Ngày 27-5, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát của Quốc hội tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ 2 để nghe Chính phủ báo cáo, giải trình về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2016. Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu - Trưởng đoàn giám sát chủ trì phiên họp.
11 địa phương sử dụng vượt 7.951 biên chế
Theo báo cáo của Chính phủ, trong nhiệm kỳ Chính phủ 2011-2016 và thời điểm từ tháng 8-2016 đến nay, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, tổ chức bộ máy của Chính phủ được giữ ổn định gồm 18 bộ, 4 cơ quan ngang bộ và 8 cơ quan thuộc Chính phủ. Các cơ quan chuyên môn ở địa phương được sắp xếp, tổ chức lại phù hợp, bảo đảm tính thống nhất, thông suốt và theo xu hướng thu gọn đầu mối, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính.
Về tinh giản biên chế, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, năm 2015, 2016 có 34 lượt bộ, ngành và 106 lượt địa phương đề nghị thẩm tra đối tượng tinh giản biên chế với tổng số đối tượng giải quyết tinh giản biên chế là hơn 17.600 người. Tính đến ngày 15-3, tổng số đối tượng được thẩm tra tinh giản biên chế là gần 5.000 người. Hiện nay, có 11 địa phương gồm: Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng, Hải Dương, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Bình Thuận, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Long An sử dụng vượt 7.951 biên chế so với số biên chế công chức được Bộ Nội vụ giao. Tính đến 30-11-2016, các bộ, ngành, địa phương ký lao động hợp đồng theo Nghị định số 68/2000/NĐ-CP của Chính phủ về thực hiện chế độ hợp đồng một số loại công việc trong cơ quan hành chính nhà nước, đơn vị sự nghiệp là 19.900 người (ở 18 bộ, ngành là 10.218 người và 46 địa phương là 9.682 người). Số lượng cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố tính đến tháng 12-2016 là 1.193.162 người. Tổng quỹ lương của cán bộ, công chức cấp xã và thực hiện khoán quỹ phụ cấp đối với người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố là 32.404,788 tỷ đồng/năm.
Báo cáo thừa nhận, số lượng cấp phó tại một số tổ chức hành chính còn vượt so với quy định. Tổ chức bộ máy bên trong của một số bộ, ngành vẫn còn biểu hiện cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian.
Tinh giản biên chế: Chỉ là giảm... người về hưu?
Qua làm việc với 15 bộ ngành ở trung ương và trực tiếp giám sát tại 15 tỉnh, thành phố, Đoàn giám sát của Quốc hội nhận thấy kết quả thực hiện chính sách tinh giảm biên chế còn rất hạn chế. Tổ chức bộ máy các cơ quan hành chính nhà nước còn cồng kềnh, một số chức năng cơ quan quyền hạn còn trùng lặp, chồng chéo, thiếu hợp lý. Riêng tinh giản biên chế theo Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, nhìn vào số liệu là không giảm. Tổng biên chế cả nước tính đến 31-12-2015 là 3.563.903 người nhưng biên chế cả nước tính đến 1-2-2017 là 3.574.303 người, là tăng chứ không giảm. Từ đó, quỹ lương cho biên chế năm 2015 là 405.000 tỷ đồng nhưng đến năm 2016 đã tăng lên 410.000 tỷ đồng, tăng 1,3%. Điều đó cho thấy tinh giản biên chế nhưng chưa hiệu quả, chưa có con số thuyết phục.
Theo GS-TS Trần Ngọc Đường, thành viên đoàn giám sát, điều đáng suy nghĩ là có một hiện tượng: ngoài các bộ, cơ quan ngang bộ đã được tổ chức theo mô hình đa ngành, đa lĩnh vực, vẫn còn có 92 cơ quan tổ chức do Chính phủ và Thủ tướng thành lập; 123 tổ chức do Bộ trưởng thành lập. “Hiện tượng này thể hiện nguyên tắc phân công một cơ quan làm nhiều việc. Nhưng một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính lại chưa được thực hiện. Vì vậy còn rất nhiều tổ chức phải liên ngành như thế này. Tôi đề nghị cần đánh giá kỹ chỗ này”, GS Trần Ngọc Đường chỉ ra.
Về tăng biên chế công chức, báo cáo Chính phủ cho rằng nguyên nhân là do bổ sung chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực theo quy định của pháp luật chuyên ngành và việc chia tách, thành lập mới các đơn vị hành chính cấp, huyện xã. Song theo một số thành viên đoàn giám sát, cần xem lại cách xác định biên chế, nơi nào cần biên chế, nơi nào không, từ đó mới thực hiện tinh giản biên chế có hiệu quả. Nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý thẳng thắn cho rằng cứ nói tinh giản nhưng thực tế rất khó. “Ngay biên chế thôi, Nghị định 108 của Chính phủ là tinh giản, cơ cấu lại đội ngũ có thực hiện được không? Hay hầu như không cơ quan nào thực hiện được, mà chỉ là những người đến tuổi nghỉ hưu rồi thì cho nghỉ, còn những người không làm được việc vẫn ở trong bộ máy. Đề nghị phải xem lại cách xác định biên chế?”, ông Phan Trung Lý đặt câu hỏi.
Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng cho rằng, Nghị định 108 quy định về điều kiện tinh giản biên chế là chưa hợp lý, trong đó chủ yếu là người đủ tuổi về hưu, còn những người làm việc không hiệu quả, không có kỷ luật kỷ cương thì không thể giảm được. Cuối cùng vẫn giữ lại trong bộ máy một bộ phận người làm việc chưa có hiệu lực, hiệu quả, chưa đảm bảo tiêu chuẩn, chức năng, điều kiện trình độ của cán bộ, công chức, đó là điều đáng suy nghĩ. Phó Chủ tịch Quốc hội cũng gợi ý nhiều giải pháp: có nhất thiết việc gì cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan ủy ban, các bộ, ngành đều phải trực tiếp tham gia không? Hay là có những việc phải chuyển ra cho khu vực xã hội, khu vực tư nhân, đẩy mạnh xã hội hóa cũng như có thể tăng cường tự chủ, tự chịu trách nhiệm ở những nơi mà đơn vị sự nghiệp công lập có đủ điều kiện. Hoặc có thể thực hiện cơ chế một người có thể kiêm nhiệm nhiều vị trí, chức danh và khoán chi hành chính, khoán chi biên chế.
