Các đề án này bao gồm: sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã; sắp xếp, tinh gọn các cơ quan MTTQ, tổ chức chính trị - xã hội và các hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ cả cấp Trung ương, tỉnh và xã sau khi sáp nhập, hợp nhất; hệ thống tòa án, viện kiểm sát ở địa phương theo định hướng không tổ chức cấp huyện…
Với tinh thần khẩn trương, quyết liệt, phương châm “vừa chạy vừa xếp hàng” và “không bàn lùi, chỉ bàn làm và làm tốt hơn”, việc thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW (khóa XII) về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả đã đạt được kết quả ấn tượng. Từ cấp Trung ương đến địa phương (cấp tỉnh, huyện, xã), nhiều cơ quan Đảng và đơn vị hành chính nhà nước, công an đã được sáp nhập, giảm đáng kể đầu mối. Điển hình là từ ngày 1-3, Bộ Công an giải thể 694 cơ quan công an cấp huyện trên cả nước. Những kết quả bước đầu này làm tiền đề quan trọng để tiếp tục thực hiện bước đi táo bạo nhằm đạt mục tiêu: “tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả” đúng như tinh thần mà đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã định hướng.
Qua các đợt sắp xếp đơn vị cấp huyện, cấp xã, đến nay cả nước có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, gần 700 đơn vị hành chính cấp huyện và hơn 10.000 đơn vị hành chính cấp xã. Với định hướng sáp nhập cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sáp nhập cấp xã (hình thành mô hình địa phương 2 cấp: tỉnh và xã) và tinh gọn các cơ quan MTTQ, tổ chức chính trị - xã hội, hội quần chúng… theo Kết luận 127-KL/TW thì số lượng các cơ quan, đơn vị trên cả nước sẽ giảm đáng kể. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra bài toán quản lý tài sản công, đặc biệt là các trụ sở và tài sản dôi dư sau sáp nhập.
Mỗi một cơ quan, đơn vị khi sử dụng tài sản công phải tuân thủ nhu cầu thực tế và các tiêu chuẩn, định mức quy định. Vì vậy, khi sáp nhập hoặc giải thể, số lượng tài sản công, nhất là trụ sở, văn phòng sẽ dôi dư. Thực tế cho thấy, qua các đợt sáp nhập, hàng trăm trụ sở tại các địa phương không còn nhu cầu sử dụng. Vì nhiều lý do khác nhau mà không ít trụ sở trở thành nơi chứa đồ, bãi giữ xe hoặc bị bỏ hoang, dẫn đến xuống cấp và gây lãng phí lớn.
Điều này đặt ra yêu cầu bức bách về quản lý tài sản công, đặc biệt là trụ sở dôi dư sau sắp xếp, để tránh lặp lại tình trạng lãng phí như đã từng xảy ra. Việc xây dựng phương án xử lý kịp thời không chỉ ngăn ngừa được lãng phí mà còn có thể huy động thêm nguồn lực cho phát triển kinh tế, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên trong năm 2025, tạo đà tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo.
Vấn đề quản lý chặt chẽ tài chính, tài sản, trụ sở sau sắp xếp đã được Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú nhắc lại tại cuộc giao ban ngày 6-3 với các ban đảng, các văn phòng, các đảng ủy và một số cơ quan ở Trung ương. Trước đó, Kết luận 127-KL/TW cũng giao Đảng ủy Chính phủ và Đảng ủy Quốc hội chủ trì, chỉ đạo các đơn vị liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định về xử lý tài sản nhà nước sau sắp xếp tổ chức bộ máy ở địa phương.
Vì vậy, các địa phương khi thực hiện sắp xếp cần nghiêm túc thống kê, rà soát hiện trạng sử dụng nhà, đất của các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc phạm vi quản lý; đồng thời chủ động xác định số lượng và xây dựng phương án xử lý trụ sở dôi dư. Có phương án xử lý hiệu quả không chỉ ngăn ngừa thất thoát, lãng phí mà còn tạo thêm nguồn lực tái đầu tư vào hạ tầng, giáo dục, y tế..., góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, chăm lo an sinh xã hội, đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên giàu mạnh, thịnh vượng.
