Trong cuộc trao đổi dành riêng cho Báo SGGPO trước thềm năm mới 2019, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nhấn mạnh: “Trong lịch sử, chúng ta đã chiến đấu và chiến thắng để giành lại độc lập, tự do, thống nhất Tổ quốc. Chúng ta đánh để có hòa bình, cho nên chúng ta rất coi trọng những yếu tố, nhân tố để có được hòa bình”.
Mua vũ khí hiện đại để không phải bắn nhau
* PV: Thưa Thượng tướng, đâu là những tư duy mới, cách tiếp cận mới về hoạt động quốc phòng cũng như phát triển Quân đội nhân dân (QĐND) Việt Nam hiện nay?
- Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh: Trải qua nhiều cuộc chiến tranh, dân tộc ta đã đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược, đều là những nước lớn, có lực lượng quân sự mạnh hàng đầu thế giới. Nay trong thời bình, quân đội phải xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, độc lập, tự chủ của đất nước; bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ Đảng, bảo vệ nhân dân; bảo vệ nền hòa bình bền vững cho đất nước. Đây là 3 mục tiêu chung của bảo vệ Tổ quốc và là nhiệm vụ của toàn dân, toàn hệ thống chính trị mà nòng cốt là QĐND Việt Nam, là nhận thức mới và toàn diện về nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, nhiệm vụ quốc phòng trong tình hình hiện nay.
Phương châm chỉ đạo của chúng ta là phải bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, từ khi nước chưa nguy. Hay nói cách khác là bảo vệ hòa bình cho Tổ quốc toàn vẹn và phát triển. Do lịch sử để lại, chúng ta vẫn có tư duy thắng thua, tư duy chiến tranh, chưa dứt ra được. Một người sống với trạng thái sẵn sàng chiến đấu thì rất tốt nhưng sẽ tốt hơn nếu họ có trạng thái bình an và xây dựng cuộc sống của mình trong sự bình an đó. Vì vậy, nhiệm vụ của quân đội bây giờ là làm sao đảm bảo đủ sức mạnh để bảo vệ Tổ quốc, sẵn sàng chiến đấu để đánh thắng khi có chiến tranh nhưng quan trọng nhất là bảo vệ hòa bình và cuộc sống tốt đẹp cho nhân dân. Sức mạnh đó không chỉ từ bên trong mà còn cả sức mạnh bên ngoài, các yếu tố bên ngoài ngày càng quan trọng vì chúng ta đang hội nhập, thế giới đang toàn cầu hóa.
Trong bối cảnh môi trường chiến lược vô cùng phức tạp hiện nay, nước lớn nào cũng muốn “cầm cờ” chi phối thế giới và khu vực, chúng ta đừng để bị cuốn vào, không ngả theo ai và thêm bạn, bớt thù. Đồng thời, chúng ta phải quan tâm tăng cường tiềm lực bảo vệ Tổ quốc. Khi quân đội luôn sẵn sàng thì đất nước sẽ không bị tổn thương. Sẵn sàng chiến đấu là để nhân dân được sống trong hòa bình, trong xã hội yên bình và phát triển. Giữ được hòa bình cho Tổ quốc vẹn toàn mới là điều quan trọng nhất, cần vươn tới, cần đạt được.
Để có được điều đó, chúng ta phải xây dựng quân đội phù hợp với tình hình mới. Không phải quân đội đông, lớn hay nhiều vũ khí mà phải tinh, gọn, mạnh, phù hợp với yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Ví dụ, phạm vi tác chiến của lục quân, không quân của chúng ta chỉ trong chiều sâu chiến dịch để bảo vệ đất nước chứ không đưa quân đi đánh nước ngoài. Hay với biển thì chúng ta phải bảo vệ, quản lý được vùng thềm lục địa và các vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Một ví dụ khác, mỗi tỉnh chúng ta cần một sư đoàn mạnh hay chỉ cần một trung đoàn nhưng trong tỉnh ấy mỗi thanh niên trên 18 tuổi đều được đưa vào lực lượng dự bị động viên, được huấn luyện thường xuyên. Mô hình nào tốt hơn trong thời hiện đại, trong thời bình? Chắc chắn là mô hình thứ 2. Quân thì tinh nhuệ, còn lực lượng dự bị động viên thì đủ lớn và luôn sẵn sàng để khi cần tổng động viên thì toàn dân là chiến sỹ. Đó là đội quân vừa đủ và như thế thì quân đội mới không thành gánh nặng của đất nước, của nền kinh tế.
