Không có con vật nào lại có hai kiểu số phận trái ngược nhau như con chó. Có hẳn những giống chó sinh ra để được cưng chiều. Bên cạnh đó, có những con chó được nuôi, được nhân giống chỉ với mục đích làm mồi nhậu.
- Hai nẻo đường buôn chó
Hai nghề gắn bó nhất với hai số phận chó khác nhau một trời, một vực đó là nghề buôn chó giết thịt và nghề buôn chó cảnh.
Dọc đường đi Long An, vào buổi sáng sớm, có thể thấy vài chục chiếc xe gắn máy cà tàng chở chiếc rọ sắt phía sau, đậu rải rác trước những quán cà phê, quán ăn ven đường. Ấy là phương tiện hành nghề của những tay lái chó thịt, thường rảo khắp vùng ngoại thành TPHCM và các tỉnh lân cận như Long An, Tiền Giang để mua chó. Để rồi trưa trưa, chiều chiều, những chiếc rọ sắt chứa đầy những ánh mắt ầng ậng nước của những chú chó vàng, chó đen thẳng tiến về các lò thui chó. Sau đó, chó được treo lủng lẳng ở chợ Ông Tạ hay nằm xếp lớp trong các quán thịt chó ở cầu Thị Nghè, Cống Quỳnh.
Cũng chiếc xe gắn máy nhưng có vẻ tươm tất hơn, cũng phương tiện bắt chó nhưng không phải chiếc rọ sắt gỉ sét mà là chiếc lồng xinh xắn cũng rong ruổi, nhưng đối tượng không phải là những chú chó ta béo tốt mà là các giống chó cảnh thời thượng, đó là chân dung những tay buôn chó cảnh. Và dĩ nhiên, điểm đến của những con chó này không phải là các lò thui mà là các cửa hàng chuyên doanh chó cảnh, những siêu thị chó với giá từ vài trăm tới vài triệu một ký chứ không phải 20.000 đồng/lạng như ở các quán nhậu.
- Chân dung một tay lái chó cảnh
Đúng 1 giờ trưa một ngày cuối tháng 4, chiếc xe “bắt chó… con” của Petmark Phương Anh (Nguyễn Văn Luông, Q6) khởi hành về hướng Long An. Theo lời anh Phương, chủ siêu thị chó mèo, chuyến này đi là để bắt chó giống Rot Weiler khoảng 2 tháng tuổi, và giống chó săn bự con và rất dữ tợn, đang có giá nhất hiện nay.
Xe thẳng tiến về phía nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Long An. Đón chúng tôi là một người đàn ông trung niên tên Hiếu, đội nón bảo hiểm và đi chiếc xe gắn máy Trung Quốc. Anh phóng xe thoăn thoắt dẫn đường. Khi nghe anh Phương lắc đầu thán phục: “Tay này đi giỏi thật! Mới nãy còn ở Sài Gòn, hôm qua còn ở Đồng Tháp. Hình như lát nữa hắn đi Tiền Giang hay sao ấy. Cứ hễ nghe có chó đẻ ở đâu là hắn có mặt ngay ở đấy!”, tôi biết mình đã gặp tay tổ buôn chó cảnh của vùng đồng bằng sông Cửu Long và miền Đông Nam bộ này.
Những tay tổ lái chó cảnh như Hiếu không nhiều, chỉ khoảng ba, bốn người nhưng cũng đủ phục vụ cho cả thị trường chó cảnh rộng lớn tại TPHCM. Hiếu kể, thời vàng son của Ngã năm chuồng chó, một ngày anh có thể cung cấp trên dưới chục chó con giống xịn. Bây giờ, thời đại @, thông tin rộng rãi hơn, người ta có thể rao bán chó con trên mạng, những cửa hàng buôn bán chó cảnh có thương hiệu như siêu thị chó mèo Phương Anh không phải nhọc công tìm kiếm và lụy hoàn toàn vào cánh lái chó, vai trò của những lái chó như Hiếu cũng vì thế mà có khác đôi chút.
Thay vì bôn ba khắp nơi để tìm giống chó ưng ý và với giá thấp, vai trò chính của các lái chó bây giờ là kiểm chứng thông tin bằng cách coi mặt chó con, kiểm tra “lai lịch” chó bố mẹ và đặc biệt là kiểm soát việc tiêm phòng bệnh dịch cho chó con.
Thị trường chó cảnh phân thành hai cấp bậc khá rõ rệt: chó bán sôn (ở các chợ chó), không cần chích ngừa nên tỷ lệ sống khi về với chủ rất thấp (mười con chỉ một con sống đến lúc trưởng thành); chó cao cấp (thường được các siêu thị chó mèo, trường huấn luyện chó nghiệp vụ mua vào với giá từ vài triệu đến chục triệu đồng/con, loại dưới 6 tháng tuổi) luôn kèm điều kiện “đã chích ngừa năm bệnh cơ bản”. Theo lời anh Phương Petmark, mười hộ nuôi chó đẻ thì hết bảy, tám hộ không chịu chích ngừa vì sợ “chích vô chết uổng”.
Họ chỉ muốn nuôi con chó cầm cự cho đến ngày bán được cho lái chó, không cần biết cái hậu là con chó có thể lăn ra chết vì các bệnh viêm phổi, đường ruột… ngay tại chợ chó, trước khi đến được tay người mua. Thế là những lái chó chuyên nghiệp như Hiếu phải chịu trách nhiệm lân la tìm hiểu xem tính nết gia chủ thế nào, có phải là người cẩn thận, trọng chữ tín, rồi kiểm soát xem nguồn cung cấp thuốc chích ngừa ở đâu, xem có thật đã mua về chích hay không... Bởi không ít chủ chó qua mặt người mua bằng cách: đi xin những ống thuốc đã chích, lấy tem thuốc dán vào sổ chích ngừa của chó. Trong trường hợp ấy thì chỉ có những lái chó cứng nghề như Hiếu mới lật tẩy được.
