Trong bối cảnh các quy định về thuốc lá ngày càng nghiêm ngặt, các công ty thuốc lá lớn và cả những công ty mới gia nhập thị trường đã bắt đầu cung cấp các sản phẩm thay thế thuốc lá như thuốc lá điện tử (vape), mà các công ty thuốc lá tuyên bố hướng đến những người trưởng thành hút thuốc lá. Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus bày tỏ lo ngại: “Lịch sử đang lặp lại, nhưng dưới một hình thức khác. Vẫn là chất nicotine nhưng với bao bì khác biệt”.
Ngành công nghiệp thuốc lá khẳng định họ đang nỗ lực giảm thiểu tác hại của việc hút thuốc, song ông Tedros đã bác bỏ tuyên bố này khi đề cập đến thực tế các công ty đang không ngừng tiếp thị sản phẩm nhắm vào đối tượng sử dụng là trẻ em khi đưa ra các sản phẩm có hương vị trẻ em yêu thích, bao bì thiết kế bắt mắt. Các công ty thuốc lá tiếp tục tiếp thị đến giới trẻ những sản phẩm thuốc lá với hương vị hấp dẫn như trái cây và kẹo. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy hơn 70% thanh niên sử dụng thuốc lá điện tử sẽ bỏ thuốc nếu sản phẩm chỉ có hương vị thuốc lá đặc trưng.
Theo tiến sĩ Ruediger Krech, Giám đốc xúc tiến y tế của WHO, việc sử dụng hương vị thân thiện với trẻ em như kẹo cùng với thiết kế đẹp mắt, nhiều màu sắc giống như đồ chơi là “nỗ lực lôi kéo giới trẻ nghiện sản phẩm độc hại này một cách trắng trợn”. Ngoài hương vị, WHO cũng chỉ ra một số chiến thuật khác mà ngành công nghiệp thuốc lá sử dụng để tiếp cận giới trẻ như tài trợ cho các lễ hội âm nhạc và thể thao; sử dụng mạng xã hội để quảng bá sản phẩm; đặt sản phẩm trong các chương trình truyền hình và trò chơi. Theo WHO, các sự kiện trực tiếp cũng tạo cơ hội cho các công ty phát mẫu miễn phí, lôi kéo thêm người dùng trẻ tuổi.
Cảnh báo của WHO được đưa ra chỉ ít ngày trước Ngày Quốc tế không thuốc lá (31-5). Báo cáo của WHO cho biết, trên thế giới có khoảng 37 triệu trẻ em, tuổi từ 13-15, sử dụng thuốc lá. Thậm chí, ở nhiều quốc gia, tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử đã vượt quá tỷ lệ sử dụng của người lớn. Kết quả một nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Scientific Reports cho thấy, các sản phẩm thuốc lá điện tử có chứa đến 127 loại hóa chất cực kỳ độc hại, 153 loại gây nguy hiểm cho sức khỏe và 225 loại gây kích ứng.
Trong khi đó, Báo Telegraph cảnh báo thuốc lá điện tử đang khiến thanh thiếu niên tiếp xúc nhiều hơn với chì và uranium, những chất hóa học có thể ảnh hưởng xấu đến sự phát triển của não và các cơ quan khác trong cơ thể. Theo đó, những người sử dụng thuốc lá điện tử thường xuyên có lượng chì cao hơn tới 40% và gấp đôi lượng uranium trong mẫu nước tiểu so với những người chỉ thỉnh thoảng sử dụng.
Trước thực trạng báo động trên, WHO đã kêu gọi chính phủ các nước bảo vệ giới trẻ khỏi thuốc lá, thuốc lá điện tử và các sản phẩm chứa nicotine bằng cách siết chặt quản lý với những sản phẩm này. WHO đưa ra một loạt các khuyến nghị gồm: yêu cầu 100% các địa điểm trong nhà nơi công cộng không có khói thuốc; cấm thuốc lá điện tử có hương vị; cấm các hoạt động quảng cáo, tiếp thị và khuyến mãi; tăng thuế, đồng thời nâng cao kiến thức cộng đồng về các chiến thuật “bẫy” giới trẻ của các công ty sản xuất thuốc lá…