* Nhưng trong những năm qua, chúng ta vẫn tiếp tục đầu tư mua sắm vũ khí, trang thiết bị quân sự hiện đại, thưa Thượng tướng?
- Xu thế chung của thế giới hiện nay là: “Mua vũ khí hiện đại để không phải bắn; Luyện quân giỏi để không phải đánh”. Có những nước nhỏ nhưng họ trang bị vũ khí hiện đại, đó không chỉ để răn đe mà thể hiện ý chí của cả một đất nước, một dân tộc; tôi không xâm phạm đến ai nhưng động đến tôi thì tôi có quyền và có khả năng tự vệ. Bây giờ Việt Nam đã hội nhập sâu rộng với quốc tế, kể cả quốc phòng, quân sự. Nhưng chỉ hội nhập quốc tế là không đủ mà quân đội cần phải hội nhập với chính xã hội thường nhật, ngay trên đất nước mình. Để người lính với những thanh niên bình thường ngoài kia không có gì khác biệt. Người lính vẫn giữ phẩm chất của mình nhưng vẫn hòa nhập tốt với xã hội.
Hiện nay, chúng ta có độc lập tự chủ, toàn vẹn lãnh thổ và không thể để mất. Như vậy, có nền hòa bình bền vững, có sự ổn định lâu dài thì đất nước mới phát triển, mới hội nhập, mới thêm bạn bớt thù; khi đó tiềm lực quốc phòng mới tăng. Cái cần quan tâm nhất của xã hội bây giờ là nhận thức về bảo vệ hòa bình. Đừng có hung hăng, đừng có thấy rằng mình đánh được tất cả “kẻ thù lớn” thì mình không sợ ai. Chúng ta phải rất cẩn trọng, rất tập trung, rất cảnh giác, quan tâm xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng quân đội mạnh nhưng không để xảy ra chiến tranh mà để bảo vệ sự bình yên của đất nước, để làm sao đất nước phát triển.
Thêm bạn, bớt thù để cùng tồn tại hòa bình, phát triển
* Với mối các quan hệ quốc tế, nhất là trong lĩnh vực quốc phòng thì sao, thưa Thượng tướng?
- Chúng ta có trách nhiệm với hòa bình, an ninh khu vực và trên thế giới. Việc chúng ta tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hiệp quốc trong những năm qua, nhất là vừa qua triển khai thành công Bệnh viện dã chiến cấp 2 đầu tiên tới Nam Sudan đã được Liên hiệp quốc đánh giá rất cao. Sắp tới sẽ là Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 2 và Đội công binh của Việt Nam tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hiệp quốc ở châu Phi. Điều đó thể hiện chúng ta có trách nhiệm cụ thể, công khai, được thế giới thừa nhận để khi có nguy cơ bị xâm hại, thì cộng đồng quốc tế sẵn sàng ủng hộ chúng ta. Ví dụ, từ 2010 đến nay, nhìn lại vấn đề Biển Đông, mỗi lần bị cắt cáp, bị đâm va, có sự cố… khi đến các hội nghị quốc tế thì tất cả đều ủng hộ Việt Nam ở các mức độ khác nhau. Có người phát biểu mạnh mẽ, có người phát biểu chừng mực, có người không nói công khai nhưng khi gặp chúng ta tất cả họ đều bày tỏ rằng rất ủng hộ Việt Nam; ủng hộ chủ quyền và cách ứng xử của Việt Nam. Đặc biệt, họ ủng hộ và ngưỡng mộ cái kiên cường của mình. Mình không nóng vội, không lớn tiếng nhưng ai cũng biết quyết tâm bảo vệ chủ quyền của Việt Nam là không thể bẻ gãy. Khi gặp gỡ, quan hệ với bạn bè quốc tế, có những điều mình khác biệt với họ, có những điều họ không thừa nhận, nhưng họ đều khâm phục quyết tâm, ý chí bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia dân tộc của Việt Nam là hết sức kiên cường, không bị khuất phục!
