Thời gian đã trở nên rất cấp bách nhưng hiện công tác chuẩn bị cho ngày khởi công vẫn còn khá bề bộn. Trong đó, việc quan trọng nhất mà Bộ GTVT phải tập trung thực hiện là lựa chọn nhà thầu đủ mạnh, nhất là trong bối cảnh dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 đang có một số dự án thành phần bị chậm tiến độ do năng lực nhà thầu.
Mới đây, Bộ GTVT đã yêu cầu loại bỏ 3 nhà thầu yếu kém ra khỏi dự án cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt, thuộc dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020. Theo đánh giá của Bộ GTVT, hiện tiến độ dự án thành phần đầu tư xây dựng đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt thi công rất chậm.
Mặc dù dự án đã triển khai hơn 17 tháng (gần 1/2 thời gian theo tiến độ của hợp đồng) nhưng sản lượng đến nay chỉ đạt khoảng hơn 1.416 tỷ đồng (tương đương 16,5% giá trị hợp đồng). Trước đó, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng đã yêu cầu loại bỏ nhà thầu Hoàng Long vì chậm trễ trong thi công dự án thành phần cao tốc Mai Sơn - QL45.
Việc Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng kiên quyết xử lý các nhà thầu thi công chậm là một động thái tích cực nhưng điều đó cũng đặt ra vấn đề phải thận trọng, sáng suốt ngay từ khâu chọn nhà thầu cho các dự án sắp khởi công. Hiện Bộ GTVT đang chỉ đạo chủ đầu tư và các đơn vị liên quan hoàn chỉnh hồ sơ thiết kế kỹ thuật, dự toán và tổ chức thẩm định, phê duyệt các dự án thành phần của dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025. Dự toán của 12 gói thầu đã được Bộ GTVT chuyển hồ sơ sang Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán. Bộ GTVT cũng đang chỉ đạo các đơn vị liên quan phát hành hồ sơ cho nhà thầu, đảm bảo trước ngày 20-12 có thể ký hợp đồng để kịp khởi công trước ngày 31-12.
Trong tổng số 25 gói thầu của dự án, mỗi gói thầu đều có giá trị rất lớn. Cụ thể, 3 dự án thành phần có tổng giá trị các gói thầu từ 12.000 tỷ đồng trở lên được chia thành 3 gói thầu/dự án, gồm: Quảng Ngãi - Hoài Nhơn dài 88km; Quy Nhơn - Chí Thạnh gần 62km; Hậu Giang - Cà Mau 73km. Những dự án thành phần có chiều dài dưới 40km như Bãi Vọt - Hàm Nghi, Cần Thơ - Hậu Giang chỉ có duy nhất 1 gói thầu và gói thầu lớn nhất trị giá gần 8.000 tỷ đồng. Với giá trị lớn như vậy, việc các nhà thầu chính sử dụng nhà thầu phụ là đương nhiên và việc bán thầu cho các nhà thầu phụ khác không có trong hồ sơ dự thầu rất có thể xảy ra.
Lường trước vấn đề này, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng đã đặc biệt lưu ý và yêu cầu các ban quản lý dự án kiểm soát chặt chẽ để chọn được nhà thầu mạnh, tuyệt đối không để xảy ra tình trạng bán thầu. Giám đốc các ban quản lý dự án sẽ phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước bộ trưởng nếu để xảy ra tình trạng bán thầu và các vấn đề tiêu cực trong lựa chọn nhà thầu. Các nhà thầu không đảm bảo thi công ở cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 cũng sẽ không được tham gia dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2.
Việc không đảm bảo tiến độ, chất lượng dự án sẽ gây ra những thiệt hại lớn, có thể làm dự án bị đội vốn lên nhiều lần. Đó là chưa kể công trình có nguy cơ bị hư hỏng, xuống cấp do không được nghiệm thu, khai thác, bảo trì theo đúng quy định. Với tính chất đặc biệt quan trọng như dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2021-2025, việc chọn nhà thầu đủ năng lực đảm bảo tiến độ, chất lượng là một trọng trách lớn với Bộ GTVT và được người dân kỳ vọng.
