LTS: Sau 12 năm hoạt động, Hội đồng Xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng đã hoàn thành kế hoạch xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng từ các tổ chức tiền thân của Đảng đến năm 1995. Nhân dịp này, Báo Sài Gòn Giải Phóng phỏng vấn đồng chí Trương Tấn Sang (ảnh), Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Chủ tịch Hội đồng Xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc nội dung cuộc phỏng vấn.
* Phóng viên: Thưa đồng chí, qua 12 năm phấn đấu liên tục, bền bỉ, đến nay việc xuất bản bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng kể từ các tổ chức tiền thân của Đảng cho đến hết năm 1995 đã hoàn thành. Xin đồng chí cho biết mục đích, yêu cầu của việc xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng?
* Đồng chí TRƯƠNG TẤN SANG: Ngày 12-10-1995, Ban Bí thư khóa VII có Quyết định số 101-QĐ/TƯ “tiến hành xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng từ những tổ chức tiền thân tới nay”, thành lập Hội đồng Xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng, thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng bản thảo, đồng thời quy định các cơ quan liên quan có trách nhiệm cung cấp tư liệu lưu trữ, bảo đảm kinh phí. Ngày 3-2-1997, Bộ Chính trị khóa VIII có Quyết định số 25-QĐ/TƯ về việc kiện toàn Hội đồng và Ban chỉ đạo sau sự phân công mới của trung ương đối với lãnh đạo cấp cao của Đảng sau Đại hội VIII, xác định cụ thể mục đích, yêu cầu, phạm vi tài liệu đưa vào Toàn tập Văn kiện Đảng.
Theo quyết định của Bộ Chính trị, việc xuất bản bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng nhằm các mục đích: 1- Sưu tầm, xác minh và xuất bản tương đối đầy đủ Toàn tập Văn kiện Đảng nhằm góp phần phản ánh một cách khách quan quá trình hình thành, phát triển của Đảng và tiến trình cách mạng Việt Nam do Đảng lãnh đạo, qua đó góp phần làm sáng tỏ bản chất cách mạng, sáng tạo của Đảng ta, vai trò và công lao to lớn của Đảng trong lịch sử cách mạng của dân tộc, những bài học kinh nghiệm có thể rút ra qua những thành tựu thắng lợi và cả sai lầm, vấp váp của Đảng qua các chặng đường lịch sử của cách mạng. 2- Giúp lãnh đạo Đảng đúc rút kinh nghiệm, bài học để kế thừa, bổ sung và phát triển đường lối của Đảng phù hợp với yêu cầu của giai đoạn cách mạng mới. 3- Cung cấp những tư liệu lịch sử xác thực và có hệ thống cho công tác nghiên cứu lý luận, nghiên cứu biên soạn lịch sử Đảng, tuyên truyền, giáo dục và bồi dưỡng cán bộ, đảng viên, nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc. 4- Góp phần cung cấp chứng cứ tin cậy để thông tin chân thực trong Đảng và trong nhân dân về các sự kiện lịch sử, bác bỏ những thông tin không đúng, sai trái, đấu tranh chống lại các luận điệu xuyên tạc lịch sử, vu khống Đảng. Để đạt các mục đích trên, quyết định của Bộ Chính trị xác định việc biên soạn, xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng từ các tổ chức tiền thân đến nay phải theo đúng các yêu cầu: trung thực, khách quan, tương đối đầy đủ, toàn diện, có hệ thống, đảm bảo tính khoa học và tính chính trị chặt chẽ. Đến nay, qua 12 năm, việc xuất bản bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng kể từ các tổ chức tiền thân của Đảng cho đến hết năm 1995 (gồm 54 tập với gần 40.000 trang) đã hoàn thành.
* Xin đồng chí cho biết khái quát quá trình xây dựng bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng?
