Chính phủ vừa có Nghị quyết số 51/NQ-CP ban hành Chương trình hành động thực hiện Kết luận số 91-KL/TW ngày 12-8-2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4-11-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo...”. Theo nhiều chuyên gia, Nghị quyết 51 cho thấy quyết tâm của Đảng và Nhà nước luôn coi giáo dục là quốc sách hàng đầu và thể hiện quyết tâm, định hướng chiến lược đối với giáo dục cũng như tầm nhìn để phát triển bền vững đất nước trong bối cảnh liên tục có những thay đổi, thách thức.
Nhiều mục tiêu và giải pháp căn cơ
Nghị quyết 51 nêu 8 nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, gồm: Quán triệt, nâng cao nhận thức, tăng cường trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền trong tổ chức triển khai thực hiện chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo (GD-ĐT)... Trong đó, nghị quyết chú trọng tập trung hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, pháp luật về GD-ĐT theo hướng khoa học, hiện đại, đồng bộ, liên thông, phù hợp với quá trình hội nhập quốc tế và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội trong nước. Đặc biệt, để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn”, bảo đảm khuôn khổ pháp lý đầy đủ, đồng bộ, khả thi, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD-ĐT, nghị quyết yêu cầu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, bảo đảm sự đồng bộ, liên thông giữa các cấp học và trình độ đào tạo.
Đối với từng bậc học, Nghị quyết 51 yêu cầu tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở các cấp học mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên và giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, giáo dục quốc phòng và an ninh; giáo dục thể chất, hoạt động thể thao trường học cho học sinh, sinh viên, học viên; tập trung đầu tư hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học và nâng cao tiềm lực nghiên cứu khoa học trong các cơ sở giáo dục, đào tạo; hoàn thiện hệ thống giáo dục quốc dân theo hướng mở, linh hoạt, liên thông, thúc đẩy xã hội học tập và học tập suốt đời; đẩy mạnh chuyển đổi số trong GD-ĐT; phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; thu hút, trọng dụng nhân tài làm việc trong ngành giáo dục; đổi mới cơ chế quản lý, bảo đảm đủ điều kiện cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính cho phát triển GD-ĐT; đẩy mạnh hội nhập quốc tế, tập trung nâng cao năng lực ngoại ngữ của học sinh, sinh viên, học viên, từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học; tăng cường đưa tiếng Việt và văn hóa Việt Nam ra nước ngoài...
Cùng với đó, Chính phủ giao các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đẩy mạnh công tác chỉ đạo, quán triệt, thực hiện nghiêm túc và quyết liệt hơn nữa công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT để đạt được các mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 29 và Kết luận số 91.
Kỳ vọng giáo dục bứt phá
Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Văn Phúc cho biết, sau 10 năm thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện GD-ĐT, giáo dục nước ta đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Việc triển khai thực hiện Kết luận số 91, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị và Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 có tác động to lớn tới GD-ĐT. Do đó, các sở GD-ĐT, cơ sở giáo dục đại học cần nỗ lực khắc phục khó khăn, nắm bắt thời cơ để triển khai thực hiện. Với những quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước, GD-ĐT trong thời gian tới sẽ phát triển mạnh mẽ và có nhiều thành tựu.
Chính phủ giao Bộ GD-ĐT chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan tập trung hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ trong đổi mới GD-ĐT. Trong đó, sớm hoàn thiện để trình Quốc hội thông qua Luật Nhà giáo; xây dựng Luật Học tập suốt đời; rà soát, sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp và các quy định về đổi mới công tác quản lý, quản trị nhà trường, các chiến lược, quy hoạch của ngành giáo dục; nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định để tăng cường vai trò của cơ quan quản lý nhà nước trong việc quyết định biên chế, tổ chức bộ máy, chính sách đối với nhà giáo và phân bổ ngân sách nhà nước cho ngành giáo dục...
Theo TS Lê Lâm, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Đại Việt Sài Gòn, vấn đề bất cập của giáo dục nghề nghiệp hiện nay là kết quả tuyển sinh ở các nghề đào tạo ngắn hạn vẫn chiếm tỷ trọng cao trong tổng thể kết quả tuyển sinh hàng năm. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên nên tham mưu cho Bộ GD-ĐT để công tác sắp xếp, tổ chức, tinh gọn cơ sở giáo dục nghề nghiệp được triển khai nhanh hơn, nhằm điều chỉnh cơ cấu ngành nghề phù hợp với tình hình thực tế tại mỗi địa phương, góp phần nâng cao chất lượng đầu ra, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường lao động.
