Đa dạng gói tín dụng xanh
Các ngân hàng thương mại (NHTM), đặc biệt là nhóm 4 ngân hàng lớn gồm BIDV, Vietinbank, Vietcombank và Agribank đang triển khai nhiều chương trình tín dụng xanh với tổng vốn vay lên đến hàng chục ngàn tỷ đồng, tập trung vào các lĩnh vực: nông nghiệp hữu cơ, năng lượng tái tạo; các dự án, công trình trọng điểm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Nhiều NHTM khác như HDBank, LPBank, KienlongBank, NamABank… cũng hướng dòng tín dụng xanh về các vùng nông nghiệp trọng điểm.
Thông tin từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), tính đến cuối tháng 2, dư nợ cho vay đối với sản xuất, chế biến, xuất khẩu lúa gạo tại các tỉnh, thành Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Vĩnh Long… đạt khoảng 33.780 tỷ đồng, tăng khoảng 300 tỷ đồng so với đầu năm. Tương tự, dư nợ cho vay thu mua lúa gạo tại các tỉnh Kiên Giang, An Giang, Đồng Tháp và Cà Mau đã đạt khoảng 44.810 tỷ đồng… Theo NHNN, các chương trình tín dụng dành cho chuỗi liên kết giá trị lúa gạo, tín dụng dành cho Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao và phát thải thấp hiện đang được hầu hết NHTM ở các tỉnh, thành phía Nam tham gia cho vay, các tháng tới sẽ giải ngân mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, các dự án năng lượng cũng được đẩy mạnh cho vay. Ngày 10-3 vừa qua, Vietcombank đã ký kết với Tập Đoàn Điện lực Việt Nam để cấp tín dụng khoảng 5.472 tỷ đồng cho dự án đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên với lãi suất ưu đãi. Dự án dự kiến hoàn thành trước quý 3 năm nay, khi đưa vào vận hành sẽ giảm tổn thất điện năng trên lưới truyền tải và giúp tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh điện. Ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc NamABank, cho biết năm nay sẽ tập trung đẩy mạnh tín dụng xanh vào lĩnh vực thủy sản… Hiện tại, ngân hàng đã dành gói tín dụng 1.000 tỷ đồng, lãi suất ưu đãi từ 6,5%/năm cho các doanh nghiệp vận tải chuyển từ xe xăng sang xe điện.
Hiện trên cả nước đã có 50 tổ chức tín dụng cấp tín dụng xanh, với tốc độ tăng trưởng dư nợ bình quân trong 8 năm, 2017-2024, ở mức 22%/năm. Điểm đặc biệt của tín dụng xanh là lãi cho vay thấp hơn so với sản xuất kinh doanh thông thường, chẳng hạn gói tín dụng xanh 10.000 tỷ đồng của Agribank từ 3,5%/năm, BIDV giảm lãi suất cho vay đến 1,5% so với mức sàn lãi suất cho vay hiện tại…
Ông Lim Dyi Chang, Giám đốc Khối khách hàng doanh nghiệp UOB Việt Nam, cho biết: “UOB Việt Nam đặt mục tiêu 30% các khoản vay mới cho doanh nghiệp năm 2025 sẽ là các khoản vay xanh. Với các khoản vay xanh, điều kiện sẽ ưu đãi hơn so với các khoản vay truyền thống”. Bên cạnh cho vay đầu tư theo từng dự án, UOB Việt Nam còn hỗ trợ vốn lưu động cho các sáng kiến xanh, tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng hoạt động trong các lĩnh vực thân thiện môi trường.
Doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận
Mặc dù tín dụng xanh có nhiều dư địa tăng trưởng nhưng còn nhiều điểm nghẽn chưa được khơi thông cho cả doanh nghiệp và ngân hàng. BIDV là NHTM cung ứng vốn tín dụng xanh cao nhất thị trường, đạt khoảng 81.000 tỷ đồng vào cuối năm 2024.
Ông Vương Thành Long, Giám đốc Ban Kinh tế vốn và tiền tệ BIDV, cho biết, năm nay ngân hàng đang triển khai các chính sách nhằm giảm dần mức tài trợ cho những ngành có phát thải carbon cao như sắt thép, xi măng, phân bón, đồng thời tăng cường hỗ trợ các dự án xanh bằng các ưu đãi về lãi suất và tỷ giá. BIDV cũng đã ban hành danh mục các dự án xanh và xác định mức vốn ưu tiên dành riêng cho các doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn bền vững.
Tuy nhiên, để tăng tốc cung ứng vốn tín dụng xanh, Chính phủ và các cơ quan quản lý cần sớm ban hành danh mục dự án xanh, tiêu chuẩn và điều kiện cụ thể để doanh nghiệp và ngân hàng có căn cứ rõ ràng trong việc tiếp cận và cung ứng vốn. Khi danh mục này được công bố, Chính phủ có thể dành một phần ngân sách để tái cấp vốn cho các ngân hàng, từ đó tạo động lực để giảm lãi suất và phí cho vay đối với các dự án xanh.
Trong khi đó, ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA), cho biết, có khoảng 65% doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện các dự án xanh. Ông Nguyễn Thái Việt Huy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư Saty Holding, chia sẻ, doanh nghiệp đang triển khai mô hình nông nghiệp bền vững. Ngoài hỗ trợ nông dân về kỹ thuật và giống, doanh nghiệp còn đầu tư công nghệ để minh bạch hóa quy trình sản xuất, kiểm soát chất lượng nên cần nguồn vốn lớn. Doanh nghiệp rất muốn hợp tác với các ngân hàng để giúp nông dân tiếp cận nguồn vốn xanh, thúc đẩy mô hình canh tác bền vững. Tuy nhiên, chính sách tín dụng xanh của ngân hàng vẫn theo mô típ cũ: yêu cầu phải có tài sản thế chấp, hợp đồng kinh doanh… khiến doanh nghiệp gặp khó khi tiếp cận vốn xanh.
Lãnh đạo NHNN chi nhánh TPHCM cũng nhìn nhận, nhu cầu vốn xanh ngày càng lớn nhưng dòng vốn vào các lĩnh vực xanh còn chưa thông suốt. Nguyên nhân là do thiếu quy chuẩn thống nhất về bộ tiêu chí chung cũng như chưa có hướng dẫn cụ thể của các bộ, ngành liên quan về danh mục phân loại xanh làm cơ sở cho các tổ chức tín dụng thẩm định, giám sát khi thực hiện cấp tín dụng xanh.
Ông NGUYỄN BÁ HÙNG, chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam:
Tín dụng xanh đang dần thành xu hướng
Tín dụng xanh đang dần thành xu hướng, song việc triển khai vẫn còn nhiều vướng mắc, khiến các doanh nghiệp gặp khó khi tiếp cận nguồn vốn xanh, nhất là trong quá trình thực hiện quy trình lựa chọn, thẩm định, đánh giá và giám sát hoạt động tín dụng xanh. Do đó, Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý về kinh tế xanh và tài chính xanh; chủ động tiếp cận các nguồn vốn quốc tế thông qua hợp tác song phương và các tổ chức tài chính quốc tế để thu hút nguồn vốn.
Bên cạnh đó, cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện xác nhận chứng chỉ carbon, hình thành thị trường carbon trong nước và kết nối với thị trường carbon quốc tế. Chính phủ có thể có những bước đi tiên phong trong việc phát hành trái phiếu xanh, trên cơ sở hệ thống quản lý chi ngân sách cho các hạng mục xanh.