Năm con chó con giống Rot Weiler đã được cho vào rọ. Nét băn khoăn thoáng hiện trên mặt ông chủ Petmark: Còn thiếu một ống thuốc chích ngừa mà gia chủ tìm không ra, sổ cũng không thấy dán nhãn thuốc. Hỏi thì ông chủ nói: “Để tui đi lấy nhãn về dán mấy hồi!”. Anh Phương hơi cáu: “Nhãn tôi có cả tỷ, ông cần tôi cho. Vấn đề là ông đã chích ngừa cho con chó chưa chứ hợp thức hóa thủ tục kiểu như vầy thì tôi không cần”. Cả lái chó lẫn chủ chó đều gân cổ lên: “Mỗi con chó đáng giá gần nửa triệu, tiếc gì một mũi chích”. “Tôi biết có thể anh không tiếc nhưng anh ẩu thì có trời biết”.
Rồi những chú cún cũng được đưa lên xe hơi, một cách bắt chó sang trọng hiếm hoi của siêu thị chó mèo. A Míng, một “chuyên gia chó” người Đài Loan, nói: “Đẹp lắm!”. Không còn nét băn khoăn nào trên gương mặt của các chuyên gia. “Anh không sợ người ta nói dối chuyện chích ngừa à?”, tôi lo lắng hỏi. Anh Phương giải thích: “Ông này rất có tay nuôi chó, uy tín trên thương trường nhiều năm, chẳng qua cái tật hay quên, làm đâu bỏ đó. Hồi nãy nói cho ổng rút kinh nghiệm, lần sau cẩn thận để mình khỏi phải hỏi tới lui, kiểm chứng mất công”.
- Bán chó có bảo hành
Petmark Phương Anh có lẽ là nơi đầu tiên trên cả nước “bán chó có bảo hành”. “Đồ vật muốn được bảo hành phải còn nguyên niêm phong, chớ con chó thì làm sao áp dụng chuyện đó được! Bởi vậy mà năm rồi chúng tôi lỗ cả trăm triệu do bị khách hàng bắt đền. Coi như là bài học kinh nghiệm để có được những điều khoản chặt chẽ hơn về sau”.
Song song với việc bán chó, ông chủ siêu thị chó mèo còn kiêm luôn công tác “điều tra” và chữa trị bệnh cho chó bị hồi tiệm. Khách đến mua, ba bữa la làng đòi trả chó vì đủ thứ lý do: bệnh tật, không chịu ăn, biểu hiện kỳ cục không rõ nguyên nhân… Nói chung là họ thất vọng vì con chó và chỉ muốn trả lại nó với bất cứ giá nào, ngược lại với thái độ lúc đầu là “muốn có được con chó với bất cứ giá nào”.
Anh Phương chỉ cho tôi xem một chú “sói con” thuộc dòng chó kéo xe trượt tuyết (Husky Sibery, dòng dõi chó Bấc nổi tiếng) đang nằm trong cũi sắt. “Tôi đã bán nó với giá 10 triệu đồng vì nó là giống chó ngoại nhập mới nhất và hiếm nhất hiện nay. Mới mấy ngày, chủ nó đã một, hai đòi trả lại, kêu rằng con chó phát bệnh sổ mũi. Tôi theo dõi 3 ngày, thấy con chó mũi khô. Truyền nước biển thì thấy nó tiểu ra máu đặc. Tôi bèn “nắn thóp” vị khách không thành thật: “Em nói đi, ai đã đánh con chó đến nỗi dập bàng quang như thế? Bây giờ phải cứu con chó rồi mới tính tới chuyện em đổ vấy cho siêu thị bán chó bệnh”.
Lúc ấy sự thật mới được phơi bày: người giúp việc đã đá một phát trời giáng vào mạng sườn con chó mới hơn hai tháng tuổi. Cuối cùng, chủ chó phải trả tiền điều trị bệnh chó cho siêu thị, thay vì đòi đổi con chó khác hay đòi đền tiền như ban đầu.
Bên cạnh chuyện gặp nhiều rủi ro, còn có một vấn đề làm cho người kinh doanh chó cảnh có bảo hành ngán ngẩm, đó là: cho tới nay, con chó vẫn là… con chó. Người ta có thể đánh, đá, nhốt, bỏ đói, cho ăn không đúng chỉ dẫn, không làm vệ sinh… để con chó phát bệnh rồi đổ tội cho nơi bán là cung cấp chó bệnh, chó dỏm. Đã kinh doanh, ai chả muốn bán được nhiều hàng nhưng chỗ chúng tôi đang phải áp dụng cách “chọn mặt bán chó” để tránh những hệ lụy về sau”, anh Phương nói.
Ở các vùng thôn quê nghề nuôi chó đẻ đang có cơ phất lên. Đấy là mắt xích thứ nhất của thị trường chó cảnh. Rồi đến những lái chó chuyên nghiệp trên từng cây số như Hiếu và những người kinh doanh chó “khó tính” như ông chủ Petmark Phương Anh.
Con chó cảnh đang dần tìm được một vị trí cao hơn, “an toàn hơn”. Người chơi chó, người buôn chó cũng có được những lợi nhuận hợp lý.
Dù sao, buôn chó cảnh, chơi chó cảnh có cái gì đó cao hơn là chuyện kinh doanh, chí ít là tốt hơn hẳn chuyện thu mua, bán chó vào các lò làm thịt.
ĐÀM MINH
