TPHCM khát vọng trở thành trung tâm tài chính quốc tế

Tham dự diễn đàn có các đồng chí: Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng Chính phủ; Nguyễn Thiện Nhân, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TPHCM; Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND TPHCM; Tô Thị Bích Châu, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TPHCM; Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư; Trần Vĩnh Tuyến, Phó Chủ tịch UBND TPHCM; Bùi Thanh Sơn, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao; Huỳnh Quang Hải, Thứ trưởng Bộ Tài chính; Nguyễn Kim Anh, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cùng đại diện các bộ ngành trung ương, các cơ quan đại diện ngoại giao, Ngân hàng Thế giới, các định chế tài chính quốc tế lớn như IMF, IFC, ADB; các chuyên gia tài chính trong và nước ngoài.

Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân cùng lãnh đạo các bộ, ngành, TP tham dự Diễn đàn Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 2019 (HEF 2019), sáng 18-10-209. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Các cơ quan đại diện ngoại giao, Ngân hàng Thế giới, các định chế tài chính quốc tế,  chuyên gia tài chính trong và nước ngoài tham dự diễn đàn. Ảnh: HOÀNG HÙNG

20 năm theo đuổi mục tiêu

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong nhấn mạnh, diễn đàn sự kiện trọng đại có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của TPHCM trong thời gian tới.

Với chủ đề “Phát triển TPHCM trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế”, mục tiêu quan trọng của diễn đàn năm nay là cung cấp các yếu tố đầu vào giúp TPHCM sớm trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để TPHCM lắng nghe các ý tưởng mới, tiếp thu các góp ý, phản biện của quý vị nhằm hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế đã ấp ủ cách đây gần 20 năm.

Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong phát biểu khai mạc Diễn đàn Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 2019 (HEF 2019), sáng 18-10-2019. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Tại New York, dịch vụ tài chính chiếm tỷ trọng 46% trong tổng giá trị gia tăng của nền kinh tế, tại London là 42%, tại Thượng Hải là 27% và tại Singapore là 29%.

Điều đó cho thấy, mô hình tăng trưởng của các đô thị phần lớn dựa vào thị trường tài chính và việc hình thành nên một trung tâm tài chính quốc tế là xu thế tất yếu của thời đại, là quá trình bắt buộc phải trải qua khi trở thành TP toàn cầu.

Đối với TPHCM, ngay từ năm 2002 nhằm bắt kịp với xu thế thời đại, TP đã có khát vọng “biến mình” trở thành trung tâm tài chính của khu vực và từng bước hội nhập toàn cầu. Do đó, ngay từ năm 2001, thị trường tài chính đã được xác định là 1 trong 9 ngành dịch vụ chủ yếu của TP và ngay từ năm 1998, Sở Giao dịch chứng khoán đã được thành lập tại TPHCM.

Tuy nhiên, Chủ tịch UBND TPHCM cũng thừa nhận, khát vọng này chưa phù hợp với thực tiễn. Việc trở thành trung tâm tài chính là một quá trình phức tạp, khó khăn do TP có điểm xuất phát thấp, trong số 400.000 DN đăng ký hoạt động trên địa bàn, có hơn 98% DN vừa và nhỏ; đồng thời, bình quân cứ 5 năm dân số TP tăng thêm 1 triệu người, trong khi mật độ đường giao thông, nhà ở không theo kịp.

Không những thế, tỷ lệ ngân sách thành phố được giữ lại giảm từ mức 26% giai đoạn 2007 - 2010 xuống còn 18% giai đoạn 2017 - 2020. Cùng với đó, quá trình tái cơ cấu thị trường tài chính còn chậm, quy mô thị trường chứng khoán còn nhỏ so với các đô thị trong khu vực, tỷ trọng vốn hóa của thị trường chứng khoán trên GRDP của TP còn thấp, mới đạt 52%; trong khi tại Singapore là 243%, tại Kuala Lumpur là 143%, tại Bangkok là 120% và tại Manila là 92%…

Điều này làm cho tình trạng khan hiếm nguồn lực phát triển vốn đã khó khăn càng trở nên trầm trọng, khiến cho tốc độ tăng trưởng kinh tế giảm sút, cơ sở hạ tầng quá tải và xuống cấp, môi trường sống trở nên ô nhiễm và thiếu an toàn.

Những yếu tố này cùng nhau làm giảm sức hấp dẫn của TPHCM như một nơi sinh sống, giao dịch thương mại, kinh doanh và đầu tư. Do vậy, tác động tiêu cực đến triển vọng phát triển TPHCM trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Thiện Nhân tham quan gian hàng trưng bày sản phẩm robot của doanh nghiệp tại Diễn đàn. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Khi TPHCM tiến lên thì các đô thị khác khác cũng tiến lên trong môi trường cạnh tranh toàn cầu. Do vậy, với ý chí kiên cường, tinh thần năng động sáng tạo, thành phố tự xác định trách nhiệm của mình phải nỗ lực nhiều hơn, đặc biệt là phải đổi mới sáng tạo, đổi mới mạnh mẽ hơn để tích lũy tài lực, nâng tầm trình độ phát triển của nền kinh tế và rút ngắn thời gian hình thành trung tâm tài chính quốc tế.

