai có thể hình dung, 6 tháng trước, nơi đây vẫn là một bãi đất trống, hoang hóa và bạc màu. Giờ nơi đây là chốn an cư lạc nghiệp của những gia đình đồng bào Bh’nong - Ca Dong hai xã Trà Leng và Trà Dơn.
Ông Hồ Văn Đề đang chủ trì nghi thức cúng để về làng mới của đồng bào Bh’nong. Một con heo đực, 61 miếng trầu cau, 1 rượu trắng và 1 nắm gạo… đó là các lễ vật mà những người dân làng Bằng La gởi đến Giàng và các đấng thần linh trước khi về làng mới. Trong lời khẩn cầu của mình, già Đề cầu xin Giàng, thần linh phù hộ cho dân làng có một nơi ở ổn định, không lo sạt lở, không đau ốm và xây dựng một cuộc sống mới trên vùng đất mới. “Đêm trước mỗi nhà trong làng đều đã cúng một con gà cho thần linh, thả trôi theo dòng sông La xuôi về sông Leng. Còn giờ đây, mới là cúng tập thể của làng. Sở dĩ có 61 miếng trầu cau vì đó là thể hiện cho 39 hộ gia đình và 22 người của làng đã chết, mất tích trong trận lũ quét tháng 10-2020”, già Đề giải thích.
Sau nghi thức cúng heo sống trước khi về làng mới, già Đề chia thành 39 phần cho 39 hộ gia đình. Phần còn lại được cúng cho những người không may chết, mất tích năm ngoái. Cuộc sống của cư dân làng Bằng La chính thức sang trang mới.
Lúc này, đôi mắt của già làng hơn 80 tuổi này, dòng nước mắt đã tuôn rơi. Già Đề nói: “6 tháng trước già khóc vì đau đớn khi cả làng bị lũ quét và sạt lở núi xóa sổ. Già khóc vì 8 người thân của già, gồm con, dâu rể, cháu nội, cháu ngoại bị lũ cuốn mất tích. Còn giờ đây già khóc vì vui mừng bởi bà con trong làng đã có nơi ở mới khang trang, không còn nỗi lo sạt lở vùi lấp nữa”.
Ngôi làng nghĩa tình
Trong ngôi nhà còn thơm phức vôi vữa, vợ chồng anh Hồ Văn Nhất cẩn thận kê giường ngủ, bàn ghế, khu bếp và không gian sinh hoạt chung của gia đình. Ngôi nhà được bố trí 2 phòng ngủ, phòng khách và bếp,… Nhà sàn cách mặt đất chừng 70cm theo phong tục tập quán của người Bh’nong. Bữa cơm tối của anh chị đôi đã có cơm trắng, rau sạch và thịt. “Đảng, Nhà nước và các nhà hảo tâm hỗ trợ làm nhà. Rồi bà con trong làng, trong xã hỗ trợ ngày công, lương thực thực phẩm,… nên cuộc sống của vợ chồng tôi không còn khó khăn nữa. Hai đứa con có cơm ăn, áo mặc, không lo đói cái bụng, lạnh cái thân như những ngày bị sạt lở nữa”, anh Nhất vui mừng.
Hôm nay trong gia đình chị Hồ Thị Thể, khuôn mặt ai cũng rạng ngời niềm vui. Ngày lũ về vùi lấp nóc ông Đề, cha chị bị thiệt mạng, 2 con nhỏ bị thương nặng. Vợ chồng chị chỉ còn mỗi bộ đồ mặc trên người chạy đôn chạy đáo vừa lo đám tang cho cha, vừa lo chữa trị 2 con. Giờ, đôi tay run run cầm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chị Thể quệt nước mắt: “Chưa bao giờ vợ chồng tôi nghĩ lại ở nhà xây, có điện, nước như thế này. Ổn định nhà rồi, vợ chồng tôi sẽ đi làm rẫy, làm nương để có cái ăn, cái mặc cho con, chứ không trông chờ ỷ lại ai nữa”.
“Để có được 6ha đất bố trí tái định cư cho 39 hộ dân nóc ông Đề và Tăk Pát phải nói đến tính cộng đồng, tinh thần đoàn kết, sẻ chia của bà con Ca Dong xã Trà Dơn với người dân Bh’nong xã Trà Leng”, ông Phan Quốc Cường, Chủ tịch UBND xã Trà Leng, khẳng định. Sau thảm nạn năm rồi, những người Ca Dong ở xã Trà Dơn đã hiến 6ha đất cho bà con Bh’nong của xã Trà Leng đào đất, đắp nền và dựng nhà. Đây là một nghĩa cử cao đẹp, thể hiện sự đồng cam cộng khổ của 2 dân tộc, 2 xã trên cùng một huyện Nam Trà My. Ông Hồ Văn Liên, Bí thư Đảng ủy xã Trà Dơn, cho biết: “Bà con xã Trà Dơn còn gùi củi, rau, gạo, con gà giúp 39 hộ dân ở Trà Leng khi về làng mới định cư. Tuy còn nghèo, người dân Trà Dơn sẵn sàng chia sẻ để bà con Bh’nong sớm ổn định cuộc sống ở Bằng La. Đó là tính đoàn kết từ bao đời qua của 2 địa phương, 2 dân tộc Ca Dong và Bh’nong”.
Phát biểu trong ngày khánh thành làng Bằng La, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhắn gửi: Bà con phải nỗ lực vươn lên ổn định cuộc sống, xây dựng thành công khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu. Nam Trà My phải quyết tâm làm cho bằng được việc quy hoạch sắp xếp dân cư ở những vùng có nguy cơ sạt lở cao, tránh để lặp lại chuyện đáng tiếc như ở Trà Leng. Việc bố trí dân cư đến nơi ở mới tuyệt đối không được tác động đến rừng, cũng như quan tâm đến công tác bảo tồn bản sắc văn hóa ở những làng định cư mới. 43 bức ảnh lũ quét, sạt lở, công cuộc tìm kiếm cứu nạn của các lực lượng ở làng cũ - nóc ông Đề và sự hồi sinh mạnh mẽ, diệu kỳ trên ngôi làng mới Bằng La hôm nay được đặt ngay ngắn tại nhà sinh hoạt cộng đồng làng Bằng La như nhắc nhớ những người dân nơi đây về sự cố đau thương của ngày 28-10-2020.
