Thừa điện, thiếu… đường dây

Sự phát triển nóng của các nhà máy điện mặt trời đã dẫn tới tình trạng đường dây, trạm biến áp từ 110kV đến 500kV trên địa bàn 2 tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận đều quá tải. Trong khi đó, các dự án lưới điện nhằm giải tỏa công suất cho các nhà máy điện mặt trời lại gặp không ít khó khăn, đặc biệt là các vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng (GPMB). Nguyên nhân: triển khai một dự án điện mặt trời thông thường mất khoảng 6 tháng, còn thực hiện một dự án lưới điện truyền tải 220kV, 500kV phải mất 3 - 5 năm. 

Hàng loạt vướng mắc

Trưởng ban Quản lý đầu tư Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) Tô Văn Dần cho biết, để giải tỏa công suất các nguồn năng lượng tái tạo khu vực Ninh Thuận, Bình Thuận giai đoạn 2020-2021, đơn vị xây dựng 12 dự án đường dây, trạm biến áp 220kV - 500 kV (6 dự án đang triển khai đã nằm trong quy hoạch và 6 dự án hiện chưa có quy hoạch).

Trong đó, có 2 dự án ở giai đoạn thi công đang gặp khó khăn với công tác giải phóng mặt bằng. Cụ thể, dự án trạm biến áp 220kV Phan Rí dù đã có nhà thầu xây lắp từ tháng 12-2018, nhưng đến nay vẫn chưa thi công được; tính đến ngày 20-6 chỉ mới bàn giao được 11% tổng diện tích phải giải phóng mặt bằng. Với dự án đường dây 220kV Nha Trang - Tháp Chàm, theo kế hoạch sẽ đóng điện vào tháng 12-2019. Tuy nhiên, hiện đang gặp vướng mắc ở 55 vị trí móng qua rừng tự nhiên, phải báo cáo Thủ tướng để có thể quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng rừng. 

Tương tự, Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVNSPC) khi triển khai các dự án giải tỏa công suất năng lượng tái tạo cũng bị vướng vấn đề giải phóng mặt bằng. Bên cạnh đó, theo Phó Tổng giám đốc EVNSPC Lâm Xuân Tuấn, công tác lựa chọn nhà thầu ở thời điểm này cũng là một thách thức, do hàng loạt dự án nguồn năng lượng tái tạo đang triển khai đã thu hút gần như toàn bộ nhân lực của các nhà thầu xây lắp. Một khó khăn nữa của EVNSPC là chưa thỏa thuận được việc cắt điện vào ban ngày đối với các nhà máy đã phát điện, nên chỉ thi công được vào ban đêm (từ 16 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau). “Việc thi công vào ban đêm vừa mất an toàn, vừa không đạt hiệu quả như mong đợi. Dù EVNSPC đã yêu cầu các đơn vị thi công bố trí tối đa lực lượng, nhưng mỗi đêm cũng chỉ triển khai được khoảng 2km”, ông Tuấn nêu khó khăn.

Vào cuộc đồng bộ, quyết liệt

Tính đến cuối tháng 6-2019, tổng công suất điện gió và điện mặt trời trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận đã lên tới 2.027MW (chiếm gần 50% tổng công suất năng lượng tái tạo của cả nước). Dự kiến, đến tháng 12-2020, con số này sẽ tăng lên 4.240MW. Trong khi nguồn công suất tại chỗ rất lớn thì nhu cầu phụ tải của Ninh Thuận và Bình Thuận lại rất nhỏ (tỉnh Ninh Thuận chỉ dao động 100MW - 115MW và Bình Thuận 250MW - 280 MW). Chính vì vậy, việc đẩy  nhanh tiến độ các dự án giải tỏa công suất năng lượng tái tạo là đặc biệt cấp bách.

Đại diện của EVNNPT và EVNSPC đều khẳng định, trong quá trình thực hiện các dự án giải tỏa công suất nguồn năng lượng tái tạo đã phối hợp chặt chẽ với các bộ ban ngành và địa phương, tập trung nguồn nhân lực, bám sát các nhà thầu. Tuy nhiên, để đẩy nhanh tiến độ các dự án, đảm bảo quyền lợi cho các chủ đầu tư cũng như ngành điện, rất cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt của các cấp chính quyền trong việc thẩm tra, thẩm định các dự án, các thỏa thuận hướng tuyến, vị trí trạm… Đặc biệt, chính quyền các địa phương cần xem xét, chỉ đạo các sở ban ngành quyết liệt hơn nữa trong công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng. Các địa phương cũng cần linh động trong việc hỗ trợ các hộ dân bị ảnh hưởng bàn giao mặt bằng trước để nhà thầu thi công, song song với thực hiện các thủ tục về bồi thường, giải phóng mặt bằng theo quy định.

Mới đây, trong cuộc họp bàn về những giải pháp đảm bảo cung ứng điện trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã thẳng thắn phê bình, góp ý nhiều việc mà các bộ ngành, đơn vị triển khai còn chậm, thiếu phối hợp, lúng túng, né tránh trách nhiệm, dẫn đến nhiều dự án điện chậm tiến độ. Thủ tướng nhấn mạnh trong vấn đề bảo đảm điện phải quy trách nhiệm cụ thể, không thể chung chung.

Thường trực Chính phủ yêu cầu các bộ ngành phải nhận thức đúng đắn nhiệm vụ bảo đảm điện trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, không được để thiếu điện trong bất cứ tình huống nào. Bộ Công thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) phải chịu trách nhiệm trước Chính phủ, trước nhân dân trong việc bảo đảm đủ điện. Bộ Công thương chủ trì, cùng với EVN, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản, Tập đoàn Dầu khí, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phối hợp đồng bộ, cung cấp đủ than, khí cho từng nhà máy, chấm dứt tình trạng thiếu than như từng xảy ra trong thời gian qua; quyết liệt đẩy nhanh các dự án chậm tiến độ.