Với nhiệm vụ nặng nề đó, đòi hỏi cần khai thác, vận dụng hiệu quả chính sách mới để quy tụ, phát huy vai trò của đội ngũ trí thức thành phố.
Tiết kiệm nguồn lực
Trung ương vừa ban hành Nghị quyết 45-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức. Nghị quyết 45-NQ/TW được đánh giá khá toàn diện, khẳng định rõ hơn vai trò cũng như trọng trách của đội ngũ trí thức đối với sự phát triển của đất nước nói chung và những địa phương nói riêng, đặc biệt là TPHCM - đô thị lớn nhất cả nước. Trên cơ sở cụ thể hóa Nghị quyết 31-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội đã xác lập không gian chính sách mới cho TPHCM, đảm bảo thành phố tận dụng các cơ hội, khai thác các tiềm năng, lợi thế để phát triển bền vững trong bối cảnh phát triển mới.
Bên cạnh việc tháo gỡ những bức bách trong thực hiện hệ thống cơ chế, chính sách mang tính “đồng phục” bằng việc quy định nhiều cơ chế, chính sách mới, tạo đà và khơi thông các nguồn lực cho TPHCM phát triển, Nghị quyết 98/2023/ QH15 cũng quy định nhiều cơ chế, chính sách thí điểm tại TPHCM trước khi được triển khai thực hiện trên cả nước. Với việc tiên phong lãnh nhận sứ mệnh thí điểm các cơ chế, chính sách trong bối cảnh phát triển mới, nhiệm vụ của Đảng bộ, chính quyền TPHCM trong thời gian tới rất nặng nề, trong đó có nhiều lĩnh vực, nhiều khoảng trống đòi hỏi vai trò, trách nhiệm và sự dấn thân của đội ngũ trí thức thành phố.
Điểm lại, chúng ta thấy có những điểm chung trong mục tiêu, nhiệm vụ - giải pháp ở 3 nghị quyết này. Đó là việc thu hút, phát triển nhân tài, chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu; phát triển các lĩnh vực ưu tiên, đổi mới sáng tạo, phát triển công nghệ lõi; xây dựng và phát triển các trung tâm đổi mới sáng tạo mang tầm quốc gia, nâng cao năng lực quản trị của chính quyền và tư vấn chính sách… Do đó, việc tích hợp thực hiện các văn bản này có ý nghĩa quan trọng, vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa hỗ trợ đạt được mục tiêu ở từng văn bản.
Tôn vinh và đãi ngộ xứng đáng
Để thực hiện 3 nghị quyết trên, TPHCM cần quan tâm thực hiện một số nhóm giải pháp. Đó là, xây dựng chương trình hành động tích hợp thực hiện 3 nghị quyết trên để xác định mục tiêu, nhiệm vụ - giải pháp, lộ trình cụ thể, khả thi của TPHCM trong xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức. Chương trình này nên được tham vấn rộng rãi thông qua các phương thức phù hợp nhất. Thiết lập kênh để hội tụ và huy động tham vấn của các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu trong và ngoài nước.
Trong phạm vi thẩm quyền, chính quyền thành phố cũng nên quan tâm, thiết lập các phương thức, kênh, chính sách cụ thể, phù hợp để hiệu triệu, hội tụ trí thức, đặc biệt là các trí thức tinh hoa trong và ngoài nước tham gia đóng góp, hiến kế cho sự phát triển của thành phố. Nhóm giải pháp này cần chú ý đến tính thiết thực, hiệu quả trên tinh thần trọng thị thực sự; tôn vinh và đãi ngộ xứng đáng.
Trên cơ sở thực hiện 3 nghị quyết trên, TPHCM cần kiến tạo môi trường để trí thức dấn thân, cống hiến cùng sự phát triển của thành phố. Việc kiến tạo không gian chính sách trên cơ sở thực hiện các chủ trương và cụ thể hóa các quy định pháp luật, các cơ chế, chính sách thí điểm phù hợp với thực tiễn thành phố. Cụ thể hóa các cơ chế, chính sách để định vị đúng trí thức, “cân tài” để sử dụng, giao nhiệm vụ cho trí thức trong từng lĩnh vực cụ thể.
Trong đó cũng cần xác lập rõ quyền lợi, nghĩa vụ, phạm vi, trách nhiệm cụ thể của trí thức để khẳng định vị trí, vai trò; nhưng cũng minh định nghĩa vụ, đề cao đạo đức, trách nhiệm của trí thức. Đảm bảo chế độ, chính sách... để trí thức không bị “va đập” giữa cơm áo gạo tiền, từ đó có sự chuyên tâm, tự do sáng tạo, góp sức vì sự phát triển của thành phố.
Với những chính sách HĐND TPHCM vừa ban hành, đã thể hiện sự quan tâm, quyết tâm đảm bảo các chế độ, chính sách tốt cho đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học. Đặc biệt, trên cơ sở thực hiện 3 nghị quyết này, TPHCM nên ưu tiên xây dựng chiến lược phát triển các lĩnh vực khoa học - công nghệ quan trọng, đổi mới sáng tạo hướng tới đáp ứng yêu cầu phát triển và đảm bảo sự chủ động của tiến trình phát triển của thành phố trong tương lai để thu hút trí thức tinh hoa trên khắp thế giới đến làm việc hoặc tư vấn, hiến kế.
Một vấn đề quan trọng trong thu hút trí thức là cần kiến tạo không gian để trí thức phát triển tài năng và cống hiến. Đồng thời xây dựng cơ chế để trí thức tham gia tư vấn, phản biện chính sách và có thể giao, đặt hàng trí thức thực hiện một số khâu trong xây dựng chủ trương, cơ chế, chính sách của thành phố.