* Sau khi được thành lập, thực hiện quyết định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Hội đồng Xuất bản và Ban Chỉ đạo xây dựng bản thảo đã xây dựng kế hoạch thực hiện, tích cực triển khai công việc. Trước hết là việc sưu tầm khai thác tài liệu. Cục Lưu trữ Văn phòng Trung ương Đảng, các nhóm biên tập đã sưu tầm những tài liệu được lưu trữ tại Văn phòng Trung ương Đảng, Viện Lịch sử Đảng thuộc Viện Mác - Lênin - Hồ Chí Minh (nay là Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh), Bảo tàng Cách mạng Việt Nam, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và sưu tầm tài liệu do một số đồng chí lãnh đạo, đảng viên lưu giữ. Nhiều tài liệu cách đây 70, 80 năm đã mờ, rách, đòi hỏi phải khôi phục, diễn giải, biên tập công phu. Cùng với sưu tầm tài liệu ở trong nước, thực hiện quyết định của Bộ Chính trị (khóa VII), việc cử cán bộ đi sưu tầm tài liệu của Đảng ta hiện được giữ tại các kho lưu trữ của Quốc tế Cộng sản và Đảng Cộng sản Liên Xô cũng được đẩy mạnh. Kết quả, đã thu thập được 1.600 tài liệu (hơn 16.000 trang). Đó là những tài liệu gốc, nguyên bản hoặc sao trực tiếp từ các tài liệu gốc của Đảng Cộng sản Đông Dương do các đồng chí Nguyễn Ái Quốc, Lê Hồng Phong, Hà Huy Tập... viết bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Nga, tiếng Đức, tiếng Trung Quốc gửi Quốc tế Cộng sản hoặc do Quốc tế Cộng sản gửi Đảng Cộng sản Đông Dương. Trong đó có những tài liệu rất quý, như: Báo cáo của Nguyễn Ái Quốc về việc tổ chức Hội nghị hợp nhất 3 tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam; các văn kiện Đại hội I Đảng Cộng sản Đông Dương (Báo cáo chính trị, Điều lệ Đảng, kết quả bầu cử và phân công trong Ban Chấp hành Trung ương khóa I, nghị quyết và danh sách đoàn đại biểu Đảng Cộng sản Đông Dương đi dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản); Biên bản của Quốc tế Cộng sản kết nạp Đảng Cộng sản Đông Dương là chi bộ của Quốc tế Cộng sản; các bản ghi các bài phát biểu của Nguyễn Ái Quốc, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai tại Đại hội Quốc tế Cộng sản, Đại hội Thanh niên quốc tế, Đại hội Nông dân quốc tế... Hội đồng và Ban Chỉ đạo đã tổ chức biên dịch các tài liệu đó rất công phu, chặt chẽ, do các đảng viên có trình độ ngoại ngữ tốt, có tinh thần trách nhiệm và ý thức chính trị cao, có hiểu biết về lịch sử Đảng thực hiện. Hội đồng Xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng đã xem xét cẩn thận từng tài liệu, cân nhắc, chọn lọc khi quyết định công bố, có chú thích chu đáo ở những chỗ cần thiết, trong các tài liệu đó có một số văn kiện lần đầu tiên được công bố công khai. Nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa to lớn của việc công bố công khai, rộng rãi, tương đối đầy đủ các văn kiện của Đảng trong hơn 70 năm qua, nên cơ cấu tổ chức và quy trình soạn thảo được thực hiện chặt chẽ. Các nhóm biên tập là những đảng viên có phẩm chất chính trị cao, có vốn hiểu biết về lịch sử Đảng và xây dựng Đảng, về văn bản học, nghiêm chỉnh chấp hành kỷ luật bảo mật. Ban Chỉ đạo có chức năng, nhiệm vụ tổ chức chỉ đạo toàn bộ công tác xây dựng bản thảo các tập Văn kiện Đảng, tổ chức việc phối hợp các bộ phận hữu quan trong việc xây dựng bản thảo và trong việc xuất bản sau khi Hội đồng đã cho ý kiến xét duyệt.
Hội đồng và Ban Chỉ đạo thực hiện nghiêm ngặt nguyên tắc tuyệt đối không thay đổi, sửa chữa, thêm thắt bất cứ chi tiết nào, bảo đảm tính trung thực tuyệt đối của các văn kiện lịch sử đưa ra công bố. Tài liệu được đưa vào Toàn tập Văn kiện Đảng xuất bản lần này gồm: tài liệu của các tổ chức tiền thân của Đảng; tài liệu của các đại hội đại biểu toàn quốc, hội nghị đại biểu giữa nhiệm kỳ của Đảng; tài liệu của các hội nghị trung ương; các tài liệu của Thường vụ Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Thường trực Bộ Chính trị - Ban Bí thư, Thường vụ Bộ Chính trị... và một số tài liệu lịch sử quan trọng khác. Một số tác phẩm, bài phát biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của các Tổng Bí thư có liên quan trực tiếp đến đường lối, quan điểm của Đảng và tại các hội nghị Trung ương, là những văn kiện quan trọng, cũng được lựa chọn đưa vào Toàn tập Văn kiện Đảng. Các tập Văn kiện Đảng được xuất bản theo trình tự thời gian từ các tổ chức tiền thân của Đảng đến năm 1995 và các văn kiện trong mỗi tập cũng được sắp xếp theo trình tự thời gian ban hành. Trong một số tập văn kiện Đảng còn phân chia phần văn kiện chính và phần phụ lục. Phần phụ lục đăng có chọn lọc một số văn kiện của các xứ ủy, các khu ủy của Trung ương Cục miền Nam, của Mặt trận Việt Minh, một số văn kiện mà Trung ương Đảng ta gửi Quốc tế Cộng sản hoặc gửi các đảng cộng sản và công nhân trên thế giới, một số văn kiện ghi tuyên bố chung của Đảng ta và các đảng bạn, một số quy định của Quốc tế Cộng sản trực tiếp liên quan đến Đảng ta.