* Như vậy có thể nói rằng, vấn đề đối ngoại quốc phòng có vị trí hết sức quan trọng trong Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới?
- Trong thời kỳ đổi mới, công tác hội nhập quốc tế, trong đó có đối ngoại quốc phòng được Đảng ta hết sức coi trọng. Bước chuyển là Hội nghị Trung ương 8 khóa IX và khoá XI đã ban hành Nghị quyết về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, xác định bảo vệ Tổ quốc gắn liền với bảo vệ hòa bình, bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Chúng ta là bạn của các nước trên thế giới, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.
Trong nghị quyết ấy, chúng ta không còn phân biệt ai là bạn, ai là thù nữa, mà chúng ta chuyển sang đối tượng, đối tác. Trong một đối tượng có “yếu tố đối tác”, trong một đối tác cũng có “yếu tố đối tượng”. Với nhận thức mới như vậy, chúng ta đẩy mạnh đối ngoại, mở rộng quan hệ cả song phương và đa phương, đẩy mạnh quan hệ với chính những nước có yếu tố đối tượng của chúng ta. Ví dụ, những nước trước đây có chiến tranh với chúng ta, hay những nước có tranh chấp lãnh thổ với chúng ta, chúng ta coi đó là những đối tác hợp tác quan trọng để từng bước giảm yếu tố đối tượng xuống, để xử lý những vấn đề còn tồn tại giữa hai bên, để cùng tồn tại hòa bình, cùng phát triển.
Trong đối ngoại quốc phòng, Việt Nam rất coi trọng đối ngoại biên giới và đặt nó vào vị trí đặc biệt, đó là vì chúng ta không xâm hại biên giới, không nhăm nhe chiếm đất của ai..., tôn trọng độc lập chủ quyền, lợi ích của quốc gia láng giềng, đặt chữ “thuận hòa” lên trên. Chúng ta rất coi trọng quan hệ láng giềng và nó là nhân tố cực kỳ quan trọng để ổn định bên trong; đó là biên giới trên đất liền với Lào, Campuchia, Trung Quốc và trên Vịnh Bắc Bộ với Trung Quốc. Toàn tuyến biên giới chúng ta hiện nay là hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển.
Điều này không phải tự nhiên mà có, đó là nỗ lực liên tục hàng chục năm trời của Đảng, Nhà nước, quân đội mà bộ đội biên phòng là lực lượng nòng cốt chuyên trách. Chúng ta thực hiện đối ngoại quốc phòng theo phương châm vừa hợp tác vừa đấu tranh. Có lúc hợp tác là chủ yếu nhưng có những trường hợp đấu tranh là chính, đặc biệt là trong việc bảo vệ chủ quyền, bảo vệ chế độ chính trị. Việt Nam không né tránh những vấn đề được coi là nhạy cảm. Với các nước bạn bè anh em, chúng ta vừa hợp tác, vừa giúp bạn, đặc biệt là các nước Lào, Campuchia, Cuba. Với những nước chí cốt, rường cột này thì chúng ta không hề tính toán trong việc giúp bạn. Sức đến đâu, giúp đến đó, nhưng là giúp cái đúng, chân thành, có lợi cho bạn và có lợi cho mình.
Quân đội dứt khoát bỏ những cái thừa, không phù hợp
* Với việc xây dựng QĐND Việt Nam tinh gọn, mạnh và phù hợp nhiệm vụ thời kỳ mới, Bộ Quốc phòng đã thực hiện như thế nào, thưa Thượng tướng?
- Xét theo mặt bằng chung của thế giới về tỷ lệ quân số trên số dân cũng như tỷ lệ chi tiêu quốc phòng trên GDP, thì Việt Nam ở mức thấp. Quân đội ta hiện chưa đặt vấn đề giảm quân số, nhưng kiên quyết điều chỉnh theo hướng tinh, gọn, mạnh. Dứt khoát bỏ những cái thừa, không phù hợp. Tất cả những công ty, doanh nghiệp không trực tiếp làm nhiệm vụ quốc phòng sẽ loại hết. Nhưng đây là vấn đề mấy chục năm để lại, cắt giảm, điều chỉnh như thế nào vì hàng chục nghìn người lao động, vấn đề vốn, đất đai… Việc này không thể ngày một ngày hai là làm được nhưng dứt khoát làm trong nhiệm kỳ này và làm rất kiên quyết. Không có biệt lệ.
