Tuy nhiên, đối với đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên và chi đầu tư (sau đây gọi là đơn vị nhóm 1) và đơn vị sự nghiệp công tự bảo đảm chi thường xuyên (sau đây gọi là đơn vị nhóm 2) thì vẫn còn một số vướng mắc cần tháo gỡ.
Thứ nhất, theo Điều 23 của NĐ 178 nêu: “Đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư; đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên căn cứ nguồn thu hoạt động sự nghiệp của đơn vị và nguồn thu hợp pháp khác của đơn vị quyết định mức chi chính sách, chế độ đối với viên chức và người lao động thuộc phạm vi quản lý nhưng không thấp hơn chính sách, chế độ quy định tại Nghị định này”.
Như vậy, theo NĐ 178 thì các đơn vị sự nghiệp công nhóm 1, nhóm 2 lấy từ nguồn thu của đơn vị mình để chi trả theo chế độ NĐ 178 sẽ là gánh nặng tài chính cho đơn vị. Bởi, thực tế hiện nay, một số đơn vị sự nghiệp công nhóm 1, nhóm 2 đang gặp khó khăn về tài chính do nguồn thu giảm sút, chi phí ngày càng tăng nhất là chi phí tiền lương cho người lao động, khi Nghị định số 60/2021/NĐ-CP ngày 21-6-2021 khẳng định, đối với các đơn vị sự nghiệp công nhóm 1 và nhóm 2 “khi Nhà nước điều chỉnh tiền lương, đơn vị tự bảo đảm tiền lương tăng thêm từ nguồn thu của đơn vị, ngân sách nhà nước không cấp bổ sung”.
Các đơn vị sự nghiệp công nhóm 1, nhóm 2 là những đơn vị không được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Thiết nghĩ, các đơn vị sự nghiệp công nhóm 1, nhóm 2 thì thực hiện chi trả chế độ khi sắp xếp, tổ chức bộ máy nên áp dụng chi trả trợ cấp mất việc làm theo quy định của Bộ Luật Lao động năm 2019. Khuyến khích các đơn vị sự nghiệp công nhóm 1, nhóm 2 căn cứ vào tình hình tài chính của đơn vị có thể chi trả cao hơn mức quy định tại Bộ Luật Lao động năm 2019 (nếu có).
Thứ hai, nếu chi trả chế độ cho viên chức, người lao động thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy theo đúng NĐ 178 thì cần xem xét lại các khoản chi sau:
+ Đối với cách tính hưởng chính sách đối với người nghỉ hưu trước tuổi quy định tại Điều 7 của NĐ 178: “Được trợ cấp 5 tháng tiền lương hiện hưởng cho 20 năm đầu công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Từ năm thứ 21 trở đi, cứ mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được trợ cấp 0,5 tháng tiền lương hiện hưởng”.
+ Đối với cách tính hưởng chính sách nghỉ thôi việc đối với viên chức và người lao động quy định tại Điều 10 của NĐ 178: “Được trợ cấp 1,5 tháng tiền lương hiện hưởng cho mỗi năm công tác có đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc”.
Cả hai khoản chi trả này nên xem xét là do bảo hiểm xã hội chi trả chứ không thể quy về cho người sử dụng lao động chi trả.
Thứ ba, cần xem xét lại thời gian tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bởi có trường hợp người lao động đã có 10 năm, hoặc 15 năm công tác ở đơn vị khác, chuyển về đơn vị hiện tại mới có 10 năm nhưng khi thực hiện theo chi trả chế độ NĐ 178 thì đơn vị sử dụng lao động hiện tại lại phải gánh toàn bộ thời gian công tác của người lao động đó ở đơn vị cũ. Nếu có thể, đơn vị chi trả chỉ chi trả chế độ cho thời gian công tác, cống hiến của viên chức, người lao động đã làm việc cho đơn vị mình.
Thứ tư, vấn đề đặt ra là, đối với trường hợp các đơn vị sự nghiệp nhóm 1, nhóm 2 đang bị lỗ nhưng vẫn phải duy trì thực hiện nhiệm vụ chính trị của cấp trên giao thì lấy nguồn ở đâu để chi trả? Bởi chính những đơn vị này đang rất cần cơ chế như Nghị quyết 18 mới có thể giải quyết được những vị trí trùng lắp khi sắp xếp, tổ chức lại, trong khi Điều 23 của NĐ 178 yêu cầu chi trả chế độ “không thấp hơn chính sách, chế độ quy định tại Nghị định này”.
Trong bối cảnh hiện nay, những băn khoăn nêu trên rất mong được các cơ quan chức năng xem xét và sớm có thông tư hướng dẫn cụ thể.