* Thưa đồng chí, bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng được công bố sẽ có ý nghĩa và tầm quan trọng như thế nào?
* Qua công trình đồ sộ này, chúng ta càng nhận thức sâu sắc lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Dù có khiêm tốn bao nhiêu thì vẫn có thể nói rằng Đảng ta thật là vĩ đại và rằng lịch sử Đảng ta là một pho lịch sử bằng vàng, ghi nhận và khẳng định vai trò tổ chức lãnh đạo của Đảng ta đối với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của nhân dân ta trong thế kỷ XX. Tiếp theo việc xuất bản các bộ sách Lê-nin toàn tập, Mác - Ăng-ghen toàn tập, Hồ Chí Minh toàn tập, thì việc xuất bản bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng là một công trình vô cùng quan trọng và có ý nghĩa to lớn. Một là, dư luận rộng rãi trong xã hội rất hoan nghênh và cho rằng việc xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng, công bố công khai tương đối đầy đủ, có hệ thống các văn kiện Đảng từ các tổ chức tiền thân của Đảng đến nay đã thể hiện tinh thần đổi mới, thực hiện dân chủ, công khai của Đảng. Hai là, những người đọc Toàn tập Văn kiện Đảng có cơ sở cảm nhận bức tranh toàn cảnh gần một thế kỷ về vai trò tổ chức lãnh đạo của Đảng, sự phấn đấu gian khổ và hy sinh to lớn của Đảng vì dân tộc, vì nhân dân, sự đúng đắn, sáng suốt của Đảng, nổi bật là trước những bước ngoặt của lịch sử và cả những bước thăng trầm của Đảng để Đảng ngày càng trưởng thành, lớn mạnh hơn. Đồng thời, người đọc có cơ sở cảm nhận bức tranh toàn cảnh về sự nghiệp vẻ vang của cách mạng nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự phấn đấu gian khổ và hy sinh to lớn của nhân dân, sự gắn bó giữa nhân dân với Đảng, cả những bước thăng trầm của phong trào cách mạng để quần chúng ngày càng gắn bó với Đảng hơn, phong trào quần chúng ngày càng trưởng thành, lớn mạnh hơn vì mục tiêu cao cả: độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội. Ba là, các ngành, các cấp, các địa phương, các lĩnh vực của đời sống xã hội có thể qua Văn kiện Đảng thấy rõ thêm lịch sử của mình, thấy những quyết định của Đảng về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ của mình, cả những bước thăng trầm, thành công, vấp váp của mình, để càng nhận thức sâu sắc hơn tình hình và nhiệm vụ hiện nay. Đặc biệt, các ngành, các địa phương qua Văn kiện Đảng có thể tìm thấy ngày truyền thống, ngày thành lập, ngày có thay đổi bước ngoặt về tổ chức... Các cơ quan, các bộ phận chuẩn bị cho nghị quyết, chỉ thị, quyết định, chủ trương, chính sách của Trung ương ngày nay có thể tìm thấy cả một hệ thống văn kiện, theo đó Đảng ta đã từng xem xét, giải quyết, để tham khảo, vận dụng trong điều kiện mới. Qua hệ thống Văn kiện Đảng của các thời kỳ được xuất bản tương đối đầy đủ, có thể thấy phương thức lãnh đạo của Đảng trong những điều kiện lịch sử cụ thể khác nhau, để xem xét phương thức lãnh đạo cho phù hợp với tình hình và nhiệm vụ hiện nay. Có thể nói, Toàn tập Văn kiện Đảng là một bộ sách tra cứu về nhiều mặt của cách mạng, đất nước, xã hội và Đảng ta trong thế kỷ XX. Bốn là, việc giảng dạy, học tập, nghiên cứu lịch sử Đảng và xây dựng Đảng có nhiều thuận lợi mới, bởi vì có được tương đối đầy đủ, chuẩn xác các văn kiện Đảng, trong đó có nhiều tài liệu được công bố lần đầu tiên. Bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng giúp ích nhiều nhất và thiết thực nhất cho các bộ môn lịch sử Đảng và xây dựng Đảng các trường chính trị và học viện chính trị, các trường cao đẳng và đại học. Năm là, bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng tập hợp tương đối đầy đủ các văn kiện Đảng, được sắp xếp với một kết cấu, một hệ thống hợp lý suốt từ năm 1924 đến năm 1995, lại được in ấn với những điều kiện vật chất hiện đại, cho nên cũng là một cách lưu trữ, bảo quản tốt kho tài liệu quý của Đảng và quốc gia.
