Tham dự phiên khai mạc và phiên toàn thể có Thủ tướng Phạm Minh Chính; Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn; Ủy viên Thường trực Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng Nguyễn Văn Nên; Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Quốc hội Phan Văn Mãi, lãnh đạo bộ ngành, địa phương, cơ quan đại diện ngoại giao của các nước tại Việt Nam, đại diện lãnh đạo quốc gia, cùng chuyên gia, nhà khoa học và hơn 500 doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khoa học, công nghệ cao, đổi mới sáng tạo.
Về phía TPHCM có Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang, Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được cùng lãnh đạo UBND, sở ngành TPHCM.
Về phía đại biểu quốc tế, Diễn đàn thu hút 70 đoàn đến từ các Trung tâm Đổi mới sáng tạo và các tập đoàn lớn, 6 đoàn từ các bộ, ngành quốc tế, 8 đoàn từ các địa phương quốc tế, 7 đoàn từ các tổ chức quốc tế lớn như Liên hợp quốc (UN), Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), 10 Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (C4IR) toàn cầu…
Mở đầu cho các báo cáo chính tại diễn đàn, ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành WEF trình bày về chủ đề hướng tới nền kinh tế thông minh – cơ hội và thách thức. Ông bày tỏ cảm ơn Chính phủ Việt Nam, UBND TPHCM và C4IR đã phối hợp tổ chức Diễn đàn quan trọng này. Ông đánh giá cao sự đón tiếp nồng hậu và khẳng định Việt Nam đang đứng trước thời cơ mới để bước vào một giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt.
Theo ông Stephan Mergenthaler, giống như cách Việt Nam mở cửa nền kinh tế và trở thành một trong những quốc gia năng động nhất châu Á, đang bước vào một cuộc chuyển đổi sâu rộng: sự hình thành của nền kinh tế thông minh. Nếu trong kỷ nguyên công nghiệp, năng suất đến từ lao động và vốn, thì hiện nay năng suất đến từ dữ liệu, trí tuệ nhân tạo (AI) và các hệ sinh thái hợp tác số. Ông nhấn mạnh AI không còn là công nghệ tương lai mà đang trực tiếp định hình năng suất và mô hình kinh doanh hiện tại.
Nghiên cứu của WEF cho thấy 86% doanh nghiệp toàn cầu kỳ vọng AI sẽ làm thay đổi căn bản hoạt động của họ trong thập kỷ này. AI có thể tác động tới 22% việc làm, làm mất đi 92 triệu vị trí nhưng đồng thời tạo ra 170 triệu việc làm mới – một kết quả tích cực chỉ khi quá trình chuyển đổi được quản lý tốt, đặt trọng tâm vào chuyển đổi việc làm và học tập suốt đời.
Theo ông, nền kinh tế thông minh đặt ra ba chuyển dịch lớn. Một là, từ sản phẩm sang kết quả, doanh nghiệp cung cấp hiệu suất, năng lượng tiết kiệm hay phát thải tránh được thay vì chỉ bán hàng hóa. Hai là, từ doanh nghiệp đơn lẻ sang hệ sinh thái - nơi dữ liệu và trách nhiệm được chia sẻ. Ba là, từ triển khai công nghệ sang tái thiết toàn bộ tổ chức khi AI được tích hợp vào quy trình, vận hành, văn hóa và quản trị.
Ông Stephan Mergenthaler chỉ ra cơ hội của AI trong mọi lĩnh vực: sản xuất (bảo trì dự đoán, giảm lãng phí), y tế (chẩn đoán, điều phối điều trị), tài chính (phòng chống gian lận, mô hình rủi ro, tư vấn cá nhân hóa). Tuy nhiên, ông cảnh báo lợi ích của AI hiện phân bổ không đồng đều: các tập đoàn lớn đi đầu, trong khi doanh nghiệp nhỏ và các tổ chức công vẫn gặp khó khăn về hạ tầng, dữ liệu và năng lực ứng dụng.
Vì vậy, muốn nắm bắt giá trị của nền kinh tế thông minh, các quốc gia phải đầu tư đồng thời vào hạ tầng số (dữ liệu, tính toán, kết nối) và hạ tầng con người (kỹ năng, an toàn, bao trùm). Theo ông, AI không chỉ là công nghệ, mà còn là “tấm gương” phản chiếu lựa chọn về mô hình phát triển và xã hội. Ông Stephan Mergenthaler kết luận: nếu đầu tư đúng vào dữ liệu phục vụ người dân, vào kỹ năng giúp người lao động thích ứng và vào niềm tin làm nền tảng cho tiến bộ, thế giới có thể mở ra một kỷ nguyên tăng trưởng thông minh hơn, công bằng hơn và bền vững hơn.