Quan điểm hiện nay của lãnh đạo Bộ Quốc phòng là chỉ để lại 2 loại công ty, doanh nghiệp quốc phòng. Một là các công ty, xí nghiệp trực tiếp sản xuất công nghiệp quốc phòng, vũ khí, thiết bị quân sự, cái mà bên ngoài không làm được. Chúng ta luôn cần phải có dự trữ quốc phòng. Như nhà máy hiện nay, một năm chỉ sản xuất 100 khẩu súng, nhưng khi có chiến tranh thì năng lực có thể sản xuất 10.000 khẩu súng. Vì vậy phải duy trì doanh nghiệp đó. Loại hình này sẽ được duy trì nhưng rất ít, hơn 10 tổng công ty, doanh nghiệp, bao gồm Viettel, Tân Cảng… nhưng phải rất mạnh, đi thẳng lên hiện đại. Loại hình thứ 2 là các đoàn kinh tế quốc phòng nằm ở vùng sâu, vùng xa, giúp dân, bám trụ vùng biên giới, tiền tiêu. Sẽ không còn các công ty mang danh quân đội, đi xe biển đỏ, mở cửa hàng buôn bán, kinh doanh thương mại... Chắc chắn sẽ không còn! Hiện nay Quân ủy Trung ương đang khẩn trương rà soát và sẽ làm quyết liệt trong thời gian tới.
* Liên quan tới vấn đề đất quốc phòng, thời gian qua ở nhiều địa phương, nhất là các thành phố lớn như TPHCM, Hải Phòng... đã xảy ra một số vụ việc. Bộ Quốc phòng đã xử lý vấn đề này như thế nào?
- Cũng đang làm rất quyết liệt! Trước hết là không để cho các đơn vị dùng đất đai làm kinh tế mà vi phạm pháp luật như một số trường hợp vừa rồi đang xử lý. Đây cũng là quá trình xử lý dần, từng bước, không để bị xáo trộn nhưng dứt khoát phải làm và làm rất nghiêm. Tuy nhiên, quân đội phải có dự trữ về đất quốc phòng, để phục vụ nhiệm vụ quốc phòng. Ví dụ như một vài miếng đất ở đô thị, có khi bỏ không, nhưng vì sao quân đội vẫn giữ? Đó là để khi có chiến tranh thì kéo pháo ra đó mà đánh, bảo vệ thành phố, chứ đem ra xây nhà cửa hết, khi có chiến tranh thì đánh thế nào được! Hay các trường bắn chẳng hạn. Nhìn thoáng qua thì thấy hoang vu thật. Tuy nhiên, chiều dài trường bắn dài mấy chục kilômét để bắn pháo, bắn hỏa lực. Nếu cho dân vào khu vực đó sống thì sao an toàn được! Hiện nay, có nước bạn đang chấp nhận mọi điều kiện để xin thuê Việt Nam trường bắn để tập bắn, thuê bầu trời để tập cho không quân, nhưng chúng ta không cho phép. Chúng ta cần phải giữ quỹ đất quốc phòng vì những mục đích quốc phòng. Ví dụ, việc sân golf Tân Sơn Nhất, mọi việc đã rõ, Bộ Quốc phòng đã có chủ trương trả rồi, hiện giờ đang chờ phê duyệt quy hoạch xây dựng. Cái gì giao được, không dùng, quân đội sẽ giao lại cho dân sự. Như vừa rồi, với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ, Bộ Quốc phòng đã tẩy độc, làm sạch dioxin ở Đà Nẵng gần 40ha đất rồi giao lại cho chính quyền địa phương sử dụng.
Tôi xin khẳng định lại, từ đầu nhiệm kỳ đến nay không thành lập thêm một công ty, doanh nghiệp quốc phòng nào, không một mét đất quốc phòng nào được đem ra cho thuê sai nguyên tắc cả. Ít nhất là 3 năm vừa rồi. Cái gì quân đội đã nói dứt khoát sẽ làm được !
* Xin cảm ơn Thượng tướng!
