“Thế hệ lo âu”: Tạo ra một tuổi thơ khỏe mạnh hơn trong thời đại công nghệ

Sau hơn một thập niên ổn định, sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên đã lao dốc vào đầu những năm 2010. Tỷ lệ trầm cảm, lo âu, tăng đột biến, thậm chí có thời điểm còn tăng gấp đôi so với trước 2010.

Trong cuốn sách Thế hệ lo âu (tên gốc: The Anxious Generation), nhà tâm lý học xã hội Jonathan Haidt lập luận rằng sự suy giảm các hoạt động vui chơi tự do trong thời thơ ấu và sự gia tăng việc sử dụng điện thoại thông minh ở thanh thiếu niên chính là hai nguyên nhân chính gây ra căng thẳng tâm lý ngày càng tăng ở giới trẻ, đặc biệt ảnh hưởng đến thế hệ gen Z.

Khi các bạn trẻ dần từ bỏ điện thoại bấm nút để chuyển sang điện thoại thông minh với các ứng dụng mạng xã hội, thời gian trực tuyến tăng mạnh, trong khi thời gian giao tiếp trực tiếp với bạn bè và gia đình giảm đáng kể, và sức khỏe tâm thần cũng suy giảm theo.

Dựa trên nghiên cứu tâm lý và sinh học, Thế hệ lo âu khẳng định, có hai sai lầm lớn mà chúng ta đã mắc phải đó là: Bảo vệ trẻ em quá mức trong thế giới thực (nơi chúng cần học hỏi từ rất nhiều kinh nghiệm trực tiếp) và thiếu bảo vệ trong thế giới ảo (nơi chúng đặc biệt dễ bị tổn thương ở tuổi dậy thì).

Đồng thời tác giả đưa ra 4 giải pháp quan trọng, là cơ sở để tạo ra một tuổi thơ khỏe mạnh hơn trong thời đại công nghệ:

1. Không dùng điện thoại thông minh trước lớp 9 (khoảng 14 tuổi), cha mẹ chỉ cho con những chiếc điện thoại cơ bản, có ứng dụng hạn chế và không có trình duyệt internet.

2. Không dùng mạng xã hội trước 16 tuổi, để trẻ vượt qua giai đoạn phát triển trí não dễ bị tổn thương nhất.

3. Trường học không có điện thoại, khóa tất cả các thiết bị để tập trung vào việc học và tương tác trực tiếp.

4. Vui chơi không bị giám sát để phát triển các kỹ năng xã hội một cách tự nhiên.

Đặc biệt, Thế hệ lo âu là một trong số 4 cuốn sách yêu thích của tỷ phú Bill Gates và nằm trong 10 cuốn sách cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama khuyên đọc trong năm 2024. Tỷ phú Bill Gates nhận định, đây là quyển sách bất kỳ người nuôi dạy trẻ, kể cả ba mẹ và nhà giáo dục, phải đọc. Theo đó, tỷ phú lo lắng khả năng tư duy phản biện và tập trung của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi công nghệ.

Ông viết trên blog: “Haidt giải thích sự thay đổi trong cách trẻ em ngày nay trải qua tuổi thơ, từ nô đùa chạy nhảy đến chỉ dùng điện thoại, tác động khả năng các bé phát triển và xử lý cảm xúc. Tôi đánh giá cao việc tác giả không chỉ nêu ra vấn đề mà còn trình bày giải pháp đáng cân nhắc”.