Viện là một tổ chức khoa học và công nghệ, có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng và tài khoản riêng và hoạt động theo cơ chế tự chủ tài chính. Viện được thành lập trên cơ sở tổ chức lại Viện Công nghệ môi trường - năng lượng của nhà trường, đồng thời bổ sung thêm các chức năng, nhiệm vụ nghiên cứu kinh tế - xã hội, khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.
Với giá trị cốt lõi “Đổi mới - Truyền cảm hứng - Dẫn dắt - Trao quyền”, viện mang sứ mệnh thực hiện nghiên cứu kinh tế - xã hội, tư vấn chiến lược, đào tạo kỹ năng và chuyển giao tri thức khoa học nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững, hướng đến kỷ nguyên phát triển mới. Đồng thời xác định tầm nhìn trở thành tổ chức uy tín hàng đầu của TP và khu vực trong nghiên cứu kinh tế - xã hội, tư vấn chiến lược, đào tạo và chuyển giao tri thức; kết nối nguồn lực giữa các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp, và tổ chức để ứng dụng tri thức khoa học vào thực tiễn, phục vụ cộng đồng.
Cơ cấu tổ chức của viện gồm có: Viện trưởng; 2 Phó viện trưởng; Hội đồng khoa học viện. Các bộ phận giúp việc như: Nghiên cứu - phát triển; hành chính - văn phòng và đào tạo - hợp tác quốc tế.
Với chức năng, nhiệm vụ được xác lập rõ ràng cùng đội ngũ nhân sự chất lượng cao, viện cam kết nỗ lực nâng cao chất lượng hoạt động trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao khoa học - công nghệ trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội; đóng góp tích cực vào việc nâng tầm vị thế của Trường ĐH Sài Gòn.
Tại buổi lễ, Viện Nghiên cứu kinh tế - xã hội đã ký kết với các tổ chức, đơn vị gồm: Sở Công thương TPHCM, Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, Khu Công nghệ cao TPHCM, Hội Mỹ nghệ kim hoàn đá quý TPHCM, Hội Quảng cáo TPHCM, Công ty VBTech và Công ty Tư vấn phát triển bền vững và truyền thông sáng tạo Trà Quế, Công ty Cổ phần giáo dục sáng tạo Châu Á.
Theo PGS-TS Phạm Hoàng Quân, Hiệu trưởng Trường ĐH Sài Gòn, việc thành lập viện là sự kiện kiện đánh dấu bước tiến quan trọng của nhà trường trong việc thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ đáp ứng đòi hỏi từ nhu cầu thực tế hướng đến mục tiêu phát triển nhà trường thành trường đại học định hướng nghiên cứu, đạt chuẩn quốc tế vào năm 2035.