"Ngoài 5 yếu tố cốt lõi của trung tâm tài chính đã đề ra trong đề cương gửi đến quý vị là: môi trường kinh doanh, nguồn vốn con người, cơ sở hạ tầng, mức độ phát triển của ngành tài chính, danh tiếng của địa phương, TP hy vọng quý vị biểu tiếp tục phân tích, làm rõ hơn nội lực của TP hiện nay, đồng thời giúp TP tìm con đường ngắn nhất để trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế. TP cũng hy vọng được Chính phủ xem xét đưa Đề án phát triển TPHCM trở thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế trở thành Đề án trọng điểm quốc gia, đây là điều kiện tiên quyết giúp TP thực hiện thành công Đề án, đây còn là cơ sở quan trọng để TP chuyển từ mô hình phát triển từ chiều rộng sang chiều sâu trong bối cảnh nguồn thu ngân sách TP còn phụ thuộc nhiều vào tài nguyên thiên nhiên, đặc biệt là nguồn lực đất đai", Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Thành Phong chia sẻ mong muốn.

Cần một thể chế vượt trội

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã đánh giá cao sự quyết tâm của TPHCM khi xây dựng Đề án phát triển TPHCM trở thành trung tâm tài chính của cả nước và khu vực, là mong muốn của Chính phủ, của nhiều bộ ngành và người dân khi Việt Nam có một tâm tài chính của cả quốc gia và xứng tầm trong khu vực.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng cho rằng, để thành hiện thực, đề án này nên là đề án của quốc gia, mới có một thể chế vượt trội để triển khai.

TS Trần Du Lịch, Thành viên Tổ tư vấn kinh tế Thủ tướng Chính phủ băn khoăn, chủ trương xây dựng Đề án Phát triển TPHCM thành trung tâm tài chính khu vực và quốc tế là việc làm không mới nhưng rất cần thiết.

Từ chủ trương của Bộ Chính trị đến nhận thức của lãnh đạo TP qua các thời kỳ đều hướng đến mục tiêu là làm thế nào để TP thực sự là một trung tâm tài chính quốc gia và hướng tới trở thành một trung tâm tài chính của khu vực.

Nhưng cho đến nay mọi ý tưởng xây dựng TPHCM thành một trung tâm tài chính vẫn còn đang dang dở, thậm chí vai trò còn giảm dần, xét về quy mô thị trường tài chính đối với cả nước (ví dụ tổng vốn huy động qua các định chế tài chính - tín dụng trên địa bàn TP so với cả nước đã giảm từ khoảng 40% của những năm đầu thập niên 2.000 xuống khoảng 24% năm 2018; xếp sau Hà Nội 34%) .

TS Trần Du Lịch cho rằng, có 4 vấn đề đang đặt ra cần lý giải. Thị trường tài chính trên địa bàn TP đang đóng vai trò gì đối với thị trường tài chính còn non trẻ của Việt Nam. So với các trung tâm tài chính của một số quốc gia trong khu vực như Singapore, Bangkok; Kuala Lumpur; Manila… TP đang ở đâu? Trong bối cảnh đó, khung pháp lý đang điều chỉnh thị trường tài chính Việt Nam và những điều kiện để trở thành một trung tâm tài chính mang tính khu vực và giao dịch quốc tế cũng chưa được hoàn thiện…

Cùng quan điểm này, TS Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường chính sách công và quản lý Fulbright, Trường Đại học Fulbright, chỉ ra thực tế tỷ lệ ngân sách được giữ lại ngày càng giảm đã làm giảm động lực phát triển của địa phương, trong đó có vai trò và vị thế của các đô thị lớn như TP ngày càng giảm. TP đang đối mặt với khó khăn từ chính sách vĩ mô và pháp luật, do đặc trưng của hệ thống tài chính Việt Nam là các ngân hàng đóng vai trò chủ đạo, đặc biệt ngân hàng thương mại cổ phần nhà nước.

TS Vũ Thành Tự Anh phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh 2019 (HEF 2019), sáng 18-10-2019. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Do vậy, muốn thành công cần có sự đột phá đến từ các yếu tố như chính sách của quốc gia, từ chính tầm nhìn và quyết tâm tự thân của TPHCM trong chiến lược xây dựng TP thành trung tâm dịch vụ, thương mại, đầu tư. Để làm được, TP phải giải quyết cùng lúc nhiều bài toán, đặc biệt là hạ tầng giao thông và nguồn nhân lực.

“Nếu Trung ương có quyết sách chọn TPHCM để phát triển là trung tâm tài chính của quốc gia và sau đó tiến tới khu vực thì có thể chúng ta sẽ thực hiện trong vòng 15-20 năm sẽ hoàn thành. Nhưng nếu không có những quyết sách lớn, cộng với quyết tâm thực hiện của TPHCM thì không ai có thể trả lời chính xác là bao giờ TPHCM mới chạm đến mục tiêu này. Thời gian để thực hiện là do chúng ta quyết định chứ không thuần túy phụ thuộc vào những điều kiện khách quan” TS Tự Anh nhấn mạnh.

Gợi mở bước đi để hướng một trung tâm tài chính, TS Tự Anh cho hay: “Để trở thành một trung tâm tài chính khu vực và quốc tế thì TPHCM cần phải là trung tâm tài chính quốc gia, từ đó tiến ra khu vực và thế giới thì cần một cách tiếp cận khác, nương theo biến động và xu thế của khu vực, thế giới, không theo “lối mòn” truyền thống. Cần tìm một số “thị trường ngách” để tạo sự khác biệt và đột biến song song với việc phát triển trung tâm giao dịch hàng hóa. Trên tất cả là cần giải pháp tổng thể, kết hợp chính sách trung ương và nỗ lực địa phương thì chúng ta mới có thực hiện thành công”.

Diễn đàn sẽ có các phiên thảo luận chuyên đề trong buổi chiều 18-10 và ngày mai 19-10.