Việc xuất bản lần đầu bộ sách Văn kiện Đảng toàn tập đã thu được một số kinh nghiệm quý báu để những lần tái bản hoặc xuất bản tiếp có thể tốt hơn nữa. Toàn tập Văn kiện Đảng là bộ sách vô cùng quý giá, là một công trình đồ sộ, gắn liền với tầm vóc vĩ đại của Đảng ta. Có được công trình to lớn đầy ý nghĩa này do nhiều nguyên nhân: Trước hết, chính là hoạt động lãnh đạo vô cùng phong phú, sinh động của Đảng gắn liền với sự nghiệp cách mạng của dân tộc anh hùng cùng những biến đổi to lớn của đất nước trong gần một thế kỷ qua đã làm cho bộ sách toàn tập Văn kiện Đảng là bộ sách chính trị lớn nhất của nước ta từ trước tới nay. Hai là, sự quan tâm chỉ đạo trực tiếp của Bộ Chính trị, Ban Bí thư các khóa VII, VIII, IX, X. Bộ Chính trị các khóa đã cử các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư làm Chủ tịch Hội đồng Xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng. Bộ Chính trị đã cử nhiều đồng chí phụ trách các ban Đảng có kinh nghiệm tham gia Hội đồng và Ban Chỉ đạo, thật sự tạo thuận lợi cho Hội đồng và Ban Chỉ đạo hoạt động có kết quả. Ban Bí thư, Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã dành thời gian nghe, cho ý kiến chỉ đạo xử lý một số vấn đề đặc biệt hệ trọng trong quá trình xây dựng các tập Văn kiện Đảng. Ba là, các thành viên Hội đồng và Ban Chỉ đạo, các chủ biên và các biên tập viên đã làm việc tận tụy với tinh thần, ý thức và trách nhiệm chính trị rất cao của người đảng viên. Bốn là, các cơ quan hữu quan đã phục vụ tích cực, đắc lực và có hiệu quả cho việc xuất bản Toàn tập Văn kiện Đảng. Đó là Văn phòng Trung ương Đảng, Cục Lưu trữ thuộc Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Tài chính - Quản trị Trung ương (nay là Văn phòng Trung ương Đảng), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Công ty in Tiến Bộ, nơi đã in ấn bộ sách rất trang trọng và rất đẹp. Trong suốt 12 năm qua, Báo Nhân dân, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông Tấn xã Việt Nam, Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội đã đưa tin về hoạt động của Hội đồng và Ban Chỉ đạo, giới thiệu bộ sách quý Văn kiện Đảng toàn tập.
* Thưa đồng chí, để phát huy tác dụng to lớn của bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng, chúng ta phải làm gì?
* Cả trước mắt và lâu dài chúng ta phải phát huy tác dụng to lớn của bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng vô cùng quý giá của Đảng và nhân dân ta. Chúng ta phải tuyên truyền, giới thiệu sâu sắc các tập Văn kiện Đảng, các vấn đề của văn kiện để biết xưa và vận dụng tốt vào ngày nay. Phải tổ chức nghiên cứu để bồi dưỡng tinh thần cách mạng và khoa học của Đảng, biết kế thừa và bổ sung, phát triển đường lối, chính sách, chủ trương của Đảng, hơn nữa có thể vận dụng vào từng ngành, từng cấp hiện nay. Các cơ quan, các bộ phận tham mưu giúp Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo, ra nghị quyết, chỉ thị phải nghiên cứu kỹ lịch sử các vấn đề mà Đảng đã giải quyết để kế thừa, có thêm hiểu biết và kinh nghiệm nâng cao chất lượng các nghị quyết, các chỉ thị của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư trong giai đoạn cách mạng hiện nay. Bộ sách Văn kiện Đảng toàn tập là những cứ liệu tin cậy và quan trọng nhất để nghiên cứu, giảng dạy, học tập các bộ môn lịch sử Đảng và xây dựng Đảng để tuyên truyền, giáo dục lịch sử truyền thống của Đảng cho cán bộ, đảng viên, nhân dân, nhất là cho thế hệ trẻ. Hội đồng cũng đã đề nghị Ban Bí thư có một chỉ thị về việc phát huy tác dụng của sách Văn kiện Đảng nhằm thực hiện tốt mục đích của việc xuất bản bộ sách Toàn tập Văn kiện Đảng như Bộ Chính trị đề ra, thiết thực phục vụ cho yêu cầu đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của đất nước ta.
* Xin cảm ơn đồng chí.
THUẬN HỮU (Thực hiện)
