GS Nguyễn Đổng Chi là một trong những nhà văn hóa dân gian hàng đầu, là người đầu tiên xâu chuỗi các mô típ truyện cổ tích Việt Nam với cổ tích của nhiều nước. Tác phẩm Kho tàng cổ tích Việt Nam của ông được đánh giá là “công trình nghiên cứu folklore đã trở thành cổ điển”, rất quen thuộc với giới nghiên cứu chuyên sâu lẫn bạn đọc phổ thông.
Bộ sách được biên soạn và in xong trong thời gian 25 năm tính từ năm 1957, in tập 1 đến năm 1982 khi công bố trọn vẹn 5 tập. Mới đây, bộ sách tiếp tục được tái ngộ với bạn đọc, do Đông A Books liên kết với NXB Hội Nhà văn ấn hành. Đây là lần in thứ 10 của bộ sách này.
Bộ sách "Kho tàng cổ tích Việt Nam" là một công trình quan trọng của GS Nguyễn Đổng Chi |
201 truyện cổ tích chia đều 5 tập, được tuyển chọn theo hệ thống nhất định: Nguồn gốc sự vật; Sự tích đất nước Việt; Sự tích các câu ví; Thông minh tài trí và sức khỏe; Sự tích anh hùng nông dân; Truyện phân xử; Truyện thần tiên, ma quỷ và phù phép; Truyện đền ơn trả oán; Tình bạn, tình yêu và nghĩa vụ; Truyện vui tươi dí dỏm.
Tất cả đều là những truyện tiêu biểu, đặc sắc trong kho tàng cổ tích Việt Nam rộng lớn. Những truyện cổ tích này qua lời kể của học giả Nguyễn Đổng Chi đã trở nên quen thuộc, gần gũi với nhiều thế hệ bạn đọc, nhiều truyện đã trở thành những kiệt tác ngắn gọn và tinh khiết.
Cách kể của ông hồn nhiên mà sinh động, có ít nhiều vẻ dân dã và phong cách cổ; kết hợp được niềm hứng khởi, ngây thơ của người kể chuyện dân gian và sự biến hóa, linh hoạt của một nhà văn.
Sau mỗi truyện chính, tác giả đều bổ sung các dị bản trong phần Khảo dị, nhằm so sánh điểm dị biệt giữa các truyện chính với hàng trăm truyện cổ dân gian Đông Tây khác. Điều này mang đến một góc nhìn tổng quan về hệ thống truyện cổ dân gian vô cùng phong phú của nhân loại. Phần Khảo dị đã góp phần tạo nên giá trị đặc biệt cho bộ sách.
Ngoài các truyện cổ tích kèm dị bản, phần Nghiên cứu của bộ sách được in ở đầu tập 1 và cuối tập 5 giúp bạn đọc hiểu về bản chất, lai lịch, lịch sử phát triển, đặc điểm tư tưởng, nghệ thuật của truyện cổ nói chung và cổ tích nói riêng… Ở cuối mỗi tập, còn có các bài đánh giá, phân tích giá trị bộ sách của các chuyên gia trong và ngoài nước.
So với những lần in trước đây, trong bản in lần thứ 10, nội dung sách được chỉnh lý kỹ lưỡng. Đặc biệt, bản in lần này đã chuyển phần tên riêng nước ngoài bằng tên nguyên gốc, với các ngôn ngữ không dùng chữ Latin thì thay bằng chuyển tự Latin.
GS Nguyễn Đổng Chi quê ở Hà Tĩnh, sinh tại Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận), là con nhà giáo có đức độ và uy vọng Nguyễn Hiệt Chi, từng là đồng sáng lập trường Dục Thanh. Với cuộc đời từng trải và hơn 50 năm cầm bút, sự nghiệp của ông trải rộng từ sáng tác văn học, nghiên cứu văn học, nghiên cứu lịch sử, nghiên cứu Hán - Nôm, khảo cổ… Ở lĩnh vực nào, ông cũng có những đóng góp lớn.
Cống hiến nổi bật hơn cả của ông là ở lĩnh vực sưu tầm, nghiên cứu văn học, văn hóa dân gian. Ông đã nhận được Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 năm 1996. Tại nhiều tỉnh, thành như Hà Tĩnh, Hải Dương, Đà Nẵng, Hà Nội, TPHCM, Kiên Giang có đường phố mang tên ông.