“Thách thức không phải là tạo ra máy móc biết học, mà là xây dựng một xã hội biết thích ứng”, ông nói.
Việt Nam trở thành trung tâm của thế hệ sản xuất mới
Trong khi đó, ông Brand Cheng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Foxconn Industrial Internet, có bài trình bày ấn tượng về sản xuất thông minh và chuỗi cung ứng toàn cầu. Đại diện Tập đoàn Foxconn cho biết, tập đoàn tiếp tục mở rộng đầu tư tại Việt Nam bởi nhìn thấy một môi trường chính sách chủ động, đồng hành và nhất quán từ Chính phủ Việt Nam trong nhiều năm qua. Những nỗ lực cải cách thể chế và thúc đẩy công nghiệp công nghệ cao đã góp phần đưa Việt Nam trở thành một mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông dẫn chứng kim ngạch xuất khẩu đã tăng mạnh từ 48,6 tỷ USD năm 2007 lên 391 tỷ USD vào năm 2025, trong đó khoảng 35% đến từ các ngành công nghệ cao, đặc biệt là điện tử. Dòng vốn FDI cũng duy trì xu hướng tăng, từ 20 tỷ USD năm 2007 lên 31,5 tỷ USD trong năm 2025. Cùng với đó, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng từ 926 USD lên khoảng 5.000 USD trong cùng giai đoạn. Đó là bước tiến rất ấn tượng có được nhờ chính sách mở cửa, cải thiện môi trường đầu tư và định hướng phát triển công nghiệp rất rõ ràng của Việt Nam.
Đại diện Foxconn nhấn mạnh ba yếu tố mở cửa giúp Việt Nam tăng tốc gồm: Thương mại quốc tế mở rộng, hợp tác đầu tư với các tập đoàn công nghệ lớn và chiến lược hợp tác dài hạn trong giai đoạn 2025 – 2033. Nhờ đó, sản xuất chế biến chế tạo tiếp tục là trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Từ năm 2012 đến nay, sản xuất công nghiệp luôn chiếm trên 20% GDP, góp phần đưa tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2025 đạt mức 7,5% – thuộc nhóm cao nhất thế giới. Riêng ngành điện tử ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc: tính từ tháng 1 đến tháng 10-2025, xuất khẩu điện tử tăng 48% so với cùng kỳ, đạt 87,3 tỷ USD.
Ông cho biết Foxconn đang bước vào giai đoạn “dùng AI để sản xuất AI”. Tập đoàn ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong thiết kế, sản xuất và vận hành, qua đó tạo ra các dây chuyền tự động hóa thế hệ mới. Sự hợp tác giữa Foxconn và các doanh nghiệp hàng đầu như NVIDIA đang tạo ra những kịch bản sản xuất tiên tiến, giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho ngành công nghiệp bán dẫn và trung tâm dữ liệu. Tháng 10-2024, Foxconn tại Việt Nam đã được cấp chứng nhận tiêu chuẩn công nghiệp của WEF – dấu mốc cho thấy năng lực sản xuất tiên tiến của các nhà máy tại Việt Nam.
Theo đại diện Foxconn, Việt Nam đang nổi lên như cứ điểm sản xuất toàn cầu cho các thiết bị AI, hệ thống mạng tốc độ cao, trung tâm dữ liệu và các linh kiện công nghệ mới. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang tái cấu trúc theo hướng đa cực và dựa trên năng lực công nghệ – logistics – số hóa của từng quốc gia. Foxconn ghi nhận nhu cầu tăng vọt đối với hạ tầng AI toàn cầu và khẳng định Việt Nam đã trở thành địa điểm chiến lược của tập đoàn trong lĩnh vực này.
