Thiết kế mở của sách giáo khoa mới: Giáo viên cần chủ động và linh hoạt

* GS NGUYỄN MINH THUYẾT, Tổng chủ biên Chương trình giáo dục phổ thông mới

Việc dạy hết chữ và vần trong học kỳ 1 xuất phát từ thiện chí cho học sinh biết đọc, biết viết sớm để còn học các môn khác. Việc học nhẹ hay nặng một phần do cách dạy của giáo viên. Thực tế, có nhiều giáo viên tự ý nâng cao chương trình. Chương trình môn Tiếng Việt lớp 1 mới không phải không coi trọng mà không đặt quá cao yêu cầu tập viết. Theo quy định, thời gian học đọc là 60%, viết chỉ 25%, còn lại là dành cho việc rèn các kỹ năng nghe, nói và kiểm tra đánh giá. Nếu giáo viên quá chú trọng vào viết chữ, bắt học sinh luyện viết thật nhiều thì sẽ làm cả thầy lẫn trò vất vả. 

* Ông NGUYỄN VĂN HIẾU, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM: Không gây quá tải, áp lực lên học sinh

Chương trình giáo dục phổ thông mới, cụ thể là lớp 1 hiện nay, khiến một số học sinh gặp khó trong tiếp cận chương trình xuất phát từ nguyên nhân khách quan là do thời gian học kỳ 2 năm học 2019-2020 bị rút ngắn, học sinh mầm non 5 tuổi chưa được tiếp cận đầy đủ chương trình giáo dục mầm non 5 tuổi, trong đó có nội dung làm quen chữ viết. Thêm vào đó, đầu năm học 2020-2021, do tiếp tục ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nên các trường tiểu học không có 2 tuần lễ tập trung trước khai giảng như các năm học trước để rèn nề nếp, hướng dẫn học sinh cách cầm bút, làm quen với con chữ nên khi vào bước vào năm học, giáo viên phải cùng lúc thực hiện nhiều nhiệm vụ dạy học. 

Về áp lực đối với môn Tiếng Việt, theo tôi cũng có một phần xảy ra ở những lớp học có sĩ số học sinh vượt quá chuẩn cho phép. Nhà trường cần nắm bắt những khó khăn mà giáo viên, học sinh đang gặp phải để tìm biện pháp tháo gỡ. Đối với những lớp học có sĩ số học sinh đông, giáo viên có thể cân nhắc chia nhỏ đối tượng học sinh để kịp thời sâu sát, hướng dẫn, tư vấn cho phụ huynh phối hợp rèn thêm kỹ năng đọc, viết cho học sinh tại nhà. Như vậy, để thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới, mỗi nhà trường phải chủ động điều chỉnh kế hoạch dạy học sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh, chủ động thiết kế bài dạy sao cho tạo được sự hứng thú. Từ đó, nâng cao hiệu quả tiếp nhận kiến thức cho học sinh, không được gây quá tải, nhận xét hay phê bình, tạo thêm áp lực cho học sinh và phụ huynh. 

* Cô HUỲNH THỊ THU NGUYỆT, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Núi Thành (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng): Nội dung phù hợp với sự phát triển của tâm lý học sinh 

Cả 2 chương trình SGK mới và cũ đều có mục tiêu là giúp học sinh biết và vận dụng 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Đối với chương trình mới, các học phần giảng dạy sẽ “tiến tới” nhanh hơn, nặng hơn, không bị dàn trải như chương trình cũ. Thay vì tuần 23 kết thúc học phần thì với chương trình mới tuần 18 đã kết thúc. Tuy nhiên, nội dung phù hợp với sự phát triển của tâm lý học sinh hiện nay. Với chương trình mới, các em học và đánh vần với từng chữ cái của bài và nhận diện trực quan những hình ảnh liên quan đến chữ cái đó. Có thể là cùng một hình ảnh, các em sẽ tự sáng tạo nhiều câu hay giọng điệu với ngôn ngữ của bản thân chính các em. 

Hiện nay các em phát triển ngôn ngữ khá nhanh. Các em sẽ được nhận diện âm chữ cái và viết bảng con qua sự hướng dẫn của giáo viên và nói và viết âm chữ cái, từ đó các em sẽ tự nhận diện và sáng tạo. Đối với môn Tiếng Việt, từ những bức tranh trực quan sinh động, các em sẽ nhận diện âm mới mà mình sẽ học hoặc tìm ra từ tương ứng với nội dung đã học. Phương pháp này trực quan sinh động kích thích sự tìm tòi, sáng tạo.

Trường Tiểu học Núi Thành đã chọn bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống là bộ sách chỉ có kênh hình ảnh và kênh chữ viết dành cho học sinh. Từ đó, thầy cô sẽ phải tự nghiên cứu để đưa ra phương pháp phù hợp khi giảng dạy học sinh. 

* Anh NGUYỄN VĂN ĐIỆN, phụ huynh có con học lớp 1 Trường Tiểu học Núi Thành (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng): Phải thoát khỏi lối mòn tư duy của cá nhân

Con tôi học lớp 1 và tiếp cận môn tiếng Việt rất tốt và nhẹ nhàng. Ngoài học 2 buổi/ngày, ban đêm về nhà cháu không làm thêm bài tập hay học thêm gì nữa, chỉ tập viết các nét luyện chữ cho thẳng hàng, đều, đẹp thôi. 

Sở dĩ nhiều phụ huynh ta thán, nhất là trên mạng xã hội, về chương trình tiếng Việt lớp 1 quá nặng so với năng lực của các em là do phụ huynh chưa nắm được phương pháp mới của SGK Tiếng Việt 1 hiện nay, trong khi hầu hết phụ huynh được học chương trình cũ với phương pháp hoàn toàn khác. Việc phụ huynh lấy mình ra làm thước đo để nói rằng SGK Tiếng Việt mới có kiến thức quá nặng là không phù hợp vì theo tâm lý lứa tuổi, với một đứa trẻ 6 tuổi, việc tiếp nhận ngôn ngữ mẹ đẻ và ngoại ngữ diễn ra rất nhanh, gấp rất nhiều lần so với người trưởng thành do bộ nhớ trong đầu là hoàn toàn mới, dữ liệu chứa trong đó chưa nhiều. Điều đó giống như người đã đi quen một con đường hai chiều, chật chội, đông đúc nhưng lại thấy hoàn toàn dễ chịu, trong khi cũng con đường đó, phân luồng một chiều, đường rộng rãi hơn, ít lộn xộn hơn nhưng do quen đường cũ sẽ dễ cảm thấy bức bối vì chưa thích nghi kịp với sự thay đổi. Nhưng người lần đầu đi con đường một chiều đó thì thấy hoàn toàn bình thường. 

Vì vậy, các bậc phụ huynh muốn dạy tiếng Việt cho con đang học lớp 1 thì không chỉ phải nghiên cứu trước nội dung và phương pháp dạy học mà còn phải thoát ra khỏi lối mòn tư duy của cá nhân. Ngay cả giáo viên khi tiếp cận với bộ SGK mới cũng cảm thấy nặng, nhưng khi nắm được phương pháp, mọi việc sẽ trở nên dễ chịu và dễ dàng hơn. Thực tế, cái mới và cái cũ luôn luôn mâu thuẫn, thậm chí xung đột nhau, nhiều khi bác bỏ nhau. Vậy nên, việc áp dụng SGK mới là cần thiết. Nếu Bộ GD-ĐT cho thí điểm trước khi đưa vào chính thức thì phụ huynh sẽ không bị sốc vì sự thay đổi quá đột ngột.