TS Nguyễn Quốc Anh, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TPHCM, bày tỏ, Nghị quyết 51 là một cơ hội lớn cho các trường đại học tư thục trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Việc chú trọng vào đổi mới, tự chủ và hợp tác sẽ giúp các cơ sở giáo dục này phát triển bền vững. Tuy nhiên, về quản lý, Bộ GD-ĐT nên có những quy định cụ thể như: quyền tự chủ của các trường đại học tư thục trong việc xây dựng chương trình đào tạo, tuyển sinh và quản lý tài chính; cơ chế khuyến khích trường đại học tư thục thử nghiệm các mô hình đào tạo mới, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục; các chính sách hỗ trợ tài chính cho các trường đại học tư thục để họ có thể đầu tư vào cơ sở vật chất và phát triển chương trình đào tạo trọng điểm...
- TS HOÀNG NGỌC VINH, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ GD-ĐT):
Xóa bỏ tình trạng chồng chéo trong quản lý
Những rào cản về thể chế, nhất là bộ máy quản lý cồng kềnh và sự chồng chéo trong các văn bản pháp luật, đang kìm hãm tự chủ đại học. Để tháo gỡ vấn đề này, trước hết cần rà soát, hợp nhất các văn bản pháp lý hiện hành. Bộ GD-ĐT nên đi đầu thay đổi cách quản lý từ kiểm soát hành chính sang hậu kiểm chất lượng, chuyển mạnh quyền tự chủ về cho các trường, tinh giản tối đa bộ máy giám sát và quản lý trung gian. Mặt khác, việc các bộ, ngành còn giữ lại các trường trực thuộc, bố trí cán bộ chuyên trách quản lý, gây lãng phí nguồn lực, tăng biên chế và cản trở tiến trình tự chủ đại học, làm chậm đổi mới. Vì thế, nên quyết liệt chuyển giao các trường trực thuộc về đầu mối quản lý chung (Bộ GD-ĐT), giảm tối đa các đầu mối quản lý trung gian không cần thiết. Chỉ khi quyết tâm thực hiện tinh giản bộ máy, cải cách hành chính mạnh mẽ thì tự chủ đại học mới thực sự hiệu quả và đem lại giá trị thiết thực cho đất nước.
- TS NGUYỄN TIẾN DŨNG, nguyên Trưởng Phòng Đào tạo, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TPHCM
Đẩy mạnh liên kết ba nhà
10 năm thực hiện Nghị quyết số 29 về đổi mới căn bản và toàn diện GD-ĐT cho thấy diện mạo toàn ngành giáo dục của đất nước đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cùng với đó, Kết luận số 91 của Bộ Chính trị cũng đánh giá, nhìn nhận những hạn chế và đưa ra các giải pháp đồng bộ để tiếp tục đẩy mạnh công cuộc đổi mới GD-ĐT theo tinh thần của Nghị quyết số 29. Với giáo dục đại học, việc đẩy mạnh và hoàn thiện các cơ chế, chính sách để tạo sự thông thoáng cho quá trình tự chủ là hướng đi đúng đắn. Vừa qua, Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị thật sự là động lực rất lớn để phát huy sức mạnh nội lực, làm chủ công nghệ, phát triển đội ngũ nhân lực công nghệ cao... Trong đó, với giáo dục đại học, cần đẩy mạnh liên kết giữa ba nhà: Nhà nước - trường đại học - doanh nghiệp. Mối liên kết này cần có đầy đủ hành lang pháp lý, cơ chế rõ ràng về quyền, trách nhiệm và lợi ích của các bên mới có thể phát huy sức mạnh về sự hợp tác trong đào tạo, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ.
- Ông TRẦN ANH TUẤN, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp TPHCM:
Bước tiến quan trọng trong lộ trình cải cách giáo dục
Sự sắp xếp và chuyển giao giáo dục nghề nghiệp (GDNN) về một đầu mối quản lý cho thấy quyết tâm đổi mới, cải cách GD-ĐT theo hướng xây dựng một hệ thống đào tạo hiện đại, linh hoạt và hiệu quả hơn. Với sự quyết tâm của Chính phủ về thực hiện Kết luận số 91, các cơ sở đào tạo cần chủ động xây dựng chiến lược phát triển, đẩy mạnh tự chủ; các cơ quan quản lý tập trung đổi mới về mặt quản lý, thống nhất các văn bản, tạo điều kiện để hệ thống GDNN phát triển mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hệ thống GDNN sẽ tiếp tục phát triển đa dạng với đầy đủ các loại hình công lập và tư thục, mở rộng quy mô đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật nghiệp vụ cho nền kinh tế.
