Ngày 6-1, Bộ GD-ĐT tổ chức hội nghị triển khai Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (GDĐH) - Nghị định 99.
Nghị định đã quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành những nội dung chính căn bản về các nhóm vấn đề chính. Thứ nhất là hệ thống cơ sở GDĐH gồm: tên của cơ sở GDĐH; chuyển đổi cơ sở GDĐH tư thục sang tư thục hoạt động không vì lợi nhuận; chuyển trường đại học thành đại học và thành lập trường thuộc cơ sở GDĐH; liên kết các trường đại học thành đại học; công nhận cơ sở GDĐH định hướng nghiên cứu. Thứ 2 là về hội đồng trường và hiệu trưởng các cơ sở GDĐH. Thứ 3 là quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình, hệ thống văn bằng, chứng chỉ GDĐH và một số vấn đề khác… được luật quy định hướng dẫn.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ đặc biệt nhấn mạnh việc cùng thống nhất nhận thức để cùng triển khai thực hiện; tinh thần tự chủ cần phải “ngấm” đến từng cán bộ, giảng viên nhà trường.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT nhấn mạnh: tự chủ đại học là xu thế tất yếu. Trước đó, Chính phủ đã có nghị quyết cho thí điểm 23 cơ sở GDĐH. Quá trình thực hiện thí điểm trong thực tế đã cho thấy những ưu điểm nổi trội của việc thực hiện tự chủ đại học. Từ đó, Bộ GD-ĐT tham mưu Chính phủ đề xuất Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH. Năm 2018, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật GDĐH (Luật 34) đã được Quốc hội chính thức thông qua. Và mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành 1 số điều của Luật sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Luật GDĐH (Nghị định 99).
Theo Bộ trưởng, trên nền tảng xu hướng của tự chủ đại học, trong bối cảnh điểm xuất phát thấp, đầu tư còn hạn chế, phần lớn các cơ sở GDĐH sống bằng học phí, nhưng GDĐH cũng đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Cụ thể, nếu xét trên toàn hệ thống, GDĐH Việt Nam năm 2019 đã có sự cải thiện thứ bậc rõ nét trong các bảng xếp hạng đại học uy tín trên thế giới và khu vực. Cụ thể, GDĐH của Việt Nam xếp thứ 68 trên 196 nước và vùng lãnh thổ, nâng được 12 bậc so với 2018. Nhiều bảng xếp hạng quốc tế danh tiếng có tên của cơ sở GDĐH Việt Nam, tuy chưa nhiều, nhưng đó cũng là 1 kết quả rất đáng lạc quan.
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, Bộ trưởng cũng thừa nhận việc thực hiện tự chủ ĐH cũng đặt ra một số thách thức, như một số trường thực hiện tự chủ nhưng năng lực còn hạn chế, thực hiện chưa nghiêm, dẫn đến nhiều vấn đề bất cập nảy sinh… "Bên cạnh cơ hội cũng đặt ra nhiều vấn đề phải chấn chỉnh, xử lý, để GDĐH tiến tới minh bạch về chất lượng, bình đẳng trong cạnh tranh và tiếp cận đến chất lượng thực và chất lượng quốc tế” – Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ Bộ trưởng Bộ GD-ĐT cho rằng, để đẩy mạnh việc thực hiện hiệu quả lộ trình tự chủ, qua đó nâng cao chất lượng GDĐH trong thời gian tới, cả hệ thống cần thống nhất nhận thức trong Luật GDĐH, Nghị định 99.
Đó là các vấn đề về cơ cấu tổ chức nhà trường, thành lập trường trong đại học, trường đại học; điều kiện từ trường đại học sang đại học; thiết chế Hội đồng trường. “Hội đồng trường phải thực quyền, chỉ như vậy thì Luật GDĐH và Nghị định 99 mới đi vào cuộc sống. Hiện do nhiều lý do khác nhau mà Hội đồng trường tại nhiều cơ sở GDĐH chưa thực quyền, nhưng tới đây tình trạng này cần chấm dứt”, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh.
Cùng với đó, vấn đề văn bằng, các trình độ đặc thù; tên giao dịch quốc tế của trường, trách nhiệm của Hội đồng trường với tên gọi thế nào và giải trình trước xã hội, trước Bộ GD-ĐT… cũng cần được các cơ sở đào tạo quan tâm thực hiện triệt để. “Tự chủ không phải chỉ với cơ sở GDĐH mà phải ngấm đến từng bộ phận, từng giảng viên” – Bộ trưởng đề nghị. Đặc biệt, thực hiện tự chủ đúng kế hoạch đề ra nhưng phải bền vững, chắc chắn, hạn chế tối đa xáo trộn, đổ vỡ.
Bộ trưởng cũng nhấn mạnh: Bộ GD-ĐT, các cơ quan chủ quản tập trung vào quản lý nhà nước, không can dự sâu vào công tác điều hành của các trường bằng biện pháp hành chính. Cùng với đó là trách nhiệm giám sát, kiểm tra của địa phương trên địa bàn quản lý cơ sở GDĐH và các cơ quan tổ chức liên quan đều cùng phải vào cuộc, phải chịu trách nhiệm theo phân công. Nhưng trước hết, vẫn phải là là trách nhiệm giải trình của các cơ sở GDĐH.
“Tôi tin, năm 2020 là năm bản lề chúng ta thực hiện Luật GDĐH, Nghị định 99, để giai đoạn 2021-2025 GDĐH của Việt Nam có những đột phá”- trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ tin tưởng.
