Bổ sung chế độ thai sản
Theo nghiên cứu của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) năm 2021, ở Việt Nam, trong nhóm lao động nữ, lao động phi chính thức chiếm tới 65%. Trước đây, do không có hợp đồng lao động hoặc có nhưng không được đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) nên họ không được chi trả chế độ phụ cấp và các khoản phúc lợi xã hội khác, gồm cả hỗ trợ thai sản. Do đó, lao động phi chính thức đối mặt với nguy cơ nghèo đói khi sinh con vì công việc của NLĐ không được bảo đảm duy trì sau khi nghỉ việc. Việc này cũng khiến NLĐ không được bảo đảm an toàn kinh tế cơ bản trong vài tháng đầu sau kỳ sinh sản.
Những khó khăn trên của NLĐ đã được giải quyết khi Luật BHXH năm 2024 quy định người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được hưởng thêm chế độ thai sản. Điều kiện hưởng áp dụng với lao động nữ sinh con, lao động nam có vợ sinh con tham gia BHXH tự nguyện từ đủ 6 tháng trở lên trong 12 tháng trước khi sinh con. Mức hưởng là 2 triệu đồng cho mỗi con được sinh ra. Lao động nữ là người dân tộc thiểu số, lao động nữ là người dân tộc Kinh có chồng là người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo khi sinh con còn được hưởng chính sách hỗ trợ khác theo quy định của Chính phủ.
Luật BHXH năm 2024 quy định, ngân sách nhà nước bảo đảm thực hiện quy định này. Chính phủ quyết định điều chỉnh mức trợ cấp thai sản phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ. Theo đánh giá tác động của Bộ LĐTB-XH (nay là Bộ Nội vụ), với chính sách bổ sung chế độ thai sản trong BHXH tự nguyện, kinh phí chi hỗ trợ để thực hiện chính sách này với lao động nữ tham gia BHXH tự nguyện sinh con dự kiến phát sinh khoảng 171 tỷ đồng/năm với ngân sách nhà nước. Kinh phí này được tính toán trên giả định 50% người tham gia BHXH tự nguyện là nữ và phân bố đều theo các nhóm tuổi. Tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi của lao động nữ tham gia BHXH tự nguyện giai đoạn 2024-2030 bằng tỷ suất sinh đặc trưng theo tuổi của cả nước trong năm 2019. Chính sách này có tác động xã hội tích cực, góp phần làm giảm khoảng cách về các chế độ giữa BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện, mang lại nhiều quyền lợi cho NLĐ nữ trong độ tuổi sinh đẻ.
Cũng theo Luật BHXH 2024, trường hợp chỉ có mẹ tham gia BHXH mà mẹ chết sau khi sinh con thì cha hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng được hưởng trợ cấp thai sản. Trường hợp cả cha và mẹ cùng tham gia BHXH đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản thì chỉ cha hoặc mẹ được hưởng trợ cấp thai sản. Trường hợp mẹ đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc, cha đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong BHXH tự nguyện thì mẹ được hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc và cha được hưởng trợ cấp thai sản trong BHXH tự nguyện. Trường hợp cha đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc, mẹ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thai sản trong BHXH tự nguyện thì cha được hưởng chế độ thai sản trong BHXH bắt buộc và mẹ được hưởng trợ cấp thai sản trong BHXH tự nguyện…
Đẩy mạnh tuyên truyền Luật BHXH 2024
Từ khi Luật BHXH 2024 được Quốc hội thông qua, BHXH TPHCM đã tổ chức triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền luật đến NLĐ, cán bộ, công chức, viên chức, trên địa bàn TPHCM. Mới đây, BHXH TPHCM tiếp tục mở đợt cao điểm tuyên truyền nhằm kịp thời phổ biến, quán triệt và nâng cao nhận thức pháp luật cho đội ngũ viên chức, NLĐ của toàn hệ thống để thực hiện tốt nhiệm vụ, đồng thời thúc đẩy hơn nữa chính sách đến đông đảo cộng đồng doanh nghiệp, người dân, NLĐ.
Thời gian qua, BHXH TPHCM và các quận, huyện đã tập trung tuyên truyền, phổ biến hàng loạt các nội dung chủ đạo như những điểm mới liên quan đến đối tượng tham gia BHXH, BHYT. Trong đó có trách nhiệm đóng, phương thức, thời hạn đóng, trách nhiệm lập danh sách đóng BHXH, BHYT; bổ sung quy định về chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT và các biện pháp xử lý.
Các tuyên truyền viên phổ biến những điểm mới liên quan đến các chế độ BHXH (gồm chế độ ốm đau, thai sản, hưu trí, BHXH một lần, thai sản cho người tham gia BHXH tự nguyện, trợ cấp hàng tháng đối với NLĐ không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội…). Đồng thời, tuyên truyền điểm mới về khám chữa bệnh BHYT, trong đó có đăng ký khám chữa bệnh BHYT ban đầu, chuyển người bệnh giữa các cơ sở khám chữa bệnh BHYT; quy định mức hưởng BHYT khi thực hiện thông cấp khám chữa bệnh BHYT; những quy định mới liên quan đến quy trình, thủ tục tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH, BHYT…
Theo Phó Giám đốc BHXH TPHCM Trần Dũng Hà, mỗi viên chức, NLĐ BHXH làm việc tại các phòng nghiệp vụ đều là cầu nối trực tiếp giữa cơ quan BHXH với người dân và doanh nghiệp. Bởi mỗi viên chức cơ quan BHXH không chỉ thực hiện các thủ tục hành chính mà còn đóng vai trò người tư vấn, hướng dẫn chính sách, giải đáp thắc mắc và hỗ trợ người tham gia hiểu đúng, làm đúng theo quy định của pháp luật. Chính vì vậy, việc nắm vững các quy định mới của luật phải là yêu cầu bắt buộc, đặc biệt là Luật BHXH, BHYT với nhiều điểm mới.
Ông Trần Dũng Hà nhấn mạnh, Luật BHXH 2024 và Luật BHYT sửa đổi mang theo nhiều điểm mới nhằm phù hợp hơn với tình hình thực tiễn, bảo đảm quyền lợi cho NLĐ và doanh nghiệp. Để chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, việc tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho đội ngũ viên chức là hết sức cần thiết. Qua đó, mỗi viên chức có thể tự tin truyền đạt thông tin, hướng dẫn chính xác và nhất quán, từ đó nâng cao chất lượng phục vụ và tính chuyên nghiệp trong thực thi nhiệm vụ.
Bà Võ Thị Chính, Phó Chủ tịch UBND quận 12 (TPHCM) cho biết, hoạt động phối hợp tuyên truyền, phổ biến những điểm mới của Luật BHXH, BHYT của cơ quan BHXH mang nhiều ý nghĩa thiết thực. Qua đó, nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của chính sách BHXH, BHYT, góp phần tăng diện bao phủ của chính sách cũng như nâng cao ý thức trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, NLĐ thuộc các phòng, ban, đơn vị thuộc UBND quận 12 và các phường.
Theo BHXH TPHCM, các hoạt động tuyên truyền bên cạnh nâng cao kiến thức pháp luật còn hướng đến tạo sự thống nhất chung trong toàn hệ thống khi áp dụng, đồng thời đáp ứng được nhu cầu muốn tìm hiểu về chính sách và chế độ BHXH, BHYT của người dân trên địa bàn TPHCM. Qua đó, góp phần lan tỏa kiến thức pháp luật đến người dân, doanh nghiệp, củng cố niềm tin vào chính sách an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước, xây dựng hệ thống BHXH, BHYT hiện đại, hiệu quả, vì người dân và NLĐ.
