Sen ở thành phố nơi tôi ở, có cảm giác như phải đứng thật gần, thậm chí đứng cạnh cả thùng sen trên xe đạp chị bán rong trên phố may chăng mới cảm nhận được chút ít hương thơm. Dường như người ở phố lớn vẫn thương sen, nhưng sen không hợp được với phố xá, bụi bặm. Sen xa bùn càng lâu hương càng nhạt.
Sen xứ Nghệ không thế. Người xứ Nghệ ít có thói quen cắm sen thưởng ngoạn như người Huế, Hà Nội mà thích ngắm sen trên đầm, bên ruộng. Xứ Nghệ có cả những đầm sen nằm trong lòng phố, bên những bức thành cổ thâm rêu, bên ngôi chùa Cần Linh hàng trăm năm tuổi. Hương sen tỏa ngan ngát cả con đường dài. Những đầm sen nằm bên trường cấp 2 nho nhỏ của tôi. Đám con trai mới lớn ghi điểm với con gái bằng cách hái trộm dăm nụ sen đang e ấp, trộm dăm đài sen ngọt lịm như thể ngậm nắng ngậm sương trong từng thớ hạt, tặng các bạn gái.
Ngày tôi còn bé, gần nhà ông ngoại có cả đầm sen thơm ngát, dù cách đến vài trăm mét. Đêm về, khi nắng hè đã tắt, những cơn gió hiếm hoi mang theo hương sen dạo khắp làng. Ông bảo tôi: “Nếu con hái hoa, hoa chỉ thơm loanh quanh góc nhà mình. Nếu sen vẫn ở trong đầm, hoa sẽ thơm hương cho cả làng”. Ông đã dạy tôi những bài học hoa cỏ ân tình thật gần gũi như thế.
Những năm cấp 2, cấp 3, đôi khi học hành căng thẳng, chúng tôi vẫn rủ nhau đạp xe từ Vinh về quê Bác ở Nam Đàn. Cảm giác lòng dịu dàng khi đi giữa bát ngát hương sen quê Bác có lẽ nhiều người đã gặp. Giữa hương sen nghe những khúc ca mộc mạc, chung chiêng hương sen mà thấy lòng mang một sự xúc động khó tả: “Người mẹ ấy sinh con trong trời đêm, giữa bùn đen mà hoa sen thắm nở…”, “Đêm Sông Lam dạt dào sóng nước, vọng câu đò đưa, tình người mộc mạc, bát ngát nhớ thương mà thoảng hương giữa đời…”. Nỗi xúc động ấy, tôi tin rằng có sự góp mặt của hương sen.
Về quê Bác tháng 5 rất thích khi nhìn hình ảnh những đoàn người với nhiều âm điệu, giọng nói đến từ nhiều vùng miền chen nhau trên con đường nho nhỏ nằm bên những đầm sen đầy hoa đang độ thắm sắc đầu mùa. Dăm ba cô gái quê chở sen ra đầu ngõ bán cho khách thập phương. Mồ hôi lấm tấm rịn trên trán, nụ cười tươi và má hồng rực vì nắng gió lấp ló sau vành nón cũng như thể đóa sen quê vậy.
Tháng 5 là tháng của sen, cũng là tháng của những cơn gió Lào quẩn quanh và bỏng rát sàn sạt thổi qua xứ Nghệ. Có lẽ chẳng ai đợi ai chờ những cơn gió Lào nắng đến khô người nhưng những cơn gió ấy vẫn đem hương sen đi khắp những con đường quê nắng nung. Và trong cái không gian nắng nung ấy, những cơn gió dầu khắc nghiệt vẫn chở theo hương lành của sen thì còn gì đáng nhớ hơn.