Tập đoàn cũng nhấn mạnh rằng để phát triển ngành công nghiệp AI, Việt Nam cần tập trung vào ba yếu tố: nâng cao nguồn nhân lực; phát triển vật liệu và linh kiện bền vững; tăng cường nội địa hóa chuỗi cung ứng. Theo ông, AI chỉ có thể phát huy hiệu quả khi kết hợp với số hóa trong toàn bộ chuỗi giá trị, từ thiết kế, sản xuất đến hậu cần. Đây cũng là lý do Foxconn tiếp tục đẩy mạnh đầu tư vào logistics thông minh, tự động hóa và các trung tâm giá trị gia tăng AI tại Việt Nam.
Kết thúc bài phát biểu, đại diện Foxconn khẳng định, đầu tư vào Việt Nam là cam kết dài hạn của tập đoàn. Việt Nam không chỉ là điểm đến sản xuất, mà đang trở thành trung tâm của thế hệ sản xuất mới – sản xuất thông minh, sản xuất xanh và sản xuất AI. Ông nhấn mạnh: “Đối với chúng tôi, câu trả lời luôn là Việt Nam, Việt Nam và Việt Nam”.
Liên hợp quốc đồng hành cùng Việt Nam xây dựng khung chính sách tích hợp
Bà Pauline Tamesis, điều phối viên thường trú Liên hợp quốc (UN) tại Việt Nam cảm ơn Chính phủ Việt Nam, TPHCM và Trung tâm Cách mạng Công nghiệp 4.0 vì đã tạo ra một diễn đàn thảo luận kịp thời về chủ đề chuyển đổi xanh trong kỷ nguyên số. Bà dẫn lời Tổng Thư ký Liên hợp quốc rằng tương lai được xây dựng trên đám mây, vận hành bằng năng lượng mặt trời và gió, thể hiện bản chất gắn kết giữa hai quá trình xanh và số. Theo bà, thế giới đang chứng kiến những bước tiến mạnh mẽ của năng lượng tái tạo, khi đầu tư toàn cầu vào năng lượng sạch đã vượt hơn 2.000 tỷ USD trong năm qua. Cùng lúc, kinh tế số phát triển nhanh với hàng tỷ người mua sắm, giải trí và kết nối trực tuyến, đặt ra yêu cầu phải kết hợp hai chuyển đổi thành một hệ sinh thái hỗ trợ lẫn nhau. Công nghệ số như AI, dữ liệu lớn, IoT đang giúp quản lý năng lượng, tối ưu tài nguyên và cải thiện kiểm toán khí hậu, trong khi chuyển đổi xanh tạo nền tảng năng lượng sạch cho tăng trưởng số bền vững.
Bà Pauline Tamesis nêu ba xu hướng toàn cầu nổi bật, gồm AI và dữ liệu đang thúc đẩy hành động khí hậu; hệ thống năng lượng chuyển sang mô hình đa chiều, thông minh; và thế giới phải tránh nguy cơ “chuyển đổi số bẩn” do phát thải từ hạ tầng công nghệ. Bà chia sẻ kết quả mô hình phân tích của UN cho thấy đầu tư vào năng lượng tái tạo, hạ tầng xanh, ICT và con người đều mang lại lợi ích lớn cho tăng trưởng, giảm nghèo và nâng cao khả năng chống chịu của Việt Nam. Kết thúc, bà khẳng định Liên hợp quốc sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam xây dựng khung chính sách tích hợp, huy động nguồn lực và tận dụng chuyển đổi xanh – số như động lực nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Việt Nam đang bước vào thời khắc bản lề của “kỷ nguyên chuyển đổi lớn”
Trình bày về chủ đề quản trị siêu đô thị và trách nhiệm của các bên liên quan, Giáo sư Young Sup Joo, Giáo sư danh dự Đại học Quốc gia Seoul, nguyên Bộ trưởng Doanh nghiệp vừa và nhỏ & Khởi nghiệp Hàn Quốc nhấn mạnh rằng Việt Nam đang bước vào thời khắc bản lề của “kỷ nguyên chuyển đổi lớn” - thời kỳ mà các đô thị phải định hình lại mục tiêu phát triển để trở thành những siêu đô thị toàn cầu trong tương lai gần.
Theo giáo sư Young, thế giới hiện chứng kiến ba chuyển động mang tính bước ngoặt: cuộc cách mạng công nghiệp mới được thúc đẩy bởi AI và tự động hóa, chuyển đổi xanh nhằm ứng phó khủng hoảng khí hậu và “chuyển đổi văn minh” gắn với sự trỗi dậy của các thế hệ trẻ Gen Y – Gen Z cùng nhu cầu định nghĩa lại giá trị con người. Mẫu số chung của cả ba xu thế này là tính bền vững, bao gồm bền vững môi trường, xã hội và con người – những trụ cột đang bị thách thức mạnh mẽ.
