Nhưng để cạnh tranh tốt, các DN cần có sự cam kết vượt bậc về trách nhiệm xã hội, về giá trị sử dụng của sản phẩm và mức độ thân thiện môi trường của sản phẩm.
Linh động ứng dụng công nghệ
Từ nhiều năm qua, sản phẩm bếp gas mang thương hiệu Namilux của Công ty cổ phần Thiết bị nhà bếp Vina (Namilux) không chỉ đứng vững ở thị trường nội địa mà còn xuất khẩu sang hơn 20 quốc gia, trong đó có các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản. Theo nhận định của giới chuyên môn, Namilux đã đủ năng lực tham gia thị trường toàn cầu, nhưng Tổng giám đốc Namilux Nguyễn Mạnh Dũng cho rằng, chưa bao giờ Namilux “ngủ quên trên chiến thắng”. Còn rất nhiều việc phải thay đổi để DN luôn tiến về phía trước trong môi trường cạnh tranh gay gắt. Bởi lẽ, để sản phẩm xuất khẩu không những phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe về chất lượng, an toàn, giá cạnh tranh mà còn phải có tính thẩm mỹ cao.
Không chỉ thành công trong xuất khẩu, Namilux còn là DN điển hình trong quá trình chinh phục thị trường nội địa với thị phần chiếm tới 70%. Qua 20 năm gắn bó với các loại bếp gas, ông Nguyễn Mạnh Dũng ghi nhận, thị trường nội địa chính là “hơi thở” của DN, “thở” cùng nhịp với DN. Để phát triển mạnh thị trường trong nước, phải tập trung đầu tư, nghiên cứu và có lộ trình nhất định. Điều quan trọng, cần chủ động và kiên trì về chất lượng sản phẩm. Kinh nghiệm cho thấy, khi xuất khẩu, đối tác và người tiêu dùng rất quan tâm đến chất lượng sau kiểm tra, mỗi sản phẩm có bao nhiêu tiêu chuẩn, chỉ cần DN vượt qua thì xem như được xuất khẩu và người tiêu dùng yên tâm sử dụng. Do vậy, DN phải làm tốt về chất lượng sản phẩm hơn là việc DN đầu tư PR truyền thông nhưng quên lợi ích của người tiêu dùng.
Theo ông Nguyễn Mạnh Dũng, trong nhiều ngành hàng, chúng ta chưa có những bộ tiêu chuẩn nhưng với các nước thì họ đều đã ban hành đầy đủ các tiêu chuẩn. Hiện DN không thiếu công cụ có thể sản xuất hàng hóa theo các bộ tiêu chuẩn tiên tiến nhất để có thể đáp ứng được yêu cầu của nhiều nước.
Để tăng lượng hàng xuất khẩu và cạnh tranh tốt hơn, nhiều DN cho rằng bên cạnh chất lượng là tiêu chuẩn bắt buộc thì công nghệ là yếu tố mang tính quyết định. Ông Phạm Minh Thiện, Tổng giám đốc Công ty TNHH Cỏ May, cho biết thời gian qua, công ty đã tham gia và thực hiện tốt việc sản xuất theo chuỗi cung ứng để đồng nhất về chất lượng sản phẩm. Công ty đã đưa công nghệ CO2, công nghệ tách màu của chế biến gạo; đồng thời thực hiện tự động hóa, đưa trí tuệ nhân tạo vào khâu chế biến thủy sản. Trên nền tảng công nghệ mới, tự động hóa, các ứng dụng của AI, IoT… hy vọng sẽ thay đổi phương thức hợp tác, gắn kết giữa các DN với nhau để tạo ra những sản phẩm có chất lượng tốt với giá cả cạnh tranh.
Cùng quan điểm trên, ông Lê Trí Thông, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), cho biết PNJ áp dụng nhiều công nghệ khác nhau vào các lĩnh vực. Đầu tiên là sử dụng Data Analytics để phân tích và tối ưu hóa lượng hàng tồn kho cũng như lượng hàng trên đường di chuyển. Kế tiếp là áp dụng công nghệ Computer Vision kết hợp với trí tuệ nhân tạo, biến camera an ninh bảo vệ sản phẩm nữ trang thành camera phục vụ khách hàng, giúp đọc được hành vi của khách hàng, nhân viên bán hàng để tối ưu hóa việc phục vụ khách hàng.
Theo ông Lê Trí Thông, cơ hội dành cho các DN chính là khai thác làn sóng công nghệ mới để vượt lên những mô hình kinh doanh truyền thống, tạo sức bật mới chinh phục thị trường thế giới.
