Dự án trồng và chế biến chuối xuất khẩu được UBND tỉnh Nghệ An cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty TNHH Globe Farm (Hàn Quốc) năm 2010, với tổng vốn đầu tư 4 triệu USD, có quy mô 200ha tại xã Viên Thành và vùng phụ cận (huyện Yên Thành). Những tưởng dự án sẽ mang lại cơ hội phát triển cho nông dân, nhưng đã 6 năm trôi qua, những vườn chuối cứ ngày một lụi dần…
Đến xã Viên Thành thời điểm này, đi đâu cũng bắt gặp những chuyện liên quan đến dự án trồng chuối. Người dân đưa chúng tôi đến các cánh đồng thuộc diện tích trồng chuối xuất khẩu. Nhưng đến nơi, thấy phần lớn diện tích đất trồng chuối cỏ dại mọc um tùm, những nơi đã trồng thì hàng ngàn cây chuối còi cọc, xác xơ. Tại khu vực vườn ươm giống chuối trống trơ, nhà xưởng cửa đóng im lìm. Cả khuôn viên nhà máy chỉ bố trí một nhân viên kế toán ở lại trực.
Theo hợp đồng giữa Công ty Globe Farm và Hợp tác xã Nông nghiệp và dịch vụ điện năng Viên Thành (HTX Viên Thành) thì HTX cho công ty thuê hơn 55ha đất với thời hạn 20 năm để trồng chuối xuất khẩu. Đổi lại, phía công ty trả lợi nhuận 600 USD/ha/năm để HTX chi trả lại cho các hộ dân có đất cho thuê. Trong quá trình sử dụng, phía công ty đã trả lại hơn 9,2ha đất do không sản xuất được. Vì vậy, diện tích đất công ty đang sử dụng của HTX Viên Thành là gần 44,8ha của hơn 700 hộ dân. Giai đoạn đầu thực hiện hợp đồng, việc chi trả tiền sử dụng đất được công ty thanh toán đầy đủ nhưng tính đến thời điểm hiện nay (tháng 6-2016), phía công ty vẫn chưa thanh toán tiền thuê đất năm 2015 và 2016 cho dân với tổng số tiền 53.754USD.
Nhiều diện tích trồng chuối của Công ty Globe Farm thiếu sự đầu tư, chăm sóc, cỏ dại mọc đầy
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Nhàn, Chủ tịch UBND xã Viên Thành, khẳng định: “Dân đã phản ánh rất nhiều về số nợ của công ty khoảng 1,2 tỷ đồng. Xã sẽ có trách nhiệm kiến nghị với cấp có thẩm quyền để đòi lại số tiền thuê đất mà công ty còn nợ dân”.
Từ năm 2012 đến 2015, sản lượng chuối của Công ty Globe Farm chỉ đạt khoảng 750 tấn (giá trị trên 1 tỷ đồng). Nhưng trong số này chỉ xuất khẩu sang Hàn Quốc được 149 tấn, còn lại phải bán lẻ cho người dân và thương lái. Đại diện Công ty Globe Farm giải thích với chính quyền và người dân địa phương là do mấy năm gần đây thời tiết ở Nghệ An diễn biến khắc nghiệt và đất ở Yên Thành không phù hợp với giống chuối có nguồn gốc từ Philippines. Vì thế, công ty phải thu hẹp diện tích sản xuất và mong được giảm giá tiền thuê đất.
Ông Nguyễn Vương Ngọc, Phó Chủ tịch UBND huyện Yên Thành, thông tin: “Huyện đã từng làm việc và công ty cũng hứa trả tiền thuê đất nhưng chưa thực hiện được vì không có nguồn. Chúng tôi cũng thấy dự án không hiệu quả, nhưng để thu hồi thì vượt quá thẩm quyền vì UBND tỉnh giao đất và cấp giấy chứng nhận đầu tư. Công ty đã đề nghị được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thế chấp ngân hàng vay tiền trả cho dân, nhưng phía ngân hàng từ chối vì thấy dự án không hiệu quả. Hiện công ty này đang đầu tư dự án khác ở tỉnh Đồng Nai. Họ cho biết khi dự án đi vào hoạt động sẽ vay tiền để trả tiền thuê đất cho dân”.
Theo người dân và lãnh đạo xã Viên Thành, diện tích đất Công ty Globe Farm đang sử dụng nếu làm ăn không hiệu quả thì nên cải tạo, hoàn thổ rồi trả lại đất cho dân để tránh lãng phí.
Thanh Yên - Duy Cường