Giáo sư Hàn Quốc cho rằng các quốc gia dễ nhầm lẫn giữa “mục tiêu” và “công cụ”. AI, dữ liệu hay công nghệ không phải là đích đến, mà chỉ là phương tiện để đạt mục tiêu lớn nhất: bảo đảm an ninh con người, từ an ninh lương thực, năng lượng, y tế đến an ninh công nghệ và chính trị. Từ quan điểm đó, Giáo sư Young đề xuất các chính phủ và đô thị phải xây dựng mô hình phát triển dựa trên định hướng mục tiêu (purpose-oriented), thay vì chỉ chạy theo công nghệ hay hạ tầng.
Một “thành phố AI – thành phố tương lai” trước hết phải đạt được sự đồng thuận giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân về mục tiêu chung: nâng cao chất lượng sống, bảo đảm công bằng xã hội và phát triển bền vững. Ông đưa ra bộ khung gồm 5 trụ cột tương lai mà các đô thị cần chuẩn bị: tương lai của dịch vụ công; tương lai của số hóa và tự động hóa; tương lai của giáo dục; tương lai của năng lượng – môi trường; và tương lai của tài chính – sản xuất. Năm trụ cột này chỉ phát huy hiệu quả khi được kết nối bằng hệ thống dữ liệu đô thị thống nhất, vận hành trên nền tảng AI và được củng cố bởi năng lực quản trị minh bạch.
Giáo sư Young đúc kết để bước vào kỷ nguyên mới, các thành phố phải xem công nghệ, đặc biệt là AI như công cụ mở rộng năng lực con người. Thành công sẽ thuộc về những đô thị biết đặt mục tiêu phát triển con người lên hàng đầu, biết kết nối dữ liệu, công nghệ, giáo dục, quản trị thành một hệ sinh thái thống nhất, và biết tạo ra sự đồng thuận xã hội cho quá trình chuyển đổi.
TPHCM kiên định với tương lai xanh - thông minh - bền vững hơn
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, nhấn mạnh Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên phát triển mới với cả cơ hội và thách thức đan xen, trong đó ba nguy cơ lớn gồm bẫy thu nhập trung bình, già hóa dân số và biến đổi khí hậu, đòi hỏi chiến lược chuyển đổi xanh quyết liệt hơn. Việt Nam đặt mục tiêu trở thành nước thu nhập cao năm 2045 và đạt Net Zero vào năm 2050, vì vậy hàng loạt cam kết quốc tế và chính sách trong nước đã được thể chế hóa, như: Chiến lược tăng trưởng xanh, cập nhật NDC và triển khai Luật Bảo vệ môi trường.
Ông cho biết chuyển đổi xanh đang được thúc đẩy mạnh ở các lĩnh vực trọng tâm: năng lượng tái tạo (Quy hoạch điện VIII), nông nghiệp phát thải thấp, giao thông - logistics xanh, công nghiệp tuần hoàn, đô thị bền vững và tiêu dùng xanh. Để hỗ trợ quá trình này, Việt Nam cần hoàn thiện phân loại dự án xanh, vận hành thị trường carbon, chuẩn hóa đo lường - báo cáo - thẩm định phát thải, xây dựng hệ thống thuế - tài chính xanh phù hợp.
Đối với TPHCM, sau sáp nhập không gian phát triển được mở rộng, thành phố định hướng xây dựng đô thị đa cực với 3 vùng - 3 hành lang - 5 trụ cột, trong đó chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là động lực trung tâm. Thành phố đang phát triển Đề án chủ lực xanh với 10 trụ cột, ưu tiên năng lượng, giao thông - logistics, công nghiệp xanh, hạ tầng đô thị, thương mại - dịch vụ và nông nghiệp đô thị; đồng thời thúc đẩy hệ sinh thái dữ liệu kép, công dân xanh - số và mô hình quản trị xanh hai cấp.
Ông nhấn mạnh TPHCM sẽ tiếp tục kiên trì đồng kiến tạo tương lai “xanh hơn - thông minh hơn - bền vững hơn” trên tinh thần: Nhà nước kiến tạo - doanh nghiệp tiên phong - cộng đồng hưởng ứng - đối tác quốc tế đồng hành.
