Tình người, tình thơ Đỗ Nam Cao trong ký ức người ở lại

Ngày 12-10, tại TPHCM, Hội Nhà văn TPHCM cùng Tạp chí Văn hiến Việt Nam tổ chức tọa đàm “Nhà thơ Đỗ Nam Cao - Ký ức còn mãi”. Đông đảo người thân, bạn bè và đồng nghiệp văn chương ở TPHCM và các tỉnh, thành như Hà Nội, Quảng Ngãi, Tiền Giang, Đồng Nai… đã cùng tham dự.

Nhà thơ Đỗ Nam Cao sinh ngày 8-6-1948 tại làng Mỹ Lâm, xã Liên Hòa, huyện Phú Xuyên, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội). Ông tốt nghiệp Khoa Ngữ văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và Trường viết văn Quảng Bá (Hội Nhà văn Việt Nam). Năm 1971, ông cùng nhiều văn nghệ sĩ, trí thức tình nguyện vượt Trường Sơn vào chiến trường miền Nam và công tác ở Ban Văn nghệ Trung ương Cục miền Nam.

NSND Thúy Mùi diễn ngâm bài thơ "Gửi quần đảo Trường Sa" của nhà thơ Đỗ Nam Cao

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, nhà thơ Đỗ Nam Cao về công tác tại Viện Văn học TPHCM. Ông nguyên là thành viên Hội Văn nghệ Giải phóng miền Nam; nguyên biên tập viên, phóng viên Đài Phát thanh Giải phóng và Đài Tiếng nói Việt Nam; biên tập viên NXB Văn hóa Thông tin (Chi nhánh TPHCM); hội viên Hội Nhà văn TPHCM và Hội Nhà văn Việt Nam… Ông mất ngày 8-11-2011 tại TPHCM.

12 năm trôi qua, giá trị văn chương trong từng tác phẩm của nhà thơ Đỗ Nam Cao còn thao thức trong lòng độc giả, những ký ức về ông trong lòng gia đình và bạn văn chương vẫn còn nguyên vẹn.

Nhà văn Bích Ngân, Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM cho rằng, nhắc đến cuộc đời nhiều thăng trầm lắm sóng gió của Đỗ Nam Cao, thì phải nhắc đến thi ca

Từ Quảng Ngãi, nhà thơ Thanh Thảo, nguyên Chủ tịch Hội VHNT Quảng Ngãi, một người bạn chiến đấu với nhà thơ Đỗ Nam Cao đã vào tham dự chương trình.

Theo nhà thơ Thanh Thảo, Đỗ Nam Cao là nhà thơ không bao giờ xa được làng quê, dù ông đã từng ở rừng thời chiến tranh, rồi từng ở phố bao nhiêu năm sau hòa bình. Và chính làng quê mang lại món quà lớn nhất cho Đỗ Nam Cao, đó là thơ.

Từ Quảng Ngãi, nhà thơ Thanh Thảo đã vào TPHCM tham dự chương trình

“Tôi nhớ ngày chiến tranh, Đỗ Nam Cao có làm thơ, nhưng nói thật, chưa gây nhiều ấn tượng. Hòa bình, qua không ít thăng trầm, đột nhiên thơ Cao hay hẳn lên, lạ hẳn lên, mà cũng thân quen hẳn lên. Cái thân quen ấy là nhờ thơ anh “chuyển hộ khẩu” về nhà quê, thân ở phố mà hồn ở quê”, nhà thơ Thanh Thảo bày tỏ.

So với những nhà thơ cùng thế hệ, có thể thấy, số lượng tác phẩm Đỗ Nam Cao để lại không nhiều, nhưng ông lại có những bài thơ hay, vượt lên thời gian. Bài thơ Gửi quần đảo Trường Sa là một tác phẩm như vậy, được nhà thơ Thanh Thảo đánh giá là hay nhất viết về Trường Sa với những câu thơ đầy ám ảnh: “Các anh chết làm gì có mộ/ Làm gì có đất cho máu tụ thành hồn/ Máu tan loãng thân thể chìm mất dạng/ Chỉ còn đảo và cờ Tổ quốc giữa trùng dương”.

Đồng chí Phạm Quang Nghị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội, nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin, là người bạn rất thân cùng chiến trường với vợ chồng nhà thơ Đỗ Nam Cao, Trần Thu Hồng tại chương trình

Nhà phê bình Lê Quang Trang cho rằng, không phải ngẫu nhiên khi những năm cuối đời, Đỗ Nam Cao càng gắn bó với suối nguồn dân ca dân tộc. Ông nói: “Thơ anh từng mê mải với cánh cò, mầu xanh cây cỏ. Càng đi, anh càng thấy vẻ đẹp của dân tộc kết tinh trong sắc xanh của lúa đồng, vạt cỏ ven đê, của quan hệ con người cũng như bao trí tuệ trong kho tàng văn hóa dân gian mà mẹ anh đã gieo vào tâm hồn anh từ ấu thơ, hoặc anh tiếp thụ được”.