Thay đổi lối sống để phòng chống đột quỵ

Những cái chết không báo trước

Những ngày đầu năm 2022, một lãnh đạo huyện ở TPHCM qua đời do đột quỵ để lại sự tiếc thương cho nhiều người. Sau khi xong việc ở cơ quan, trên đường về nhà, ông bị đột quỵ. Dù được đưa ngay vào Bệnh viện (BV) Nhân dân 115 để cấp cứu nhưng ông không qua khỏi. Đáng tiếc, ông mới 50 tuổi. Trước đó, nhiều nghệ sĩ nổi tiếng cũng đã qua đời vì đột quỵ khi còn khá trẻ như danh hài Chí Tài, diễn viên Anh Vũ, ca sĩ Vân Quang Long… Mới đây, nghệ sĩ saxophone Trần Mạnh Tuấn cũng bị đột quỵ nhưng may mắn được cấp cứu kịp thời. Và đây chỉ là một trong hàng trăm ngàn người bị đột quỵ hàng năm tại Việt Nam.

PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, chủ yếu là người từ 55 tuổi trở lên. Mặc dù vậy, những năm gần đây, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng, chiếm 10-15%. Cụ thể, tỷ lệ người trẻ và trung niên chiếm khoảng 1/3 các trường hợp đột quỵ. Tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi tăng trung bình khoảng 2% mỗi năm, ở nam giới cao gấp 4 lần nữ giới. Còn theo TS-BS Nguyễn Bá Thắng, Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng Trung tâm khoa học Thần kinh BV Đại học Y Dược TPHCM khuyến cáo, đột quỵ không có dấu hiệu nhận biết trước nên người bệnh không nên chủ quan mà phải chủ động trang bị kiến thức để tự bảo vệ chính mình và người thân khỏi nguy cơ đột quỵ.

Theo PGS-TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ thuộc BV Bạch Mai, hơn 1 năm qua, trung tâm đã tiếp nhận gần 4.000 bệnh nhân, trong đó có gần 2.200 ca đột quỵ (chiếm hơn 60%), gần 1.300 ca nhồi máu. Đáng lo ngại, căn bệnh nguy hiểm này đang có chiều hướng trẻ hóa. Đột quỵ não gồm hai dạng là nhồi máu não và xuất huyết não. Hầu hết đột quỵ ở người trẻ liên quan đến yếu tố nguy cơ như: tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa, bệnh lý tim mạch, lối sống không lành mạnh như lạm dụng thuốc, rượu bia, ít vận động thể lực. Đột quỵ ở người trẻ còn do những bất thường bẩm sinh như dị dạng mạch máu não vốn có từ bé.

Đột quỵ - phòng để không phải trị

PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não, BV Nhân dân 115 TPHCM, cho rằng, nguyên nhân khiến đột quỵ có xu hướng trẻ hóa là do lối sống. Thói quen ăn uống không lành mạnh với các loại thực phẩm nhiều chất béo, dầu mỡ, uống bia rượu khiến mỡ máu tăng cao, gây tắc nghẽn mạch máu.

Tình trạng thừa cân và lối sống lười vận động cũng là nguyên nhân gây nên đột quỵ. Có đến 90% các cơn đột quỵ đều do nguyên nhân này. Bên cạnh đó, làm việc quá sức gây áp lực lớn lên não ở người trẻ là một trong những nguyên nhân làm gia tăng đột quỵ ở người trẻ. Trong môi trường sống hiện đại, giới trẻ có xu hướng theo đuổi công việc cộng với áp lực, căng thẳng khiến huyết áp tăng cao, cơ tim co bóp mạnh. Khi dòng máu chảy về não tăng đột ngột, nguy cơ hình thành cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu não hoặc xuất huyết não.

TS-BS Nguyễn Bá Thắng chỉ ra, 75% các ca đột quỵ có liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến thừa cholesterol. Tình trạng thừa cholesterol sẽ gây ra hiện tượng tích tụ, tạo ra các mảng xơ vữa khiến mạch máu hẹp lại dẫn đến tắc nghẽn, từ đó gây thiếu máu não, dẫn đến đột quỵ. Do đó, các chuyên gia khuyến cáo, kiểm soát tốt tình trạng thừa cholesterol trong cơ thể sẽ giúp giảm 27% nguy cơ đột quỵ. Cùng với đó là thay đổi thói quen ăn uống, hành vi, lối sống để hạn chế nguy cơ đột quỵ.

Ngoài phòng ngừa nguy cơ đột quỵ, các bác sĩ cho biết thêm, thời gian từ khi xuất hiện dấu hiệu đột quỵ đến khi bắt đầu điều trị là cực kỳ quan trọng. Đây được xem là “thời gian vàng” quyết định sự sống của người bệnh cũng như hạn chế tối đa tổn thương não. “Thời gian vàng” trong đột quỵ não là 3 đến 4,5 giờ kể từ khi khởi phát dấu hiệu đột quỵ, người bị đột quỵ thường gặp phải các tình trạng như: cảm thấy mất thăng bằng, loạng choạng, mờ hoặc mất thị lực, khuôn mặt bị mất cân đối, chảy xệ một bên mặt, cơ thể mệt mỏi, không sức lực, khó khăn trong vận động, bị liệt một bên người, giọng nói bị thay đổi, khó khăn trong phát âm, nói ngọng bất thường….

Khi bắt gặp những triệu chứng trên, hãy gọi ngay cho số cấp cứu 115 hoặc đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời. Đồng thời, bệnh nhân cần được phối hợp với chuyên khoa khác như chẩn đoán hình ảnh để can thiệp nội mạch lấy huyết khối cấp cứu, phẫu thuật thần kinh để phẫu thuật cấp cứu cho người chảy máu não, nhồi máu diện rộng.