GS-TSKH Nguyễn Mại, Chủ tịch VAFIE cho rằng, bên cạnh các kiến nghị mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, bao gồm các sản phẩm hoặc dịch vụ có khả năng gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và môi trường, không ít ý kiến đề xuất cần nghiên cứu kỹ tác động chính sách khi mở rộng đối tượng chịu thuế.
Chẳng hạn, mục đích của việc bổ sung mặt hàng đồ uống có đường vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là gì? Nếu là vì bảo vệ sức khỏe thì đồ uống có đường có phải là nguyên nhân gây bệnh thừa cân béo phì hay không? Nếu là để tăng thu ngân sách thì liệu mục đích này có đạt được và khả thi hay không? Điều hòa nhiệt độ có thuộc diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt hay không cũng là nội dung chưa được thống nhất.
Mức tăng thuế suất đối với các sản phẩm như rượu, bia, xăng dầu vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Tương tự là thời điểm và lộ trình áp dụng. Một số ý kiến đề nghị áp dụng ngay, trong khi doanh nghiệp cho rằng cần có lộ trình dài hạn khi áp dụng các thay đổi trong luật thuế nói chung và thuế tiêu thụ đặc biệt nói riêng, vì họ cần có thời gian thích ứng và không bị gián đoạn hoạt động sản xuất kinh doanh. Chủ tịch VAFIE đề nghị, lộ trình áp dụng là từ cuối năm 2026, đầu năm 2027.
Cuối cùng, vẫn còn không ít ý kiến xung quanh vấn đề bảo đảm tính công bằng và tính khả thi của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Góp ý về diện chịu thuế, TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, đề nghị bỏ các loại xe có động cơ chở người có số chỗ từ 17-24 ra khỏi đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, vì chủ yếu phục vụ cho hoạt động kinh doanh vận chuyển hành khách. Vẫn theo chuyên gia này, xăng các loại cũng không nên đưa vào diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, do đã phải trả thuế bảo vệ môi trường, hơn nữa, xăng là mặt hàng thiết yếu, là nhiên liệu đầu vào cho hầu hết các ngành sản xuất - kinh doanh.
“Đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng nhưng không đánh thuế này với dầu diesel sẽ không bảo đảm công bằng, trong khi dầu diesel là một chế phẩm nhiên liệu thay thế xăng, có mức độ ô nhiễm môi trường cao hơn”, ông Lực phân tích.
Đối với mặt hàng đồ uống có cồn, ông Lực kiến nghị, cần tách riêng và áp các mức thuế khác nhau giữa rượu và bia (theo hướng thuế suất đối với mặt hàng bia nên để ở mức tối đa bằng 50% mức thuế suất của rượu loại trên 20%).
Đại diện doanh nghiệp, ông Nguyễn Thanh Phúc, Giám đốc Quan hệ Đối ngoại của Công ty Heineken Việt Nam cho biết, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt lên 15% đối với đồ uống có cồn vào năm 2026 có thể dẫn đến việc giá sản phẩm tăng 20%, khá “sốc”, nhất là trong bối cảnh môi trường kinh doanh có nhiều khó khăn như hiện nay. Theo ông, cần áp dụng lần tăng thuế đầu tiên vào năm 2027, sau đó tăng dần 2 năm một lần và mỗi lần tăng 5%, để đến năm 2031 tăng tối đa đến 80%.
Đặc biệt, đối với mặt hàng là nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml theo tiêu chuẩn của Việt Nam, các đại biểu đều thừa nhận, đường là một trong những nguyên nhân gây ra thừa cân, béo phì.
Tuy nhiên, trước khi ra quyết định đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với loại sản phẩm này, cơ quan soạn thảo cần làm rõ, biện pháp đánh thuế liệu có làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng hay không; mức giảm (nếu có) như thế nào; tác động đến thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp ra sao…
Cơ quan soạn thảo cho rằng, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt với nước giải khát có đường sẽ giúp nguồn thu ngân sách tăng thêm khoảng 2.400 tỷ đồng/năm. Tuy nhiên, trong trường hợp sản lượng tiêu thụ giảm thì số thuế giảm, thuế VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp cũng giảm theo.
Dự kiến, ngày 23-9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) tại đợt 2, phiên họp thứ 37. Dự thảo Luật dự kiến được trình Quốc hội lần đầu tại kỳ họp thứ 8, vào tháng 10 tới.