Cần nhà nước định hướng
Nhìn nhận về quá trình chuyển đổi công nghệ, hoàn chỉnh tiêu chuẩn và chất lượng để tiến về phía trước của các DN Việt Nam, bà Nguyễn Phi Vân, Chủ tịch Công ty Retail & Franchise Asia, cố vấn về nhượng quyền của Chính phủ Malaysia, cho rằng chúng ta có chuyển động nhưng vẫn còn chậm so với các nước. Tại nhiều nước trong khu vực đã đầu tư chuyển đổi số hóa, công nghệ cách đây khoảng 5 năm và bây giờ đang gặt hái thành quả.
Với sự chuyển động của kinh tế và thị trường toàn cầu đã biến những khu vực như châu Á - Thái Bình Dương, Trung Đông, châu Phi trở thành thị trường tiêu dùng lớn nhất thế giới. Để chinh phục được thị trường khu vực này đã có 1/2 dân số thế giới tham gia kết nối và trở thành người tiêu dùng online. Việt Nam từng là một trong những thị trường tiêu dùng có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới. Nhưng hiện nay, các nước có thị trường tiêu dùng phát triển nhanh nhất thế giới lại chuyển động về khu vực châu Phi. Đây là vấn đề cần được xem xét. Đi vào cụ thể, bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội DN Hàng Việt Nam chất lượng cao, có cùng quan điểm khi nêu vấn đề hầu hết các nước khu vực ASEAN đều có chiến lược, chính sách đào tạo và hỗ trợ thiết thực cho DN vừa và nhỏ, DN địa phương trong việc số hóa để nâng năng lực cạnh tranh. Malaysia có chương trình đào tạo từ 3 năm trước, Singapore có chương trình Go digital và hiện nay là Start digital với chính sách đặc biệt hỗ trợ DN nhỏ. Philippines và Indonesia đều có chính sách hỗ trợ từ vốn, kỹ năng quản lý, đặc biệt là số hóa. Thái Lan có chính sách khuyến khích áp dụng cải tiến công nghệ tiên tiến cho các DN vừa và nhỏ tại địa phương… Riêng Việt Nam còn chuyển biến quá chậm.
Ở góc độ DN, ông Nguyễn Mạnh Dũng cho hay, đang có hiện tượng người Việt Nam quay lưng với hàng Việt. Nếu hàng Việt không cam kết đảm bảo chất lượng, chắc chắn sẽ thua trên sân nhà. Để tiến xa hơn, DN Việt rất cần sự hỗ trợ, tham gia của nhà nước trong quá trình xây dựng các tiêu chuẩn; còn nếu để cho các tổ chức, DN tự làm thì sẽ không có sự đồng bộ trong cùng một sản phẩm, ngành hàng.
Theo ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng, Bộ Khoa học và Công nghệ, hiện có hơn 1 triệu tiêu chuẩn (quốc tế, khu vực, quốc gia, cơ sở) được xây dựng, công bố và áp dụng trên thế giới. Trong đó, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy trình/thủ tục đánh giá sự phù hợp có thể trở thành rào cản kỹ thuật đối với hàng hóa trong nhiều trường hợp xuất nhập khẩu. Tiêu chuẩn mang lại lợi ích cho tất cả các bên, gồm người tiêu dùng, DN, Chính phủ và nhất là tạo ra lòng tin thị trường thương mại tự do.
Đối với Việt Nam, thời gian qua đã ký kết tham gia một số hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, tạo ra nhiều cơ hội cũng như thách thức về thị trường sản phẩm hàng hóa, dịch vụ và quy mô người tiêu dùng. Việt Nam hiện tham gia 14 tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn. Vì vậy, Chính phủ và các bộ ngành đã có những chỉ đạo xuyên suốt từ trung ương đến địa phương về các giải pháp thúc đẩy để DN tận dụng tốt, hiệu quả những lợi thế cạnh tranh, phát huy các cơ hội hội nhập.
Theo bà Nguyễn Kim Thanh, chuyên gia chuỗi an toàn thực phẩm, những năm gần đây có hơn 80% giá trị/lượng giao dịch thương mại quốc tế chịu sự tác động của tiêu chuẩn. Đồng thời, có 84% tổ chức thương mại sử dụng tiêu chuẩn trong các chiến lược hoạt động xuất khẩu của mình. Nếu chúng ta đứng ngoài cuộc, buộc phải rời khỏi “cuộc chơi” trong tiến trình hội nhập.
